Ο Σερ Χάιραμ Στίβενς Μάξιμ (Sir Hiram Stevens Maxim, 5 Φεβρουαρίου 1840 – 24 Νοεμβρίου 1916) ήταν Βρετανός εφευρέτης, γεννηθείς στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, περισσότερο γνωστός ως δημιουργός του Πολυβόλου Maxim, του πρώτου φορητού πλήρως αυτόματου πολυβόλου. Ο Μάξιμ είχε διπλώματα ευρεσιτεχνίας για πολυάριθμες συσκευές όπως η ποντικοπαγίδα, το σίδερο σγούρυνσης μαλλιών, και αντλίες ατμού, ενώ ισχυρίστηκε πως εφηύρε την ηλεκτρική λάμπα. Πειραματίστηκε επίσης με τη μηχανοκίνητη πτήση αλλά τα μεγάλης κλίμακας μοντέλα αεροσκαφών που κατασκεύασε δεν είχαν επιτυχία. Ωστόσο, η «Δεμένη Ιπτάμενη Μηχανή» του, που χρησιμοποιούνταν για λόγος αναψυχής, σχεδιάστηκε με σκοπό την εξασφάλιση χρημάτων για την έρευνα του, ενώ προσέλκυε το κοινό στις πτήσεις, και είχε μεγάλη επιτυχία.
Ο Μάξιμ μετακόμισε από τις Ηνωμένες Πολιτείες στο Ηνωμένο Βασίλειο σε ηλικία 41 ετών, και παρέμεινε Αμερικανός πολίτης μέχρι το 1899 όταν πολιτογραφήθηκε Βρετανός υπήκοος, και το 1901 έλαβε τίτλο ιππότη.
Ο Μάξιμ γεννήθηκε στο Σάνγκερβιλ του Μέιν στις 5 Φεβρουαρίου 1840. Έλαβε υποτροφία κατασκευής αμαξών σε ηλικία 14 ετών και δέκα χρόνια αργότερα, εργάστηκε στο μηχανουργείο του θείου του Λέβι Στίβενς στο Φίτσμπεργκ της Μασαχουσέτης. Στη συνέχεια εργάστηκε ως κατασκευαστής μουσικών οργάνων και και σχεδιαστής.
Οικογένεια
Ο αδελφός του, Χάντσον Μάξιμ, ήταν επίσης στρατιωτικός εφευρέτης, ειδικευμένος στις εκρηκτικές ύλες. Εργάστηκαν στενά μαζί μέχρι κάποια ηλικία, όταν και υπήρξε διαφωνία για μια ευρεσιτεχνία μιας άκαπνης πυρίτιδας. Όπως ισχυρίστηκε ο Χάιραμ, η πατέντα δημοσιεύθηκε με το όνομα «Χ. Μάξιμ», και εξαιτίας αυτού, ο αδελφός του μπορούσε να τη χρησιμοποιήσει προς όφελος του. Ο Χάντσον ήταν άνθρωπος με δεξιότητες και γνώσεις και πούλησε όπλα στις ΗΠΑ, ενώ ο Χάιραμ εργαζόταν κυρίως στην Ευρώπη. Ο Χάντσον είχε επιτυχίες στις ΗΠΑ, οι οποίες προκάλεσαν φθόνο από τον Χάιραμ. Ο φθόνος και οι διαφωνίες προκάλεσαν τριβές μεταξύ των αδελφών οι οποίες διήρκεσαν για το υπόλοιπο των ζωών τους.
Ο Χάιραμ Μάξιμ παντρεύτηκε την πρώτη του σύζυγο, τη γεννημένη στην Αγγλία Τζέιν Μπάντεν, στις 11 Μαΐου 1867 στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης. Τα τέκνα τους ήταν τα εξής: Χάιραμ Πέρσι Μάξιμ, Φλόρενς Μάξιμ και Αντελάιντ Μάξιμ.
