Η Λαίδη Μόνταγκιου (Lady Mary Wortley Montagu, 15 Μαΐου 1689 – 21 Αυγούστου 1762) ήταν Αγγλίδα αριστοκράτισσα και λόγια.
Μορφώθηκε κατ’ οίκον και έμαθε, μεταξύ των άλλων, Γαλλικά, Ιταλικά και Λατινικά. Στο σπίτι της σύχναζαν λόγιοι άνδρες, οι οποίοι προφανώς επηρέασαν το πνεύμα της.
Το 1712 παντρεύτηκε, παρά την θέληση των γονέων της, τον Έντουαρντ Μόνταγκιου, αριστοκρατικής επίσης καταγωγής, δικηγόρο και μέλος του Κοινοβουλίου.
Στις αρχές του 1715 η Λαίδη Μαίρη, όπως επεκράτησε ν’ αποκαλείται, άρχισε πολυάσχολη κοσμική ζωή : έδινε δεξιώσεις κάθε Δευτέρα, παρακολουθούσε ανελλιπώς το θέατρο και την όπερα και σύχναζε στην βασιλική αυλή. Καλλιεργούσε σχέσεις με ποιητές και δύο σατιρικά ποιήματά της τής χάρισαν την φήμη του θηλυκού Πόουπ. Ο οποίος Πόουπ, παρά τον μισογυνισμό του και την αξιοθρήνητη σωματική του κατάσταση, άρχισε να ερωτοτροπεί μαζί της, κυρίως δι’ αλληλογραφίας.
Τον Δεκέμβριο του 1715 η Μαίρη προσεβλήθη από ευλογιά. «Μόνο τα ζωηρά, μαύρα μάτια της διατήρησαν την ομορφιά τους». Τον επόμενο χρόνο ο άντρας της διορίστηκε έκτακτος πρέσβης στην Υψηλή Πύλη. Η Μαίρη τον συνόδευσε ενθουσιασμένη, διέσχισαν την Ευρώπη κι έφτασαν στην Κωνσταντινούπολη τον Μάιο του 1717.
Έμαθε αρκετά καλά τα Τουρκικά ώστε να διαβάζει τουρκική ποίηση και επισκεπτόταν τακτικά τα χαρέμια. Παρατήρησε ότι οι Τούρκοι εμβολιάζονταν με επιτυχία κατά της ευλογιάς και υπήρξε πρωτοπόρος της διάδοσης του εμβολιασμού, αρχίζοντας από τον γιο και την κόρη της. Επέστρεψε στο Λονδίνο τον Οκτώβριο του 1718.
Ο Πόουπ δέχθηκε με ενθουσιασμό την επιστροφή της αλλά το 1722 οι σχέσεις τους είχαν οικτρή κατάληξη και ο ποιητής εξαπέλυσε κι εναντίον της τους φαρμακερούς του στίχους.
Ζούσε ουσιαστικά χωρισμένη από τον άντρα της όταν το 1736 άρχισε ένα απελπισμένο ειδύλλιο με τον Ιταλό Φραντσέσκο Αλγκαρόττι, εικοσιτρία χρόνια νεώτερό της. Το 1739 πήγε στην Ιταλία για να τον συναντήσει, πέρασαν δυο χρόνια ώσπου να συμβεί αυτό, και ο δεσμός είχε τελικά την αναμενόμενη θλιβερή κατάληξη. Η λαίδη Μαίρη έμεινε εικοσιένα χρόνια στην Ιταλία περιφερόμενη από την μια πόλη στην άλλη και δημιουργώντας τις χειρότερες εντυπώσεις. Επέστρεψε στην Αγγλία το 1762 και την ίδια χρονιά πέθανε.
Ποιήματά της δημοσιεύτηκαν όσο ζούσε σε ανθολογίες και εφημερίδες. Το έργο στο οποίο οφείλει την φήμη της και που εκδόθηκε μεταθανάτια, ήταν οι επιστολές που έγραψε κατά το ταξίδι της στην Κωνσταντινούπολη. Σ’ αυτές η λαίδη Μαίρη, που ως γυναίκα μπορούσε να συχνάζει στα χαρέμια και στα γυναικεία λουτρά, χαλιναγώγησε την καλπάζουσα φαντασία των ανδρών ταξιδιωτών, που έγραφαν χωρίς να έχουν ιδίαν αντίληψιν για σκηνές στις οποίες πολύ θα ήθελαν να παρευρίσκονται.
Οι επιστολές της ενθουσίασαν πολλούς διανοουμένους της εποχής της και ο Βολταίρος τις έκρινε ανώτερες από αυτές της Μαντάμ ντε Σεβινιέ.
Μεταφράσεις στα ελληνικά
Μετάφραση των επιστολών της στα Ελληνικά με εντυπώσεις από τα ταξίδια της στην Ευρώπη, Ασία και Αφρική έκανε ο Ιωσήφ Κασσεσιάν («ΣΤΟΧΑΣΤΗΣ»)
