Τους τρόπους χρηματοδότησης του διοικητικού μηχανισμού της Χαμάς αναλύει η Wall Street Journal εκτιμώντας, επικαλούμενη πηγές από το Ισραήλ και δυτικούς αναλυτές, ότι μέρος της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη Γάζα κατέληξε μέσω του φορολογικού συστήματος στα ταμεία της οργάνωσης.
Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, τη τελευταία διετία υπήρξε μια σχετική οικονομική κινητικότητα στον αποκλεισμένο από στεριά, αέρα και θάλασσα θύλακα, επειδή η κυβέρνηση του Ισραήλ επέτρεψε σε περισσότερους Παλαιστίνιους να εργάζονται στο Ισραήλ και η Αίγυπτος άνοιξε μια εμπορική πύλη προς τη Γάζα, βοηθώντας τις επιχειρήσεις να εισάγουν και να εξάγουν αγαθά. Από την εμπορική δραστηριότητα αυτή, υποστηρίζει η Wall Street Journal, επωφελήθηκε η Χαμάς.
Οι πηγές εσόδων της οργάνωσης
Ταυτόχρονα με προτροπή της Ουάσιγκτον το Κατάρ έδωσε δεκάδες εκατομμύρια το μήνα στη Γάζα. Τα περισσότερα πήγαν σε άπορες οικογένειες, όμως κάποια κατευθύνθηκαν στην πληρωμή των μελών της Χαμάς που εργάζονταν ως κυβερνητικά στελέχη. Ακόμα, η χρηματοδότηση σχολείων και νοσοκομείων από διεθνείς οργανισμούς απάλλαξε τη Χαμάς από ένα κόστος που θα έπρεπε να επωμιστεί για τη λειτουργία των δομών αυτών.
Όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, σε μαχητή της Χαμάς που σκοτώθηκε στο Ισραήλ κατά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου φέρεται να βρέθηκε επιταγή από το παλαιστινιακό υπουργείο Εσωτερικών που υποδείκνυε αμοιβή 1260 δολαρίων, ένας πολύ υψηλός μισθός για τη Γάζα. «Οι κυβερνητικοί μισθοί του θύλακα καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό από το Κατάρ και την Παλαιστινιακή Αρχή», τονίζεται.
Από την πλευρά της Χαμάς πάντως υποστηρίζεται ότι οι οικονομικοί πόροι που διατίθενται για τη διακυβέρνηση της Γάζας είναι διαφορετικοί από αυτούς που καταλήγουν στη στρατιωτική της πτέρυγα.
Αξιωματούχος του Κατάρ δήλωσε ότι η βοήθειά του προς τη Λωρίδα της Γάζας συντονίζεται πλήρως με το Ισραήλ, τον ΟΗΕ και τις ΗΠΑ και υπόκειται σε αυστηρές διασφαλίσεις. «Αποσκοπεί στο να συμβάλει στη διατήρηση της σταθερότητας και της ποιότητας ζωής των παλαιστινιακών οικογενειών στη Γάζα», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Δυτικοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι το Ιράν, εκτός από την παροχή όπλων και πληροφοριών, δίνει στη Χαμάς περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια ετησίως τα τελευταία χρόνια ειδικά για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της ομάδας.
Ακόμα, το ένα τρίτο του προϋπολογισμού της Παλαιστινιακής Αρχής οδηγούταν στη Γάζα παρά την εκδίωξη της Φατάχ από τον θύλακα μετά τη σύγκρουση με τη Χαμάς. Η στήριξη της Παλαιστινιακής Αρχής δινόταν ώστε να καλύπτεται εν μέρει η μισθοδοσία γιατρών και δασκάλων και να πληρώνονται συντάξεις και άλλες υπηρεσίες, με την ελπίδα να μην εδραιωθεί η κυριαρχία της ισλαμιστικής οργάνωσης.
