Η Άννα της Βρετάνης (Anne de Bretagne, Νάντη, 25 Ιανουαρίου 1477 – Μπλουά, 9 Ιανουαρίου 1514) ήταν βασίλισσα της Γαλλίας, σύζυγος δύο αλληλοδιαδόχων βασιλέων.
Κόρη του Φραγκίσκου Β΄, Δούκα της Βρετάνης, και της Μαργαρίτας των Φουά, κόρης του Γκαστόν Δ΄ της Φουά, ήταν η πλουσιότερη γυναίκα της Ευρώπης στην εποχή της. Ήταν το μοναδικό από τα επιζήσαντα παιδιά του πατέρα της, οπότε και διάδοχος του δουκάτου. Της δόθηκε αξιόλογη εκπαίδευση από τη Φρανσουάζ ντε Ντινάν και τον ποιητή Ζαν Μεσινό. Κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βρετονικής διαδοχής, η Βρετάνη κλήθηκε να εφαρμόσει τον ημι-Σαλικό νόμο, σύμφωνα με τον οποίο με την έλλειψη αρσενικού απογόνου στην οικογένεια μπορεί να κληρονομήσει τον θρόνο η κόρη με τον σύζυγό της.
Διάδοχος της Βρετάνης
Ο πατέρας της ανήκε στον Καπετιδικό οίκο του Μονφόρ, υστερότοκο οίκο του Ντρε, που κυβερνούσε τη Βρετάνη. Ο πόλεμος της διαδοχής είχε τελειώσει με τον αντι-Σαλικό νόμο, ο οποίος έναν αιώνα μετά δεν είχε εφαρμοστεί ποτέ. Αλλά το 1486, ο πατέρας της Άννας, Φραγκίσκος Β΄, ήταν έτοιμος να αναγνωρίσει την κόρη του ως διάδοχο, παρ’όλα αυτά προσπάθησε να παντρέψει την κόρη του με ισχυρό Γάλλο ευγενή, αφού η κόρη του είχε όλα τα οικονομικά προσόντα. Αναζήτησε μνηστήρα τον Εδουάρδο, γιο του βασιλιά της Αγγλίας Εδουάρδου Δ΄ (1481), αλλά το παιδί εξαφανίστηκε μετά τον θάνατο του πατέρα του, πιθανώς δολοφονήθηκε, και αργότερα επέλεξε τον Μαξιμιλιανό των Αψβούργων.
Όμως τα στρατεύματα του Φραγκίσκου Β΄ ηττήθηκαν το 1488 από τους Γάλλους και ο Φραγκίσκος αναγκάστηκε να υπογράψει συνθήκη, σύμφωνα με την οποία δεν θα μπορούσε να επιλέξει σύζυγο για την κόρη του δίχως τη συγκατάθεση του βασιλιά της Γαλλίας. Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου σκοτώθηκε πέφτοντας από το άλογό του, οπότε η Άννα τον κληρονόμησε ως δούκισσα και ήταν έτοιμη να οδηγήσει τα στρατεύματα της Βρετάνης κατά της Γαλλίας.
Η πρώτη κίνηση της Άννας ήταν να εξασφαλίσει έναν ισχυρό σύζυγο, ώστε να πετύχει την ανεξαρτησία της Βρετάνης, και ο Μαξιμιλιανός των Αψβούργων ήταν ο ικανότερος. Ο γάμος με τον Μαξιμιλιανό έγινε στην πόλη Ρεν (19 Δεκεμβρίου 1490), δίνοντας στην Άννα τον τίτλο της Βασίλισσας των Ρωμαίων (λατ. Regina Romanorum), πράγμα που οι Γάλλοι είδαν σαν μια τεράστια πρόκληση. Παραβίασε τη συνθήκη του Βερζέ που είχε υπογράψει ο πατέρας της, ώστε να μην παντρευτεί χωρίς τη συγκατάθεση του Γάλλου βασιλιά και παντρευόταν έναν μεγάλο εχθρό της Γαλλίας.
Την ίδια εποχή, οι Αψβούργοι ήταν απασχολημένοι σε πόλεμο στην Ουγγαρία και δεν έδειξαν ενδιαφέρον για τη Βρετάνη. Την άνοιξη του 1491, ο Κάρολος Η΄ της Γαλλίας με στρατεύματα βάδιζε κατά της πόλης Ρεν όπου βρισκόταν η Άννα.
