Ο Μάρτιν Μπούμπερ (Martin Mordechai Buber, 8 Φεβρουαρίου 1878 – 13 Ιουνίου 1965) ήταν Αυστριακός φιλόσοφος και σιωνιστής, εβραϊκής καταγωγής.
Ο Μάρτιν Μπούμπερ γεννήθηκε στη Βιέννη το 1878. Μεγάλωσε στο Λέμπεργκ (σημερινό Λβίβ της Ουκρανίας) κοντά στους γονείς του πατέρα του. Σπούδασε φιλοσοφία και ιστορία της τέχνης στα Πανεπιστήμια της Βιέννης, Λειψίας, Ζυρίχης, Φραγκφούρτης. Το 1904 έγινε διδάκτορας της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης με τη διατριβή Συμβολές στην ιστορία του προβλήματος της εξατομίκευσης Το 1933 έγινε καθηγητής στην έδρα της Επιστήμης της Θρησκείας στο Πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης. Μέχρι το 1938 ήταν καθηγητής της Εβραϊκής θεολογίας και Ηθικής στο Πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης. Ήταν καθηγητής του Εβραϊκού Πανεπιστημίου στην Παλαιστίνη όπου είχε έλθει από το 1938. Επίσης είχε αναδειχθεί σε επίτιμο καθηγητή κοινωνιολογίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Ο Δήμος της Ιερουσαλήμ του είχε απονείμει τον τίτλο της Ελευθερίας της πόλεως. Ο Ταγκ Χάμερσκελντ τον είχε προτείνει για το βραβείο Νόμπελ. Έλαβε τιμητικές διακρίσεις από τα Πανεπιστήμια Παρισιού, Άμπερντιν, Ιερουσαλήμ. Υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος της Ακαδημίας Επιστημών και Καλών Τεχνών του Ισραήλ και ιδρυτής του Κολλεγίου Εκπαιδεύσεως Διδασκάλων για την επιμόρφωση των ενηλίκων Εβραίων μεταναστών. Πέθανε στις 14 Ιουνίου 1965 στα Ιεροσόλυμα.
Ο Μπόυμπερ και ο Σιωνισμός
Το 1890 προσχώρησε στον Σιωνισμό αλλά το 1901 αποχώρησε διαφωνώντας με τον Τέοντορ Χερτσλ σχετικά με τη λύση του Εβραϊκού ζητήματος, αποτελώντας έναν από τους σημαντικότερους ιδεολόγους του πολιτιστικού εθνικιστικού εβραϊκού κινήματος. Το 1901 εξέδωσε το σιωνιστικό περιοδικό Die Welt (Ο Κόσμος)
Η θρησκειοφιλοσοφική σκέψη του
Η φιλοσοφία του έχει περσοναλιστικό περιεχόμενο και είναι αμάλγαμα θρησκευτικού μυστικισμού, επιρροών από την Παλαιά Διαθήκη, σύγχρονης ψυχολογίας και ορθολογισμού. Σύμφωνα με τον Μπούμπερ ο άνθρωπος μπορεί να πραγματοποιήσει άμεση επαφή με τον Θεό διαμέσου της άμεσης επαφής με τον συνάνθρωπό του. Υπάρχει η αναγκαιότητα διαλόγου μεταξύ Θεού και ανθρώπου.Υπάρχουν δύο θεμελιώδεις σχέσεις: α)το Εγώ–Εσύ και β)το Εγώ–Αυτό. Η πρώτη διακρίνεται για την ανοικτότητά της την αμοιβαιότητά της και την αίσθηση της προσωπικής εμπλοκής. Το Εσύ δεν συνιστά χειριζόμενο, μετρήσιμο αντικείμενο αλλά ως κάτι που ανταποκρίνεται μέσα από την ιδιοπροσωπία του. Ενώ το Εγώ–Αυτό αντιμετωπίζεται ως κάτι απρόσωπο. Για τον Μπόυμπερ ο Θεός είναι το έσχατο Εσύ που δεν μπορεί να εκπέσει σε αυτό Το φιλοσοφικό του πιστεύω τόνιζε την ατομική ευθύνη. Η θρησκεία για τον Μπούμπερ ήταν εμπειρία και όχι δόγμα, γι ‘αυτό και αναφορικά με το ζήτημα των σχέσεων Ιουδαϊσμού-Χριστιανισμού τόνιζε τις μη δογματικές πλευρές των σχέσεών τους και τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ τους.