Μετανάστευση και ιπποτισμός
Το 1881, ο Μάξιμ επέστρεψε στην Αγγλία για να αναδιοργανώσει τα γραφεία της Εταιρείας Ηλεκτροφωτισμού των Ηνωμένων Πολιτειών στο Λονδίνο. Οι επισκέψεις του στις Ηνωμένες Πολιτείες έγιναν όλο και πιο σπάνιες και στις 16 Σεπτεμβρίου 1899 ο Μάξιμ πολιτογραφήθηκε Βρετανός υπήκοος. Την επόμενη χρονιά, η βασίλισσα Βικτώρια του απένειμε τίτλο ιππότη. Ωστόσο, η Βικτώρια πέθανε στις 22 Ιανουαρίου 1901, λίγο πριν την τελετή περιβολής του Μάξιμ, και έτσι ο τίτλος απονεμήθηκε από τον «φίλο του Μάξιμ και νέο βασιλιά, τον Εδουάρδο Ζ΄» , στις 9 Φεβρουαρίου 1901.
Επαγγελματική κατάσταση
Ο Μάξιμ ήταν Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής, πολιτικός, μηχανολόγος και ηλεκτρολόγος μηχανικός, μέλος του Εμπορικού Επιμελητηρίου του Λονδίνου, μέλος του Βασιλικού Ινστιτούτου, μέλος της Βρετανικού Συνδέσμου για την Πρόοδο της Επιστήμης, μέλος του Βρετανικού Αυτοκρατορικού Συνδέσμου και Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας Τεχνών.
Εφευρέσεις
Ο Μάξιμ, ο οποίος έπασχε μακροχρόνια από βρογχίτιδα, κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και δημιούργησε έναν φορητό εισπνευστήρα με μενθόλη και μία μεγαλύτερη «Πίπα της Ειρήνης», μια συσκευή εισπνοής ατμού που χρησιμοποιούσε υδρατμούς πεύκης, η οποία ισχυριζόταν ότι θα μπορούσε να ανακουφίσει το άσθμα, τις εμβοές, την αλλεργική ρινίτιδα και την καταρροή.
Επίσης, εφηύρε μία συσκευή για δημιουργία σγουρών μαλλιών, μια συσκευή για απομαγνητισμό ρολογιών, μαγνητο-ηλεκτρικές μηχανές, συσκευές για την πρόληψη της περιστροφής των πλοίων, μηχανές περιστροφής και πριτσίνια, όπλα αεροσκαφών, εναέρια τορπίλη, υποκατάστατα καφέ και διάφορους κινητήρες πετρελαίου, ατμού και αερίου.
Ένα μεγάλο εργοστάσιο επίπλων είχε καεί επανειλημμένα και ο Μάξιμ είχε δώσει συμβουλές για την αποτροπή επανάληψης του συμβάντος. Ως αποτέλεσμα, ο Μάξιμ δημιούργησε το πρώτο σύστημα πυρόσβεσης. Έσβηνε τις φλόγες και ανέφερε τη φωτιά στον πυροσβεστικό σταθμό. Ο Μάξιμ δεν μπόρεσε να πουλήσει την ιδέα του, αλλά αυτή χρησιμοποιήθηκε όταν έληξε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.
Ο Μάξιμ ανέπτυξε και εγκατέστησε τα πρώτα συστήματα ηλεκτροφωτισμού σε ένα κτίριο της Νέας Υόρκης στα τέλη της δεκαετίας του 1870. Ωστόσο, συμμετείχε σε αρκετές μακροχρόνιες διαφωνίες για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας με τον Τόμας Έντισον σχετικά με τους ισχυρισμούς του για τον λαμπτήρα. Μία από αυτές τις πράξεις αφορούσε τον λαμπτήρα πυράκτωσης, για τον οποίο ο Μάξιμ ισχυριζόταν ότι ο Έντισον πιστώθηκε μέσω της καλύτερης κατανόησης του νόμου περί διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Ο Μάξιμ υποστήριξε ότι ένας υπάλληλος του είχε κατοχυρώσει με ψευδή κατοχύρωση την εφεύρεση με το όνομά του και ότι ο Έντισον απέδειξε ότι ο ισχυρισμός του εργαζομένου είναι ψευδής, γνωρίζοντας ότι ο νόμος για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας θα σήμαινε ότι η εφεύρεση θα γίνει δημόσια ιδιοκτησία, επιτρέποντας στον Έντισον να κατασκευάσει τον λαμπτήρα ως ο πραγματικός εφευρέτης.