Βασίλισσα της Γαλλίας με δύο διαφορετικούς βασιλείς
Αφού ο Μαξιμιλιανός απέτυχε να υποστηρίξει τη σύζυγό του, η Άννα προσέγγισε τον ίδιο τον βασιλιά της Γαλλίας, Κάρολο, για νέο της σύζυγο. Η Άννα πήγε στο Λανζαί να τον παντρευτεί και οι Αυστριακοί ζήτησαν να ακυρωθεί ο γάμος, γιατί ήταν ήδη παντρεμένη με τον Μαξιμιλιανό και ο Κάρολος ήταν ήδη αρραβωνιασμένος με την κόρη του Μαξιμιλιανού, Μαργαρίτα της Αυστρίας. Ο γάμος ακυρώθηκε από τον Πάπα Ιννοκέντιο Η΄ και η Άννα συμφώνησε ότι για να παραχωρήσει τη Βρετάνη, αν ο Κάρολος πεθάνει χωρίς απογόνους, να παντρευτεί τον επόμενο βασιλιά της Γαλλίας.
Με την άνοδο του Καρόλου στο Γαλλικό θρόνο στέφθηκε βασίλισσα της Γαλλίας. Ο Κάρολος την περιφρονούσε, της έδωσε τον τίτλο Δούκισσα της Βρετάνης και κοιμόταν σε ξεχωριστό κρεβάτι από αυτήν. Όταν έλειπε σε ταξίδια, προτιμούσε να δώσει την αντιβασιλεία στην αδελφή του παρά στη σύζυγό του. Δεν κατόρθωσε να κάνει παιδιά, αφού από τα τέσσερα τα τρία πέθαναν στη γέννα, και ένα μόνο επέζησε αλλά πέθανε τριών ετών, κάτι που της έφερε μεγάλη θλίψη, αφού επιθυμούσε έντονα να σταθεροποιήσει τη θέση της κάνοντας γιο. Ο Κάρολος Η΄ πέθανε το 1498 από ατύχημα, ενώ αυτή ήταν μόλις 21 ετών και προετοιμάστηκε για γάμο, σύμφωνα με τη συμφωνία που είχε γίνει, με το νέο βασιλιά της Γαλλίας, Λουδοβίκο ΙΒ΄. Στο μεσοδιάστημα μέχρι το νέο της γάμο επισκέφτηκε τη Βρετάνη, βρίσκοντας την ευκαιρία να κάνει πολλές συχνές επισκέψεις για να τη γνωρίσει καλύτερα και να ενισχύσει την πολιτική της επίδραση.
Μετά τον τρίτο της γάμο ήταν πια μια ώριμη βασίλισσα και όχι παιδί, όπως με τους προηγούμενους γάμους της. Προσπάθησε με όλα τα μέσα να πετύχει την ανεξαρτησία της Βρετάνης, που παραχωρήθηκε στην κόρη τους, Κλαυδία, και τακτοποίησε τον γάμο της κόρης της με τον Κάρολο του Λουξεμβούργου. Τότε ο Λουδοβίκος ΙΒ΄ χώρισε την Άννα, γιατί δεν μπορούσε να του κάνει γιο, αρνήθηκε τον Κάρολο του Λουξεμβούργου και πάντρεψε την Κλαυδία με τον Φραγκίσκο των Βαλουά.
Πέθανε στο Μπλουά από νεφρολιθίαση.
Οικογένεια
Με τον Κάρολο Η’ της Γαλλίας:
- Κάρολος Ορλάνδος, Δελφίνος της Γαλλίας (1492-1495).
- Φραγκίσκος (1493)
- θνησιγενής κόρη (1494)
- θνησιγενής κόρη (1495)
- Κάρολος, Δελφίνος της Γαλλίας (8 Σεπτεμβρίου-2 Οκτωβρίου 1496)
- Φραγκίσκος, Δελφίνος της Γαλλίας (1497)
- Άννα της Γαλλίας (1498)
Με το Λουδοβίκο ΙΒ’ της Γαλλίας:
- Κλαυδία της Γαλλίας (1499-1524), μετέπειτα Δούκισσα της Βρετάνης και Βασίλισσα της Γαλλίας μετά το γάμο της με τον Φραγκίσκο Α’ της Γαλλίας.
- θνησιγενής γιος (άγνωστη ημερομηνία)
- Ρενέ της Γαλλίας (1519-1574), παντρεύτηκε τον Έρκολε Β’ των Έστε, Δούκα της Φερράρα.
- θνησιγενή γιος (1512)