Όμως η Χαμάς δημιούργησε το δικό της υπαλληλικό σώμα, τη δική της αστυνομία και αυτόνομο φορολογικό σύστημα.
Ο οικονομικός στραγγαλισμός και τα υλικά «διπλής χρήσης»
Το Ισραήλ προσπάθησε επί χρόνια να στραγγαλίσει τον θύλακα, επιβάλλοντας ασφυκτικούς ελέγχους στην πρόσβαση και χτυπώντας ανελέητα την οικονομία του, με την ελπίδα να πλήξει τη Χαμάς, κάτι που βεβαίως δεν πέτυχε.
Παράλληλα ο ΟΗΕ, το Ισραήλ και η Παλαιστινιακή Αρχή δημιούργησαν ένα σύστημα για την παρακολούθηση των υλικών «διπλής χρήσης» που εισέρχονται στη Γάζα. Πρόκειται για προϊόντα όπως τσιμέντο, χάλυβας ή λιπάσματα που η ισραηλινή κυβέρνηση πίστευε ότι η Χαμάς θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να κατασκευάσει σήραγγες στο Ισραήλ ή να τροφοδοτήσει βόμβες για να επιτεθεί σε Ισραηλινούς.
Το σύστημα, γνωστό ως Μηχανισμός Ανασυγκρότησης της Γάζας, θεωρήθηκε επιτυχημένο στην ανοικοδόμηση χιλιάδων σπιτιών και υποδομών στη Γάζα. Αλλά δημιούργησε επίσης μια μαύρη αγορά για υλικά που πωλούνταν στη λωρίδα, μεταξύ άλλων και στη Χαμάς, σύμφωνα με εργολάβους και ανθρώπους που έλαβαν υλικά.
Μέχρι το 2018, ο μηχανισμός κατέστη σε μεγάλο βαθμό περιττός όταν οι Αιγύπτιοι άνοιξαν ένα νέο εμπορικό συνοριακό πέρασμα στη χερσόνησο του Σινά, όπου έδιναν μάχη με το αντάρτικο κατά του Ισλαμικού Κράτους.
Υπήρχε «αιγυπτιακό συμφέρον να διασφαλιστεί ότι η Γάζα υπό τη Χαμάς δεν θα γίνει φιλόξενο μέρος για τους δικούς της αντάρτες», δήλωσε ο Τζόναθαν Λίνκολν, ο οποίος εργάστηκε στον ΟΗΕ καλύπτοντας τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη από το 2017 έως το 2021 και τώρα είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Georgetown. «Έτσι, νομίζω ότι υπήρχε επίσης ενδιαφέρον για κάποιου είδους στήριξη της οικονομίας» στη Γάζα.
Εν τω μεταξύ, η Παλαιστινιακή Αρχή, υπό την ηγεσία του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς, είχε περικόψει τη χρηματοδότηση προς τη λωρίδα, σε μια προσπάθεια υψηλού κινδύνου να αναγκάσει τη Χαμάς να παραχωρήσει τον έλεγχο. Αυτό τρόμαξε το Ισραήλ, το οποίο ανησυχούσε ότι η κίνηση αυτή θα προκαλούσε περαιτέρω οικονομικό πόνο και θα πυροδοτούσε μια νέα σύγκρουση.
Η εμπλοκή του Κατάρ
Το Ισραήλ και η διεθνής κοινότητα αναζήτησαν τρόπους να μειώσουν την οικονομική πίεση στη Γάζα και στράφηκαν στο Κατάρ, το οποίο φιλοξενεί την πολιτική ηγεσία της Χαμάς με γραφείο στη Ντόχα. Η Ντόχα παρενέβη για να πληρώσει τους μισθούς των υπαλλήλων της Χαμάς, να δώσει ελεημοσύνες σε άπορες οικογένειες και να χρηματοδοτήσει τα καύσιμα που απαιτούνται για το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής της Γάζας.
