Ο Τομπάιας Σμόλετ (Tobias Smollett, Ρέντον, Σκωτία 1721 – Λιβόρνο, Ιταλία 1771) ήταν Σκωτσέζος ποιητής και μυθιστοριογράφος. Ήταν γνωστός για τα μυθιστορήματα σε ύφος πικαρέσκο.
Ο Τομπάιας Τζορτζ Σμόλετ γεννήθηκε στο Ντάλκουερν του Ρέντον. Ήταν ο τέταρτος γιος του Άρτσιμπαλντ Σμόλετ και της Μπάρμπαρα Κάννιγχαμ. Πήγε σχολείο στο Νταμπάρτον και άρχισε σπουδές ιατρικής στο πανεπιστήμιο της Γλασκώβης αλλά έφυγε στο Λονδίνο πριν τις ολοκληρώσει, έχοντας μαζί του μια τραγωδία του η οποία όμως απορρίφθηκε από τον διάσημο θεατράνθρωπο Ντέηβιντ Γκάρρικ. Το 1740 κατατάχθηκε ως βοηθός χειρουργός στο πολεμικό ναυτικό και πήρε μέρος σε εχθροπραξίες στην Κολομβία. Στην Τζαμάικα εγκατέλειψε την υπηρεσία του και γνώρισε την Ανν “Νάνσυ” Λάσελς, τη γυναίκα που παντρεύτηκε μετά την επιστροφή του στην Αγγλία το 1744. Απέκτησαν μια κόρη, την Ελίζαμπεθ, που πέθανε σε ηλικία 15 ετών (περ. 1762).
Άρχισε να ασκεί το επάγγελμα του χειρουργού αλλά η κλίση του ήταν προς τη λογοτεχνία. Η κλίση αυτή και εμπειρίες του από το ναυτικό έδωσαν το 1748 το φημισμένο μυθιστόρημά του Οι περιπέτειες του Ρόντρικ Ράντομ.
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα πικαρέσκο, αρκούντως βιογραφικό, επηρεασμένο από τον Θερβάντες και τον Λεσάζ, τα έργα των οποίων ο Σμόλετ μετέφρασε. Πόρνες, μαστροποί, εξαθλιωμένοι στρατιώτες, μικροπωλητές, τυχοδιώκτες, βίαιοι στρατολόγοι, δουλέμποροι, παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου, το οποίο παρά ταύτα έχει ευτυχή κατάληξη, μέχρι του σημείου ν’ αποφασίσει και να τελέσει γάμο ο ήρωάς του παρά τα όσα είδαν τα μάτια του.
Το 1750 ο Σμόλετ πήρε το πτυχίο της ιατρικής από το πανεπιστήμιο του Αμπερντήν, αλλά δεν ασχολήθηκε με το επάγγελμα και το 1751 δημοσίευσε τις Περιπέτειες του Πέρεγκριν Πικλ, ένα βιβλίο με πολλές περιπέτειες και πολύ χιούμορ.
Το 1763, εξαιτίας της κλονισμένης υγείας του (κι ενδεχομένως των απότομων τρόπων του) έφυγε στην ηπειρωτική Ευρώπη, καλύπτοντας τα έξοδά του με τις εισπράξεις των Ταξιδιών στη Γαλλία και Ιταλία.
Το 1769 έγραψε στην Ιταλία, το τελευταίο και από πολλούς θεωρούμενο καλύτερο έργο του την Αποστολή του Χάμφρυ Κλίνκερ.
Από τον Σμόλετ λείπει η παραδοχή μιας φυσιολογικής ζωής και υστερεί στη διάρθρωση της πλοκής. Αλλά δημιούργησε ολοζώντανους χαρακτήρες και οι περιγραφές του προσώπων και καταστάσεων είναι πειστικότατες.
Επιλογή έργων
- The Adventures of Roderick Random (Οι περιπέτειες του Ρόντερικ Ράντομ, 1748 – μτφ. Ρένα Χατχούτ, εκδ. Gutenberg, 2019) και
- The Adventures of Peregrine Pickle (Οι περιπέτειες του Πέρεγκριν Πικλ, 1751), μυθιστορήματα σε ύφος πικαρέσκο που επηρέασαν μεταξύ άλλων τον Ντίκενς.
- Travels through France and Italy (Ταξίδια στη Γαλλία και Ιταλία, 1766)
- The Expedition of Humphry Clinker (Η αποστολή του Χάμφρυ Κλίνκερ, 1771)