Πολυβόλο Maxim
Ως παιδί, ο Μάξιμ χτυπήθηκε από την ανάκρουση ενός τουφεκιού, και αυτό τον ενέπνευσε να χρησιμοποιήσει αυτή τη δύναμη επαναφοράς για να χειριστεί αυτόματα ένα όπλο. Μεταξύ 1883 και 1885 ο Μάξιμ κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μεθόδους λειτουργίας αερίου, ανάκρουσης και ανατροπής. Μετά τη μετακόμισή του στην Αγγλία, εγκαταστάθηκε σε μια μεγάλη κατοικία, όπου ανέπτυξε το σχέδιό του για αυτόματο όπλο, χρησιμοποιώντας μια ενέργεια που θα έκλεινε το κλείστρο και θα συμπίεζε ένα ελατήριο, αποθηκεύοντας την ενέργεια ανάκρουσης που απελευθερωνόταν από μία βολή για να προετοιμάσει το όπλο για την επόμενη βολή του. Απέστειλε ανακοινώσεις στον τοπικό τύπο με τις οποίες προειδοποιούσε ότι θα πειραματιζόταν με το όπλο στον κήπο του και ότι οι γείτονες θα έπρεπε να κρατήσουν τα παράθυρά τους ανοιχτά για να αποφύγουν τον κίνδυνο σπασμένου τζαμιού.
Ο Μάξιμ ίδρυσε μια εταιρεία όπλων με οικονομική υποστήριξη από τον Έντουαρντ Βίκερς για να παράγει το πολυβόλο του στο Κρέιφορντ του Κεντ, η οποία αργότερα συγχωνεύθηκε με τη Nordenfeldt. Στη συνέχεια, ως μέρος της αγοράς της Barrow Shipbuilding Company από τη Vickers Corporation το 1897, σχηματίστηκε η ‘Vickers, Son & Maxim’. Η βελτιωμένη ανάπτυξη του σχεδιασμού του πολυβόλου Maxim, το πολυβόλο Vickers, μετά την παραίτηση του Μάξιμ από το συμβούλιο το 1911 στα 71α γενέθλιά του, ήταν το πλέον σύνηθες βρετανικό πολυβόλο για πολλά χρόνια. Με τις πωλήσεις όπλων υπό την καθοδήγηση του Βασίλειου Ζαχάρωφ, παραλλαγές του πολυβόλου Maxim αγοράστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς και από τις δύο πλευρές κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στα επόμενα χρόνια ο Μάξιμ αντιμετώπιζε προβλήματα ακοής, καθώς η ακοή του είχε υποστεί βλάβη από χρόνια έκθεσης στον θόρυβο των όπλων του.
Ιπτάμενες μηχανές
Ο πατέρας του Μάξιμ είχε προηγουμένως σχεδιάσει ένα ελικόπτερο που τροφοδοτείται από δύο έλικες που περιστρέφονται αντίστροφα, αλλά δεν μπόρεσε να βρει έναν αρκετά ισχυρό κινητήρα για να το κατασκευάσει. Ο Χάιραμ σχεδίασε για πρώτη φορά σχέδια για ένα ελικόπτερο το 1872, αλλά όταν κατασκεύασε την πρώτη του «ιπτάμενη μηχανή» επέλεξε να χρησιμοποιήσει φτερά. Πριν ξεκινήσει το σχεδιαστικό έργο, πραγματοποίησε μια σειρά πειραμάτων σε τμήματα αεροτομών και σχεδιασμού έλικας, αρχικά χρησιμοποιώντας αεροδυναμική σήραγγα και αργότερα κατασκευάζοντας μια δοκιμαστική εξέδρα περιστρεφόμενου βραχίονα. Η κατασκευή για ένα σκάφος μήκους 12 μέτρων και ανοίγματος πτερύγων 34 μέτρων, με βάρος 3,5 τόνων ξεκίνησε το 1889. Το αεροσκάφος τροφοδοτούνταν από δύο ελαφρείς ατμομηχανές 360 ίππων με έλικες διαμέτρου 5,2 μέτρων.
