Ο όρος ευγνωμοσύνη χρησιμοποιείται για να περιγράψει διαφορετικές της εκφάνσεις. Πρόκειται για μια συναισθηματική κατάσταση, μια συναισθηματική έκφραση, ένα στοιχείου του χαρακτήρα του ατόμου, μια αρετή ή μια ηθική υποχρέωση. Αναφέρεται στη διαμόρφωση ‘καλής γνώμης’ για κάποιον ή κάτι, καθώς και στη διάθεση του ατόμου να ευχαριστήσει κάποιον άλλο για κάτι καλό που του έχει κάνει. Στις κοινωνικές επιστήμες, η ευγνωμοσύνη αφορά ένα αίσθημα εκτίμησης των καλών πραγμάτων ή συμβάντων στη ζωή των ατόμων, των ευλογιών και συχνά συνδέεται με την αίσθηση ή την τάση του ατόμου να αντιδράσει θετικά και ανταποδοτικά σε μια πράξης καλοσύνης που στόχευε στο ίδιο. Για να βιώσει το άτομο ευγνωμοσύνη θα πρέπει να αναγνωρίσει ότι συγκεκριμένες ευλογίες στη ζωή των ατόμων οφείλονται σε παράγοντες πέρα και έξω από αυτά.
Το άτομο μπορεί να νιώθει ευγνωμοσύνη όχι για συγκεκριμένο συμβάν του παρελθόντος που το ωφέλησε, αλλά εξαιτίας της συνειδητοποίησης για τα πολλά οφέλη που αποκόμισε από μια σχέση. Η ευγνωμοσύνη ανήκει στα θετικά συναισθήματα και η βίωσή της συνήθως συνοδεύεται και από άλλα θετικά συναισθήματα, ενώ παράλληλα μειώνει τα αρνητικά συναισθήματα του ατόμου.
Ως στοιχείο της προσωπικότητας, η ευγνωμοσύνη αποτελεί ένα συναισθηματικό χαρακτηριστικό, που περιγράφει την τάση που έχει το άτομο να αναγνωρίζει και να απαντά με συναισθηματικό τρόπο, βιώνοντας ευγνωμοσύνη για πράξεις καλοσύνης που το ωφελούν. Τα άτομα που φέρουν υψηλότερα επίπεδα ευγνωμοσύνης έχουν μεγαλύτερο εύρος αναγνώρισης πηγών ευγνωμοσύνης, με αποτέλεσμα να βιώνουν ευγνωμοσύνη για περισσότερα θετικά συμβάντα ταυτόχρονα. «Επομένως, τα άτομα αυτά χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ευκολία να συνειδητοποιήσουν ευεργεσίες, ευλογίες ή οφέλη σε διαφορετικούς τομείς της ζωής τους ταυτόχρονα όπως στην εργασία, την οικογένεια, τις φιλίες, την υγεία, κ.λ.π.» (σελ. 305).
Η ευγνωμοσύνη συμβάλλει στην αύξηση της ευημερίας των ανθρώπων. Συγκεκριμένα, η ευγνωμοσύνη συμβάλλει στην ψυχική άνθηση των ατόμων και διευρύνει γνωσιακά τον νου, βοηθώντας τον να ερμηνεύσει τα αρνητικά ή αβέβαια συμβάντα του παρελθόντος και να εστιάζει την προσοχή του περισσότερο στα θετικά παρά στα αρνητικά ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Τα άτομα με αυξημένα επίπεδα ευγνωμοσύνης έχουν ένα πιο διευρυμένο νου, αναζητώντας νέους και δημιουργικούς τρόπους για να ανταποδώσουν την καλοσύνη προς τους άλλους. Αυτό έχει ως συνέπεια να αναπτύξει το άτομο σταθερές διαπροσωπικές σχέσεις, μέσα από τις πράξεις μοιράσματος και ευγνωμοσύνης και να χτίσει θετικές σχέσεις, που θα οδηγήσουν σε υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής στήριξης.
Πηγή: Σταλίκας Α. και συν. (Επιμ.). (2020). Κατακτώντας την ευημερία. Θετικές παρεμβάσεις, τεχνικές & βιωματικές ασκήσεις. Αθήνα: Τόπος.
_____________________________________________________________
Κουραβάνας Νικόλαος, Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Posted by Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc
