Μύθοι και θρύλοι για την ιστορία μας

Οι θρύλοι χρειάζονται στην εποχή μας διότι απλώς αντιπροσωπεύουν ηθικές αξίες κοινής αποδοχής

Πάντα βρίσκονται κάποιοι καλοθελητές για να λένε τις εξυπνάδες τους για την “αποκατάσταση” της αλήθειας σε ό,τι σχετίζεται με την εθνική μας ιστορία. Τη μια γκρεμίζουν το μύθο του ΚΡΥΦΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ, την άλλη το μύθο της κήρυξης της επανάστασης στην Αγία Λαύρα κ.λπ. Θ’ αναρωτηθεί κανείς προς τι όλη αυτή η έγνοια;;; Σε τι θα μας χρησιμεύσει;;; Στην αυτογνωσία;;; Δυστυχώς πάντα θα υπάρχουν εκείνοι που θα σημαδεύουν την ιστορία για να γκρεμίσουν μύθους, θρύλους, παραδόσεις κι ό,τι τέλος πάντων σχετίζεται με όσα μάθαμε, αγαπήσαμε και εγκολπωθήκαμε ως Έλληνες. Φυσικά, τα γραπτά “ντοκουμέντα” δεν είναι πάντα τόσο αληθινά  ώστε οι επιστήμονες ιστορικοί να βασίζονται σ’ αυτά για ν’ ανατρέψουν τα γενικώς παραδεδεγμένα.

Εν παρόδω, ας σημειώσω και το θέμα των παρελάσεων. Χθες δεν ήσαν λίγοι οι πολίτες που βγήκαν στους δρόμους για να παρακολουθήσουν τη μεγαλειώδη, όπως αναφέρουν όλα τα δημοσιεύματα, παρέλαση. Για τις παρελάσεις έχουν γραφτεί πάρα πολλά, τα περισσότερα αρνητικά, τα οποία αντιπαρέρχομαι. Ωστόσο πολλοί ξέρουμε πόσο εορταστική ατμόσφαιρα πάντοτε δημιουργούσαν και συναινούσαν σ’ ένα κλίμα πατριωτικής έξαρσης αλλά και ώθησης των νέων ανθρώπων να συλλογιστούν όλα όσα έχουν σχέση με την ιστορία μας, τους αγώνες μας, τα πάθη μας.

Επειδή λοιπόν πλέον πολύς λόγος γίνεται, ας καταθέσω κάποια γνωστά πραγματάκια για να το κλείσω κι αυτό το κεφάλαιο. Τα πράγματα είναι πολύ απλά. Προχθές διάβαζα ένα πολύ γνωστό αλλά αριστουργηματικό κείμενο και παραθέτω το σχετικό απόσπασμα που μ’ ενδιαφέρει:

Εὑρισκόμενος ἕνας στρατιώτης, λέγει ὁ ἀξιάγαστος Πλούταρχος, εἰς τὴν μάχην, καὶ ἀφοῦ ἐνίκησαν τὸν ἐχθρόν, ἔτρεξεν νὰ ἐμποδίσῃ τὸ πλοιάριον εἰς ἕνα ποταμόν, ὅπου ἤθελε νὰ διέλθῃ ὁ ἀρχιστράτηγος τῶν ἀντικειμένων, καὶ φθάνοντάς το τὸ ἥρπασε μὲ τὴν δεξιάν του χεῖρα, διὰ νὰ τὸ βαστάξῃ, ἕως νὰ ἔλθουν οἱ συμπολῖται του, ἀλλ᾿ οἱ ἐχθροὶ ἀπὸ τὸ πλοῖον τοῦ τὴν ἐσύντριψαν, αὐτὸς δὲ παραχρῆμα ἐκτείνει τὴν ἀριστερὰν καὶ ἔπαθε τὸ ἴδιον. Τότε, ὡς λέων, ὥρμησε μὲ τοὺς ὀδόντας νὰ τὸ ἁρπάσῃ, καὶ εὐθὺς τὸν ἀποκεφάλισαν. Ὤ! πόσον, πόσον ζῆλον ἡ πατρὶς εἶχεν ἐμφυτεύσει εἰς τὴν καρδίαν ἐκείνου τοῦ ἥρωος! Καὶ πόσον ἀπέδειξεν ἐμπράκτως τὴν εὐγνωμοσύνην του πρὸς αὐτήν! ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑ, ΗΤΟΙ ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Εγώ θα το γράψω πιο κοντά στα δικά μας για να γίνει κατανοητό σε όσους έχουν σχέση με την ιστορία. Προφανώς αναφέρεται στον Κυναίγειρο, τον γιο του Ευφορίωνος και αδελφό του Αισχύλου, έναν από τους γενναίους Μαραθωνομάχους, ο οποίος καταδιώκοντας τους Πέρσες έως την παραλία, όπου προσπαθούσαν στη σύγχυση της άτακτης φυγής τους να επιβιβαστούν στα πλοία τους, δοκίμασε μέσα στην αντάρα της μάχης, να συγκρατήσει μια περσική τριήρη με το χέρι, οπόταν ένας Πέρσης του το έκοψε με το ξίφος του.

Αυτό το λέει η ψυχρή ιστορία.
Και ο θρύλος, δηλαδή η λαϊκή φαντασία, συμπληρώνει:
Όταν του έκοψαν το ένα χέρι, ο Κυναίγειρος προσπάθησε  να συγκρατήσει το περσικό πλοίο με το άλλο, κι όταν του το έκοψαν κι αυτό, με δεύτερη σπαθιά, άρπαξε την τριήρη με τα δόντια…
Οι ψύχραιμοι πιστεύουν την ιστορία.
Ο λαός πιστεύει τον θρύλο.
Και ο Κυναίγειρος διεσώθη στην ιστορία χάρη στον θρύλο…

Ο θρύλος, φίλοι μου, είναι παντοδύναμος, αλλά μπορεί να φθαρεί και να ριχτεί στα άχρηστα της μνήμης όταν περιέλθει στη δικαιοδοσία της αγοραίας εκμετάλλευσης. Ο θρύλος δεν γίνεται ποτέ σύνθημα γιατί στηρίζεται στην ελεύθερη και αυτόβουλη  και εντελώς αυθόρμητη συναισθηματική προσχώρηση του πλήθους. Η υπεροχή του θρύλου έναντι της ιστορίας είναι ότι δεν διδάσκεται, δεν επιβάλλεται και δεν στηρίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία.

Όταν ο θρύλος αποσυντεθεί στα στοιχεία που τον συνθέτουν και αρχίσει η έρευνα και η συζήτηση και η δικαιολογία του θρύλου, τότε ο ίδιος ο θρύλος διαλύεται. Γίνεται… πολιτική!!! Αλλά πολιτική και θρύλος είναι δυο έννοιες ασυμφιλίωτες. Ο θρύλος αρνείται τη διαλεκτική της πολιτικής και η πολιτική  αρνείται τον μυστικισμό του θρύλου.

Οι θρύλοι χρειάζονται στην εποχή μας διότι απλώς αντιπροσωπεύουν ηθικές αξίες κοινής αποδοχής. Και το εικονοστάσι της ψυχής επιφυλάσσει πάντοτε  ιδιαίτερη θέση για κάποιους θρύλους που τους έπλασε η λαϊκή φαντασία…

Σχετικά Άρθρα

Leave a Comment

Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Συνεχίζοντας την περιήγησή σας, δίνετε την συγκατάθεσή σας για την χρήση των cookies. Aποδοχή