Σχεδιασμένη ως δοκιμαστική εξέδρα, η μηχανή κινήθηκε σε τροχιά 550 μέτρων την οποία ο Μάξιμ είχε στερεώσει στο έδαφος για τον σκοπό αυτό στο σπίτι του στο Μπέξλεϊ. Η αρχική πρόθεση ήταν να αποφευχθεί η ανύψωση της μηχανής, και για αυτό χρησιμοποίησε βαρείς τροχούς από χυτοσίδηρο, αλλά μετά από τις αρχικές δοκιμές, ο Μάξιμ αντελήφθη ότι αυτό δεν ήταν αρκετό και έτσι στη μηχανή τοποθετήθηκαν τέσσερις εξωτερικούς τροχούς που συγκρατούνταν από ξύλινες ράγες 4 μέτρα έξω από την κεντρική τροχιά. Σε δοκιμές το 1894, το μηχάνημα σηκώθηκε και εμποδίστηκε να ανυψωθεί από τους εξωτερικούς τροχούς. Κατά τη διάρκεια της δοκιμής, όλοι οι εξωτερικοί τροχοί είχαν χρησιμοποιηθεί, αποδεικνύοντας ότι είχε αναπτυχθεί αρκετή άντωση για να απογειωθεί, αλλά με τον τρόπο αυτό, ελκύονταν πίσω στις ράγες. Οι δοκιμές αυτές εγκαταλείφθηκαν εγκαίρως για να αποφευχθεί κάποιο ατύχημα. Ο Μάξιμ στη συνέχεια εγκατέλειψε το έργο του πάνω στις ιπτάμενες μηχανές αλλά χρησιμοποίησε την εμπειρία του για να εργαστεί σε παιχνίδια αναψυχής. Στη συνέχεια, σημείωσε ότι μια επιτυχημένη ιπτάμενη μηχανή θα χρειαζόταν κινητήρες με καλύτερες αναλογίες ισχύος προς βάρος, όπως μια μηχανή καύσης πετρελαίου.
Δεμένες Ιπτάμενες Μηχανές
Για να χρηματοδοτήσει τόσο την έρευνά του για τις ιπτάμενες μηχανές αλλά και για να προσελκύσει την προσοχή του κόσμου στην έννοια της πτήσης, ο Μάξιμ σχεδίασε και δημιούργησε ένα παιχνίδι αναψυχής για την έκθεση Earl’s Court του 1904. Το παιχνίδι βασιζόταν σε μία δοκιμαστική εξέδρα που είχε δημιουργήσει για την έρευνα του και αποτελούνταν από ένα μεγάλο περιστρεφόμενο πλαίσιο στο οποίο τα οχήματα κρεμόταν δεμένα. Καθώς το μηχάνημα περιστρεφόταν, τα οχήματα θα μετακινούνταν προς τα έξω στον αέρα, εξομοιώνοντας την πτήση.