Αξιωματούχος του Κατάρ δήλωσε στη Wall Street Journal ότι η βοήθεια «ελέγχεται από πολλές χώρες και οργανισμούς καθ’ όλη τη διάρκεια της διαμετακόμισής της για να διασφαλιστεί ότι το σύνολο της βοήθειας φτάνει στους προοριζόμενους πολίτες στη Γάζα». Άτομο που γνωρίζει τη διαδικασία παράδοσης της βοήθειας δήλωσε ότι οι Καταριανοί μεταφέρουν μετρητά σε τραπεζικό λογαριασμό που έχει καταχωριστεί από τον ΟΗΕ και μόλις τα λάβουν, τα χρήματα μεταφέρονται στη Γάζα με αυτοκινητοπομπή του ΟΗΕ και του Ισραήλ σε σφραγισμένα πακέτα.
Οι επιλέξιμες οικογένειες ή τα άτομα πρέπει να υπογράψουν ένα έγγραφο ότι έλαβαν τα χρήματα και αντίγραφα αυτού του εγγράφου πηγαίνουν στο Ισραήλ, τον ΟΗΕ και το Κατάρ για να διασφαλιστεί ότι το συνολικό ποσό που διανεμήθηκε αντιστοιχεί στο ποσό που στάλθηκε, είπε το άτομο.
Καθώς όμως η βοήθεια εισέρρεε στη λωρίδα, η Χαμάς επέβαλε φόρους στις εισαγωγές τσιγάρων και άλλων αγαθών και χρέωσε τις επιχειρήσεις με τέλη, σύμφωνα με παλαιστινιακά μέσα ενημέρωσης και έναν οικονομολόγο της Γάζας.
Οι εκτιμήσεις για τα έσοδα
Οι κυβερνώντες έβγαζαν περίπου 40 εκατομμύρια δολάρια το μήνα από φόρους, σύμφωνα με τον οικονομολόγο Μοχάμεντ Αμπού Τζαγιάμπ, ο οποίος είπε ότι τα χρήματα αυτά πήγαιναν στη διακυβέρνηση, ενώ η στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς είχε τα δικά της κανάλια χρηματοδότησης.
Νυν και πρώην δυτικοί αξιωματούχοι λένε ότι η Χαμάς συγκεντρώνει επίσης σημαντικό μέρος της χρηματοδότησής της από φιλανθρωπικές οργανώσεις που ελέγχει, ιδίως στην Ευρώπη.
Μετά τη σχετική χαλάρωση των ασφυκτικών περιορισμών που επιβάλλει το Ισραήλ στον περίκλειστο θύλακα, η Χαμάς επέβαλε νέους δασμούς σε εισαγόμενα αγαθά, όπως αυτοκίνητα και ρούχα. Πριν από τις επιθέσεις, η Χαμάς μείωσε τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, σύμφωνα με τα παλαιστινιακά μέσα ενημέρωσης.
Σύμφωνα πάντα με τη Wall Street Journal μέχρι το 2022, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ εκτιμούσε ότι η Χαμάς κατείχε ένα επενδυτικό χαρτοφυλάκιο εταιρειών που εργάζονταν προς όφελός της στο εξωτερικό αξίας 500 εκατομμυρίων δολαρίων, συμπεριλαμβανομένων εταιρειών στο Σουδάν, την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία, την Αλγερία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Σήμερα Αμερικανοί αξιωματούχοι και αναλυτές εκτιμούν ότι η Χαμάς έχει έσοδα αρκετών εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων τον χρόνο, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων προέρχεται από το Ιράν ενώ ακολουθούν οι φόροι που εισπράττει από τη Λωρίδα της Γάζας.
Τα χρήματα επισήμως κατευθύνονται στη διακυβέρνηση του θύλακα, όμως αξιωματούχοι των ΗΠΑ εκτιμούν ότι τμήμα τους καταλήγει στη στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς.
