Λαύριο, το θησαυροφυλάκιο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας

Το ιστορικό παράδοξο είναι πως, μαζί με τις πολιτικές προσωπικότητες των Αθηνών, και οι δούλοι στο Λαύριο συνέβαλαν κατά πολύ στην οικονομική άνοδο της Αθήνας και στη θεμελίωση της αθηναϊκής δημοκρατίας.

by ΗΛΙΑΣ ΛΙΑΜΗΣ
  • ΗΛΙΑΣ ΛΙΑΜΗΣ

Ο όρος «Λαυρεωτική» αναφέρεται σε μία μεγάλη περιοχή της νοτιοανατολικής Αττικής, η οποία εκτείνεται νότια της νοητής γραμμής που ενώνει τον όρμο Δασκαλειού Κερατέας με τον όρμο της Αναβύσσου και όπου επικεντρώθηκε η δραστηριότητα της εξόρυξης και επεξεργασίας του αργύρουχου μεταλλεύματος.

Η μεταλλευτική δραστηριότητα ξεκινάει στα προϊστορικά χρόνια και αναπτύσσεται τον 6ο αιώνα π.Χ. με τη συμβολή του Πεισίστρατου.

Γύρω στα 480 π.Χ., τα έσοδα του δήμου Αθηναίων από την εξαγωγή του αργύρου είναι τόσα, που ο Θεμιστοκλής προτείνει τη διάθεσή τους για τη ναυπήγηση του στόλου που νίκησε αργότερα τους Πέρσες στη Σαλαμίνα.

Ο μεγάλος αυτός πλούτος για την Αθήνα, πλούτος σημαντικός για όλες τις κοινωνικές και ιστορικές εξελίξεις, στηρίχτηκε στην εργασία των δούλων. Οι δούλοι ήταν για την αθηναϊκή βιομηχανία η «ενέργεια». Η μόνη ενέργεια τότε ήταν η μυϊκή δύναμη. Αυτό εξηγεί το γεγονός ότι η δουλεία στην Αθήνα θεωρούνταν φυσική κοινωνική κατάσταση από όλους τους πολίτες, ακόμη και από τους μεγάλους φιλοσόφους.

Στο αρχαίο Λαύριο οι Αθηναίοι απεκόμισαν 3.500 τόνους αργύρου και 1.400.000 τόνους μολύβδου. Με τα δεδομένα αυτά, ο αριθμός των δούλων στο Λαύριο μπορεί να θεωρηθεί ότι τον 5ο αιώνα π.Χ. ήταν περίπου 15.000 και σε όλη την Αττική, 100.000, ενώ οι ελεύθεροι πολίτες κάτι ανάμεσα σε 20 και 30 χιλιάδες με τα γυναικόπαιδα περίπου στις 80.000.

Η εργασία στο Λαύριο, ιδιαίτερα στα μεταλλεία, ήταν σκληρή. Και οι δούλοι που διάλεγε ο μεταλλευτής να εργαστούν σε αυτά έπρεπε να είναι ανθεκτικοί και εκείνοι που εργάζονταν στη μεταλλουργία να είναι ιδιαίτερα επιλεγμένοι λόγω ειδικότητας. Οι κύριοι στο Λαύριο δεν είχαν συμφέρον να επιδιώκουν την αύξηση των δούλων με γάμους αλλά με την αγορά ενηλίκων ανδρών από τις αγορές δούλων. Προτιμούσαν αυτούς που προέρχονταν από βαρβαρικές χώρες.

Οι ώρες εργασίας ήταν πιθανότατα 12 ώρες την ημέρα και οι μέρες εργασίας περίπου 360.
Όταν πέθαινε ο δούλος και δεν είχε οικογένεια, ο κύριος του φρόντιζε πάντα για την ταφή του. Τέτοιου είδους συμπεριφορές ήταν η αιτία, ώστε, κατά τα κλασικά χρόνια δεν παρατηρήθηκαν στο Λαύριο ομαδικές επαναστάσεις δούλων.

Το σύστημα της εξόρυξης στηριζόταν στην ποιοτική εργασία των δούλων, ως εκ τούτου οι Αθηναίοι είχαν κάθε συμφέρον, οι δούλοι να είναι παραγωγικοί. Αυτή ήταν η αιτία για την σχετικά καλή συμπεριφορά των Αθηναίων προς τους δούλους, πλήρως αντίθετη με την συμπεριφορά Αιγυπτίων και Ρωμαίων προς αυτούς.

Η αναλογία ελεύθερων πολιτών και δούλων στο Λαύριο ήταν περίπου 1 προς 40 ενώ την ίδια εποχή, στην πόλη της Αθήνας, 1 προς 5. Το γεγονός αυτό έδινε στους δούλους του Λαυρίου ένα αίσθημα υπεροχής που τους ενθάρρυνε να αναζητούν κάποια προνόμια και κάποια ειδική μεταχείριση, όπως παραδείγματος χάριν, την δυνατότητα να παρακολουθούν θέατρο

Οι ανασκαφές σε χώρους διαμονής των εργαζομένων δούλων στο Λαύριο και σε νεκροταφεία επιβεβαιώνουν την άποψη του αναμφισβήτητα σχετικού ανθρωπισμού των Αθηναίων στο Λαύριο και πιθανότατα, το επίπεδο διαβίωσης των εργαζομένων εκεί δεν μπορεί να ήταν άθλιο.

Το ιστορικό παράδοξο με βάση όλα αυτά τα δεδομένα είναι πως, μαζί με τις πολιτικές προσωπικότητες των Αθηνών, και οι δούλοι στο Λαύριο συνέβαλαν κατά πολύ στην οικονομική άνοδο της Αθήνας και στη θεμελίωση της αθηναϊκής δημοκρατίας.

Πηγή: www.pemptousia.gr

Σχετικά Άρθρα

Leave a Comment

Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Συνεχίζοντας την περιήγησή σας, δίνετε την συγκατάθεσή σας για την χρήση των cookies. Aποδοχή