Τα άτομα με μετατραυματική διαταραχή, τα οποία δηλαδή έχουν βιώσει μια έντονα τραυματική κατάσταση και εμφανίζουν άγχος και επανάληψη αυτής της κατάστασης, συχνά δυσκολεύονται να ξεπεράσουν το τραύμα. Εμφανίζουν επαναλήψεις του τραυματικού βιώματος στη μνήμη χωρίς να έχουν τον έλεγχο αυτής της κατάστασης και χωρίς να μπορούν με κάποιο τρόπο να το σταματήσουν. Σε πολλές περιπτώσεις το τραύμα εκφράζεται και βιώνεται μέσα από τη μη λεκτική οδό, για αυτό έχει βρεθεί πως παρεμβάσεις που δεν αφορούν τη λεκτική ψυχοθεραπεία αλλά αφορούν εναλλακτικές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η διαδικασία απευαισθητοποίησης μέσω των κινήσεων των ματιών (EMDR), η σωματική ψυχοθεραπεία ή η εκφραστική θεραπεία μέσω των τεχνών είναι πιο αποτελεσματικές.
Η θεραπεία μέσω τέχνης για την αντιμετώπιση του τραύματος στοχεύει στον μη λεκτικό πυρήνα της τραυματικής μνήμης. Η μνήμη είναι μια ενεργητική και εποικοδομητική διεργασία, ενώ το μυαλό διαρκώς επανασυναρμολογεί παλιές εντυπώσεις και τις προσαρτά σε νέες πληροφορίες. Το μυαλό κάθε φορά επανασυνθέτει την ανάμνηση και την ξαναδημιουργεί, καθώς δεν μπορεί να αναπαράγει με ακρίβεια τις προηγούμενες εμπειρίες. Άτομα που έχουν διαγνωστεί με μετατραυματικό στρες εμφανίζουν επαναλαμβανόμενες αναμνήσεις, με ακρίβεια ως προς τα συναισθήματα και τις εικόνες, ακόμη και μήνες ή χρόνια μετά το γεγονός. Τα άτομα αυτά βιώνουν μια έλλειψη ελέγχου ως προς την επιλογή των αναμνήσεων που θα τους έρθουν στο μυαλό, καθώς χωρίς να το επιθυμούν ξαναζούν στιγμές από το τραύμα και ανεπιθύμητες- τραυματικές εικόνες τους έρχονται στο μυαλό.
Κύριος στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να ρυθμίσουν τα αισθητηριακά αποτυπώματα που συνδέονται με το τραύμα. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό είναι με την πρακτική εφαρμογή της θεραπείας της τέχνης, που χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο όταν η λεκτική ψυχοθεραπεία φτάνει σε αδιέξοδο και δεν μπορεί να βοηθήσει. Αυτό που είναι σημαντικό στη θεραπεία του τραύματος δεν είναι η λεκτική αφήγηση του γεγονότος που έχει συμβεί, αλλά η μη λεκτική μνήμη των στοιχείων της τραυματικής εμπειρίας που είναι αισθητηριακά και συναισθηματικά κατακερματισμένα. Η θεραπεία μέσω τέχνης μπορεί να χρησιμεύσει ώστε να ενοποιήσει τις εγκεφαλικές λειτουργίες του δεξιού και του αριστερού ημισφαιρίου, ώστε να ενοποιήσει το άτομο τις εμπειρίες, κυρίως σε μη λεκτικό επίπεδο.
Το άτομο μέσω της τέχνης θα πρέπει να επεξεργαστεί τις τραυματικές μνήμες σε ένα ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο. Οι θεραπευόμενοι χρησιμοποιούν συνήθως έναν συνδυασμό από πελατοκεντρικές προσεγγίσεις και από τη γνωσιακή- συμπεριφοριστική προσέγγιση. Η πελατοκεντρική προσέγγιση θα δώσει έμφαση στις εμπειρίες, τα συναισθήματα και τις αξίες του ατόμου, ενώ θα ανακαλύψει το πώς αντιλαμβάνεται τη δική του πραγματικότητα, ενώ η γνωσιακή- συμπεριφοριστική προσέγγιση εστιάζει στην ικανότητα του ατόμου να αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβάνεται και επεξεργάζεται τις γνωσίες, ενώ προχωρά προς μια θετική προσαρμοστική λειτουργία. Μέσα από την τέχνη δίνονται στον θεραπευόμενο τα απαραίτητα εργαλεία για να βελτιώσει την αισθητηριακή επίγνωση, που προάγει το συναίσθημα και τη διαχείριση συναισθημάτων. Η διαδικασία δημιουργίας μιας εικόνας βοηθά τον θεραπευόμενο να παρατηρήσει τις σκέψεις και τις πράξεις του, ενώ συνειδητοποιεί την αισθητηριοκινητική εμπειρία. Επιπλέον, η θεραπευτική σχέση ενδυναμώνει την εσωτερική αναπαράσταση του ατόμου, συμβάλλοντας στην αύξηση της δύναμης του Εγώ και της εικόνας του εαυτού.
Επομένως, συνολικά η θεραπεία μέσω της τέχνης βοηθάει το άτομο να ανασυνθέσει τα διαλυμένα και μπερδεμένα κομμάτια του εαυτού του, αποκτώντας περισσότερη ψυχική ανθεκτικότητα για να αντιμετωπίσει καταστάσεις και εμπειρίες που συνδέονται με το τραύμα.
References:
- Talwar, S. (2007). Accessing traumatic memory through art making: An art therapy trauma protocol (ATTP). The Arts in Psychotherapy, 34, 22-35.
- Van der Kolk, B.A. (1989). The compulsion to repeat the trauma. Re-enactment, revictimization, and masochism. Psychiatry Clinics of North America, 12 (2), 389-411.
____________________
- Κουραβάνας Νικόλαος, Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.
Αναρτήθηκε από Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια, MSc
