Οι πρόσφατες δηλώσεις του Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος συνέκρινε την πολιτική του στην Ουκρανία με εκείνη του Μεγάλου Πέτρου, έχουν προκαλέσει μεγάλη αίσθηση.
«Ο Πέτρος ο Μέγας διεξήγαγε τον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο επί 21 χρόνια», είπε ο Πούτιν μιλώντας σε νέους επιχειρηματίες στη Μόσχα. Ο Ρώσος πρόεδρος υποστήριξε ότι ο Πέτρος δεν πήρε τίποτα από τους Σουηδούς, αν και απέκτησε εδάφη κατά μήκος των ακτών της Βαλτικής και μεγάλο μέρος της Καρελίας, αλλά απλώς «επέστρεψε» στη Ρωσία εδάφη που ήταν δικά της. Μάλιστα πρόσθεσε αυτάρεσκα: «προφανώς, είναι επίσης γραφτό μας να επιστρέψουμε» αυτό που είναι της Ρωσίας.
Οι δηλώσεις θεωρούνται σημαντικές καθώς ερμηνεύονται ως δείκτης του τι θέλει τελικά ο Ρώσος πρόεδρος από τον πόλεμο, κάτι που φαίνεται να είναι η αποκατάσταση της Ρωσίας ως αυτοκρατορικής δύναμης.
Ο Πούτιν έχει μια κλίση στην ιστορία, αλλά μόνο στο βαθμό που αυτή κολακεύει αυτόν και τις απόψεις του, σχολιάζει ο καθηγητής Μαρκ Γκαλεότι που ειδικεύεται στη Ρωσία. «Η σύγκριση με τον Τσάρο Πέτρο τον Μέγα δεν είναι μια σύγκριση που ταιριάζει ή κολακεύει», λέει χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τον καθηγητή οι τελευταίες δηλώσεις είναι «κλασικό» δείγμα του Πούτιν με δύο τρόπους:
1. Ο Πούτιν, αναφέρει, είναι ο στρατηγός των τρολ στην μεγαλοπρέπειά του. Ο Πούτιν απολαμβάνει να χρησιμοποιεί την πιο εξωφρενική ρητορική του τόσο για να παραπλανήσει όσο και για να εκφοβίσει. Με τους στρατούς του βαλτωμένους στην Ουκρανία, δεν μπορεί να αποτελέσει ουσιαστική απειλή στο βορρά. Ωστόσο, γνωρίζοντας ότι η Δύση έχει περιορισμένους στρατιωτικούς πόρους – και, κυρίως, ότι οι δυτικοί πολιτικοί έχουν περιορισμένο πολιτικό εύρος ζώνης – θα τον συνέφερε πολύ, σημειώνει ο Γκαλεότι, να πείσει το ΝΑΤΟ να επικεντρωθεί σε αυτό το μέτωπο και όχι στην Ουκρανία.
2. Είναι ξεκάθαρο ότι ο Πούτιν θεωρεί ότι του αξίζει μια θέση στο πάνθεον των Ρώσων ηρώων που οικοδόμησαν το ρωσικό κράτος. Έχει κάνει επανειλημμένα παραλληλισμούς όχι μόνο μεταξύ του ίδου και του Πέτρου, αλλά και προσωπικοτήτων όπως ο Πίτερ Στολίπιν (ο τσαρικός πρωθυπουργός του οποίου η αδίστακτη εκστρατεία εκσυγχρονισμού ήταν η τελευταία πραγματική ευκαιρία για επιβίωση του καθεστώτος), ο τσάρος Νικόλαος Α΄, ο «χωροφύλακας της Ευρώπης» και ο Γιούρι Αντρόποφ, ο αρχηγός κατασκοπείας της KGB που έγινε Γενικός Γραμματέας. Σε αυτό το πλαίσιο, αυτή είναι μια ακόμη απόπειρά του να γράψει τον δικό του επιτάφιο, λέει χαρακτηριστικά ο Γκαλεότι.
Είναι όμως πραγματικά αυτό το πρότυπο που θα έπρεπε να διεκδικεί ο Πούτιν, διερωτάται ο καθηγητής, και εξηγεί:
- Όπως ο Πούτιν, έτσι και ο Πέτρος ήθελε να οικοδομήσει τη ρωσική στρατιωτική ισχύ και όχι μόνο αναμόρφωσε τον στρατό του, αλλά έχτισε το ναυτικό του- όπως ο Πούτιν πέρασε 20 χρόνια εκσυγχρονίζοντας τον στρατό του. Στην πορεία, αν και ξεκίνησε τη διολίσθηση του ρωσικού κράτους στην αφερεγγυότητα, εξασφάλισε ότι θα διεξάγει πολέμους όχι μόνο στα βορειοδυτικά του αλλά και στα νότια, ενάντια στους Οθωμανούς.
- Ο Πέτρος ουσιαστικά μεταμόρφωσε την απείθαρχη ρωσική αριστοκρατία σε κρατική υπηρεσία. Ωστόσο, ο έλεγχος του τσάρου δεν ήταν ποτέ τόσο πλήρης όσο θα μπορούσε να φανταστεί, και οι διάδοχοί του θα έπρεπε περιοδικά να τους εξαγοράζουν ή να τους καταστείλουν.
- Οι μεταρρυθμίσεις του Πέτρου ήταν επίσης πολύ λιγότερη διάρκεια από ό,τι θα μπορούσε να υποτεθεί, πέρα από την Αγία Πετρούπολη. Ήταν ένας μάχιμος τσάρος, που μεταρρύθμιζε μόνο ό,τι χρειαζόταν για να υποστηρίξει τους πολέμους του. Απέτυχε να ασχοληθεί με τα θεμελιώδη στοιχεία της οικονομίας ή της κοινωνίας, και έμοιαζε να πιστεύει –λανθασμένα– ότι το να αναγκάσει τους ευγενείς να ξυρίσουν τα γένια τους και να υιοθετήσουν ευρωπαϊκά στυλ ντυσίματος θα άλλαζε τον τρόπο σκέψης τους.
«Είναι δελεαστικό να κάνεις φτηνές συγκρίσεις του Πούτιν με τον Πέτρο. Ο τσάρος ήταν πραγματικά μια φιγούρα μεγαλύτερη από τη ζωή, που καθοδηγούσε από το μέτωπο (σε αντίθεση με τον Πούτιν) και βυθίστηκε στο λεπτομέρεια των σχεδίων του (σε αντίθεση με τον Πούτιν), και του οποίου η συγκεκριμένη κληρονομιά ήταν η δόξα της Αγίας Πετρούπολης (όχι τα ερείπια της Μαριούπολης). Ακόμη και με ιδιότροπη αλαζονεία, ο Πέτρος βάζει τον Πούτιν στη σκιά. Ο Πούτιν μπορεί να ταπείνωσε τον αρχηγό του ξένων υπηρεσιών πληροφοριών μπροστά στην κάμερα, αλλά όταν διδασκόταν οδοντιατρική, ο Πέτρος είχε αναγκάσει τους αυλικούς του να τον αφήσουν να εξασκηθεί πάνω τους», καταλήγει ο Γκαλεότι.