Επιρροές που δέχθηκε
Στις πρώιμες επιδράσεις που δέχθηκε ήταν ο χασιδισμός και Νεοκαντιανισμός. Ο Μπούμπερ δέχθηκε επιδράσεις από τον Νίτσε και την κριτική που άσκησε στον σύγχρονο πολιτισμό. Επίσης από τον προσωποκρατικό σοσιαλισμό του Γκ.Λαντάουερ
Οι αντιλήψεις του για τις Αραβοϊσραηλιτικές σχέσεις
Από το 1916 έως το 1924 εξέδιδε το μηνιαίο περιοδικό Der Jude (Ο Εβραίος ) όπου προωθούσε την ιδέα συνεργασίας Εβραίων και Αράβων. Ήταν από τους πρωτοπόρους στη γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα σε Άραβες και Ισραηλινούς, και στα ζητήματα αφοπλισμού γεγονός που τον έφερε αργότερα σε σύγκρουση με την κυβέρνηση του Δαβίδ Μπεν Γκουριόν.
Συγγραφικό έργο
- Ιστορίες του ραββίνου Ναχμάν, 1906 όπου εκτίθενται οι πανθεϊστικές τάσεις του χασιδισμού.
- Εγώ και εσύ, 1923, 1958 θεωρείται το κύριο έργο του όπου εκθέτει τη βασική φιλοσοφία του
- Η βασιλεία του Θεού 1932
- Ο Νόμος των Προφητών, 1942
- Το πρόβλημα του ανθρώπου, 1943 ανήκε στα φιλοσοφικά έργα του
- Μωυσής, 1946
- Ιστορίες των Χασιδείμ,1947-1948
- Ουτοπία, 1947-εκθέτει την κοινωνική φιλοσοφία του
- Δύο τύποι πίστεως 1951 φιλοσοφικό
- Η έκλειψη του Θεού 1952 φιλοσοφικό
- Παραπομπές, 1953
- Άρθρα περί της διαλογικής αρχής, 1954
Έχει γράψει και το μυθιστόρημα Ο Γκόγκ και ο Μαγκόγκ, 1949 όπου περιγράφει τη ζωή των Χασίδ της Πολωνίας στις αρχές του 19ου αιώνα Επίσης με τον Εβραίο φιλόσοφο Φ. Ρόζεντσβάιχ μετέφρασε στα Γερμανικά την Παλαιά Διαθήκη (1925-1937 και νέα επεξεργασία 1954-1962)
Πηγές
- Louis P. Pojman, «Μπούμπερ Μάρτιν», στο:Robert Audi (επίμ.), Το Φιλοσοφικό Λεξικό του Cambridge, μτφρ. Γιώργος Μερτίκας, εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 2011, σελ. 752
- Λούλα Κωνσταντινίδου, «Μαρτίνος Μπούμπερ»,Νέα Εστία, τομ.143, τχ.1701, (15 Μαΐου 1998), σελ.720-721
- Ανώνυμος, «Μπούμπερ Μάρτιν», Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια, τομ.16 (1971), σελ.624
- Σ.Σ. Αβερίντσεφ, «Μπούμπερ Μάρτιν ή Μαρντοχάι», Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, τομ.23 (1981), σελ.319-320
- Γεωργία Αποστολοπούλου, «Μπούμπερ Μάρτιν»,Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών,τομ.7 (1987), σελ.56-57
- Γεωργία Αποστολοπούλου, «Το πρόβλημα του διαλόγου στη φιλοσοφία του Martin Buber», Φιλοσοφία 8-9(1978-1979) σσ. 419-446.
