Ο Ζιλμπέρ ντυ Μοτιέ, Μαρκήσιος ντε ΛαΦαγιέτ (Marie-Joseph Paul Yves Roch Gilbert du Motier de Lafayette, 6 Σεπτεμβρίου 1757 – 20 Μαΐου 1834), γνωστός ως Λαφαγιέτ, ήταν Γάλλος ευγενής φιλελεύθερου προσανατολισμού, αξιωματικός και πολιτικός. Ορισθείς στρατηγός από τον Τζωρτζ Ουάσινγκτον, ο Λαφαγιέτ διετέλεσε καθοριστικό ρόλο στο πλευρό των Αμερικανών κατά την διάρκεια του πολέμου ανεξαρτησίας τους ενάντια στην βρετανική αποικιακή εξουσία και πιο συγκεκριμένα κατά την διάρκεια της νίκης στην Πολιορκία του Γιόρκταουν, στις 19 Οκτωβρίου 1781. Ο Λαφαγιέτ συνεισέφερε, επίσης, για την δημιουργία, στη Γαλλία, ενός σύγχρονου βασιλικού καθεστώτος, προτού αποτελέσει πρόσωπο της Γαλλικής Επανάστασης έως και την φυγή, την σύλληψη και την φυλάκισή του για διάστημα πέντε ετών το 1792. Ο Λαφαγιέτ αποτέλεσε, ακόμη, σημαντικό πολιτικό παράγοντα των απαρχών της Ιουλιανής Μοναρχίας. Γνωστός ως «ήρωας των δύο κόσμων», αποτελεί έναν εκ των συνολικά οκτώ επίτιμων πολιτών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Κατόπιν της επαναστάσεως του 1789, ο Λα Φαγιέτ αποφάσισε να υπογράφει, πλέον, όλες τις αλληλογραφίες του με την απλοποιημένη μορφή του ονόματός του, «Λαφαγιέτ», ως αντίδραση στη τάξη των ευγενών. Αυτή ήταν και η γραφή του ονόματός του η οποία χρησιμοποιήθηκε από τους ανθρώπους της εποχής του σε αναφορές προς το πρόσωπό του έως και τον θάνατό του.
Ο Λαφαγιέτ γεννήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου του 1757 στο κάστρο του Σαβανιάκ, στην ενορία του Σαιν-Ζωρζ-ντ’Ωράκ (επαρχία της Ωβέρνης, σημερινό Σαβανιάκ-Λαφαγιέτ της Ωτ-Λουάρ).
Ήταν πλούσιος και με ξακουστό αρχαίο αριστοκρατικό όνομα. Αγωνίστηκε υπέρ της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας καθώς ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής με σκοπό να μεταφέρει Γάλλους στρατιώτες και χρήματα κατά την διάρκεια της Αμερικανικής επανάστασης. Στις 7 Δεκεμβρίου του 1776, σε ηλικία 19 ετών, κατετάγη στον στρατό του Τζορτζ Ουάσινγκτον με το βαθμό του υποστράτηγου. Το αμερικανικό όραμα είχε γίνει και δικό του. Η φιλία του Λαφαγιέτ με τον Ουάσινγκτον είναι παροιμιώδης. Αργότερα, ο Λαφαγιέτ αποτέλεσε το πρώτο ξένο μέλος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας. Αναφέρεται επίσης ότι είχε μυηθεί στον ελευθεροτεκτονισμό. Ο Λαφαγιέτ έγινε επίσης τιμώμενος Ταξιάρχης του Ανωτάτου Συμβουλίου της Νέας Υόρκης.
Στις 14 Ιουλίου του 1789, ο δημοφιλής στους φτωχούς μαρκήσιος Λαφαγιέτ, ο φλογερός δημοσιογράφος Καμίγ Ντεμουλέν και βέβαια οι επαναστάτες Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος, Λουί Αντουάν Λεόν ντε Σεν Ζιστ, Ζαν Πολ Μαρά και Ζορζ Ζακ Νταντόν, είδαν τον λαό του Παρισιού να πρωταγωνιστεί στην άλωση της Βαστίλης, γεγονός που σηματοδότησε την έναρξη της Γαλλικής Επανάστασης. Θεωρείται ότι ο μαρκήσιος Λαφαγιέτ ήταν υπεύθυνος για την καθιέρωση της κόκκινης, λευκής και μπλε κονκάρδας που σύντομα έγινε υποχρεωτική για τους Γάλλους επαναστάτες του 1789.
Ο μαρκήσιος ντε Λαφαγιέτ έπαιξε σημαντικό ρόλο στη σύνταξη των 17 άρθρων της πρώτης Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη που ψηφίστηκε από τη Συντακτική Εθνοσυνέλευση στις 26 Αυγούστου του 1789. Άλλωστε ήταν φίλος του Ουάσιγκτον και κυρίως του Τόμας Τζέφερσον, ο οποίος κατά σύμπτωση συνέπεσε να υπηρετεί ως πρεσβευτής των Η.Π.Α. στο Παρίσι όταν έπεφτε η Βαστίλη.
O Ζαν Πολ Μαρά κατήγγειλε με επιμονή μέσα από την εφημερίδα του, τις αλλεπάλληλες ραδιουργίες των αριστοκρατών και των υπόλοιπων «εχθρών της Επανάστασης», όπου ενέτασσε και τον μαρκήσιο Λαφαγιέτ εναντίον του οποίου άσκησε μια λυσσαλέα πολεμική. Το 1790, υπό την αρχηγία του Λαφαγιέτ, ενοποιήθηκε η Εθνική Φρουρά της Γαλλίας.
“Général, c’est pour la même cause que nous combattons”. Στην επιστολή προς τον Λαφαγιέτ, με την οποία προλογίζει το 1826 την παρισινή συλλογή του, ο Ανδρέας Κάλβος δείχνει να απευθύνεται σε σύντροφο και συναγωνιστή.
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης τον Ιούλιο του 1830 στη Γαλλία, ο Αδαμάντιος Κοραής άφησε να εννοηθεί ότι ο μαρκήσιος ντε Λαφαγιέτ είχε κληθεί να αναλάβει την προεδρία της Ελλάδας.
Ο Λαφαγιέτ πέθανε στις 20 Μαΐου του 1834 στο Παρίσι.
Το όνομά του είναι χαραγμένο στην Αψίδα του Θριάμβου στο Παρίσι (Βόρειος πυλώνας, Στήλη 3).
Ο χαρακτήρας του Λαφαγιέτ περιλαμβάνεται στο ραπ μιούζικαλ Hamilton που έκανε πρεμιέρα το 2015.
Αποφθέγματα του Λαφαγιέτ
- Το να ενεργείς από κοινού με ένα σπουδαίο άνδρα είναι η υπέρτατη ευλογία.
- Αν καταστραφούν ποτέ οι ελευθερίες του αμερικανικού λαού, θα καταστραφούν από τα χέρια του κλήρου.
- Όταν η κυβέρνηση παραβιάζει τα δικαιώματα των πολιτών, η εξέγερση είναι το ιερότερο δικαίωμα και το πιο απαραίτητο καθήκον.
