«Ένα σημαντικό κομμάτι της δυσκολίας που συνοδεύει τους φοβικούς φόβους πηγάζει όχι από τον τρόμο για τα κουκούτσια του πορτοκαλιού, όχι από τις γλιστερές σπείρες του φιδιού ή από την πιθανότητα να πνιγούν από μια μπριζόλα, αλλά από αυτό που θα σκεφτούν οι άλλοι. Ανάλογα με την επιθυμία μας για έγκριση και τις γενικές κοινωνικές ανάγκες, μπορεί να φτάσουμε στα άκρα για να κρύψουμε τις φοβικές αντιδράσεις μας, ή για να αποφύγουμε καταστάσεις που φοβόμαστε ότι θα φέρουν τέτοιες αντιδράσεις. Για παράδειγμα, ένας μεσίτης που φοβάται τα ύψη μπορεί να παλεύει με επικείμενα αισθήματα πανικού καθώς δείχνει σε έναν πελάτη ένα γραφείο στον τελευταίο όροφο. Ή μπορεί να αποφεύγει παντελώς τέτοιες καταστάσεις, χάνοντας λεφτά και προκαλώντας σύγχυση στον εργοδότη και τους πελάτες του.
Ο φόβος για το τι θα σκεφθούν οι άλλοι- που είναι από μόνος του μια πιθανή μορφή φοβίας- μπορεί να εντείνει την αίσθηση που συνοδεύει το φοβικό επεισόδιο. Η ανησυχία για την αντίδραση των άλλων γίνεται μια χύτρα ταχύτητας για αυτόν που βιώνει το φοβικό επεισόδιο. Είναι τελείως διαφορετικό για τη Λίντα, που είναι δασκάλα, να μη μπαίνει μέσα στο τμήμα με τα ερπετά όταν πηγαίνει την τάξη της στον ζωολογικό κήπο, με την εξήγηση: ‘Μισώ τα φίδια’ –και είναι τελείως διαφορετικό να προσπαθεί να κρύψει τη φοβία της υποθέτοντας ότι οι μαθητές της και οι γονείς τους θα χάσουν την εκτίμησή τους για εκείνην, αν δεν καταφέρει να οδηγήσει τους μαθητές της μέσα στο τμήμα με τα ερπετά.
Φανταστείτε την αγωνία της Λίντα, όχι μόνο εξαιτίας του φόβου της για τα φίδια, αλλά και εξαιτίας της κοινωνικής αμηχανίας της. Αρχίζει να ιδρώνει καθώς πλησιάζουν την κρύα, σκοτεινή είσοδο του τμήματος των ερπετών. Νιώθει περίεργα ασταθής και ζαλισμένη καθώς βλέπει το πρώτο φίδι. Ρίγη πανικού τη διαπερνούν καθώς προσπαθεί να συνεχίσει την ξενάγηση στον κόσμο των φιδιών, ενώ παράλληλα νιώθει την έντονη ανάγκη να πεταχτεί τρέχοντας έξω από εκεί. Ανησυχεί ότι η σωματική της δυσφορία και ο αυξανόμενος τρόμος της είναι εμφανή στους γύρω της. Ερμηνεύει τη ματιά κάθε μαθητή ή γονιού σαν ερώτηση: ‘Κυρία, είστε καλά;’ Πασχίζει σκληρά να χαλιναγωγήσει τα αισθήματα φόβου που έχουν ενταθεί από την ανησυχία της για το θα σκεφτούν οι άλλοι. Επιτέλους, καταϊδρωμένη και αδύναμη από τη συναισθηματική της πάλη, βγαίνει από την έξοδο του τμήματος των ερπετών και ορκίζεται σιωπηλά πως δε θα ξανακάνει ‘ποτέ ξανά!’ εξορμήσεις στον ζωολογικό κήπο.
Πώς γίνεται η χύτρα ταχύτητας για τις αντιδράσεις των άλλων να κλείσει; Η ειλικρίνεια με τους άλλους για το τι αντέχετε και τι όχι έχει οφέλη. Το κοινωνικό άγχος μπορεί να ηρεμήσει όταν οι άλλοι γνωρίζουν και αποδέχονται τους περιορισμούς σας. Η δική σας αποδοχή των περιορισμών σας μπορεί επίσης να είναι ένα βήμα προς την εσωτερική σας γαλήνη» (σελ. 31-32).
- Gardner, J. & Bell, A.H. (2008). Φοβίες και πώς να τις ξεπεράσετε. Αθήνα: Φυτράκης.
_____________________________________________
- Κουραβάνας Νικόλαος, Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.
Αναρτήθηκε από Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια, MSc