Ο Μάξιμ σκόπευε αρχικά να χρησιμοποιήσει πρωτόγονες αεροτομές και πτέρυγες για να επιτρέψει στους αναβάτες να ελέγξουν την πτήση τους, αλλά αυτό ήταν εκτός νόμου ως μη ασφαλές. Ως εκ τούτου, ο Μάξιμ έχασε το ενδιαφέρον του τάχιστα. Παρόλα αυτά, η εταιρεία του κατασκεύασε παρόμοια παιχνίδια διαφόρων μεγεθών στο Κρίσταλ Πάλας και διάφορα παραθαλάσσια θέρετρα όπως το Σάουθπορτ, το Νιου Μπράιτον και το Μπλάκπουλ, τα οποία εγκαινιάστηκαν το 1904. Αρχικά, ο Μάξιμ είχε πρόθεση να κατασκευάσει μόνο δύο, αλλά μια μεγάλη βλάβη στο πρώτο παιχνίδι του Earl’s Court τον ανάγκασε να κατασκευάσει περισσότερα ώστε να καταστήσει το εγχείρημα οικονομικά επωφελές. Είχε σχέδια για περαιτέρω παραλλαγές του παιχνιδιού, αλλά η απογοήτευσή του με την επιχείρηση αναψυχής είχε αποτέλεσμα τη μη πραγματοποίησή τους.
Σύσταση εταιρείας
Το 1911, ο Μάξιμ ηγήθηκε της νεοσυσταθείσας εταιρείας Grahame-White με τον Λουί Μπλεριό, η οποία ιδρύθηκε από τους δύο αεροπόρους με κεφάλαιο 2.000 λιρών. Ήλπιζε να κατασκευάσει στρατιωτικά αεροσκάφη τα οποία θα μπορούσαν να μεταφέρουν βόμβες βάρους 230 κιλών, αλλά τα προβλήματα υγείας και οι οικονομικές δυσκολίες με τις άλλες επιχειρήσεις περιόρισαν τις δυνατότητες του να αναπτύξει την επιχείρησή του πριν τον θάνατό του.
Φιλοσοφία και θρησκεία
Εκτός από τα επιτεύγματά του στη μηχανική, ο Μάξιμ έγραψε και ένα βιβλίο με τίτλο Li Hung Chang’s Scrapbook. Το βιβλίο αυτό απευθυνόταν στον Λι Χουνγκ Τσανγκ και προσπάθησε να αντιμετωπίσει την πεποίθηση ότι «οι Κινέζοι γενικά ήταν μπερδεμένοι σχετικά με το πώς ήταν δυνατό για τους ανθρώπους που είναι σε θέση να κατασκευάσουν ατμομηχανές και ατμόπλοια να έχουν θρησκεία βασισμένη στην πίστη στους διαβόλους, τα φαντάσματα, τα αδύνατα θαύματα και όλες τις άλλες παράλογες και αδύνατες ιδιαιτερότητες της θρησκείας που διδάσκουν οι ιεραπόστολοι».
Ο Μάξιμ είχε σε χαμηλή εκτίμηση τους Ευρωπαίους ιεραποστόλους στην Κίνα, για λόγους που περιγράφονται στο λεύκωμα. Το λεύκωμα του περιελάμβανε περίπου 400 σελίδες με 42 εικονογραφήσεις, παρουσιάζοντας τις απόψεις του για τη φύση του Χριστιανισμού, τον Χριστιανισμό στην Κίνα και τα συμπεράσματά του για θέματα όπως τα Θαύματα, η Πνευματικότητα, η Πίστη και η επιρροή της Βίβλου στον πολιτισμό της Ευρώπης και της Αμερικής. Ολοκλήρωσε το λεύκωμα του με μια έκκληση προς τους ιεραποστόλους και τις σκέψεις του για το λόγο της αποτυχίας αυτού που περιέγραψε ως «Ιεραποστολική Προπαγάνδα» στην Κίνα.
Στις θρησκευτικές του απόψεις ο Μάξιμ ήταν άθεος.
Θάνατος
Ο Μάξιμ πέθανε στην οικία του στο Στρέταμ του Λονδίνου στις 24 Νοεμβρίου 1916 σε ηλικία 76 ετών. Τάφηκε στο Κοιμητήριο του Γουέστ Νόργουντ με τη σύζυγο του.
Βιβλία
- Artificial and Natural Flight
- Li Hung Chang’s Scrapbook
- A New System of Preventing Collisions at Sea
- My Life. With 11 Text Illustrations and 10 Plates.
- Monte Carlo facts and fallacies
