Ο Μπαλντασσάρε Καστιλιόνε (Baldassarre Castiglione, Καζάτικο, περιοχή Μάντοβα, 6 Δεκεμβρίου 1478 – Τολέδο, 2 Φεβρουαρίου 1529) ήταν Ιταλός ουμανιστής και διπλωμάτης.
Πατέρας του ήταν ο κόμης Κριστόφορο Καστιλιόνε και η μητέρα του ανήκε στον ηγεμονικό Οίκο των Γκοντζάγκα της Μάντοβα. Δεκαοκτώ χρόνων πήγε στο Μιλάνο, στην αυλή του Λουδοβίκου Σφόρτσα και άκουσε μαθήματα του Δημητρίου Χαλκοκονδύλη. Διακρίθηκε για τον καλό του χαρακτήρα και τις επιδόσεις του στον αθλητισμό, τα γράμματα, τη μουσική και την τέχνη. Επέστρεψε όταν πέθανε ο πατέρας του, υπηρέτησε για λίγο στον στρατό του Γκουιντομπάλντο ντα Μοντεφέλτρο, δούκα του Ουρμπίνο, και τελικά εγκαταστάθηκε στο δουκικό ανάκτορο ως αυλικός.
Για μια σύντομη περίοδο την εποχή εκείνη, η αυλή του Ουρμπίνο ήταν το πρότυπο του πνευματικού πολιτισμού της Ιταλίας και σημαντικός παράγοντας διαμόρφωσής του. Ο Καστιλιόνε προσαρμόστηκε αμέσως, τόσο που ερωτεύτηκε την Ελιζαμπέττα Γκοντζάγκα, σύζυγο του Γκουιντομπάλντο. Προς αποφυγήν περιπλοκών ο τελευταίος τον έστειλε με αποστολή στην Αγγλία αλλά ο Καστιλιόνε φρόντισε επιστρέψει αμέσως. Τελικά ο δούκας κατάλαβε (κι απ’ ό,τι ξέρουμε μέχρι σήμερα, καλά κατάλαβε) ότι ο έρωτας του αυλικού του ήταν πλατωνικός κι ο Καστιλιόνε παρέμεινε στο Ουρμπίνο μέχρι το 1517, οπότε ο ανεψιός και διάδοχος του Γκουιντομπάλντο (που πέθανε το 1508) εκθρονίστηκε από τον Πάπα.
Ο Καστιλιόνε επέστρεψε στη Μάντοβα, παντρεύτηκε μια νεαρή είκοσι τρία χρόνια νεώτερή του και πήγε ως πρεσβευτής της Μάντοβα στη Ρώμη. Ύστερα από τέσσερα χρόνια γάμου έχασε τη γυναίκα του.
Το 1524 ο Πάπας Κλήμης Ζ΄ τον έστειλε παπικό νούντσιο στη Μαδρίτη σε μια προσπάθεια συμφιλίωσής του με τον Κάρολο Ε΄. Η αποστολή απέτυχε οικτρά (χωρίς καθόλου να ευθύνεται ο Καστιλιόνε γι’ αυτό) με αποκορύφωμα την τρομερή λεηλασία της Ρώμης από τα αυτοκρατορικά στρατεύματα το 1527. Ο Καστιλιόνε πέθανε στο Τολέδο δυο χρόνια αργότερα.
Περίφημο είναι το σε διαλογική μορφή έργο του Il Libro del Cortegiano (Το βιβλίο του αυλικού, 1528) που απεικονίζει τη δουκική αυλή του Ουρμπίνο και αναφέρεται στα όσα πρέπει να χαρακτηρίζουν τον τέλειο αυλικό, και κατ’ επέκτασιν τον homo universalis της Αναγέννησης. Εδώ ο Καστιλιόνε περιγράφει μάλλον τον εαυτό του: τα προτερήματα που πρέπει να έχει ο αυλικός πρέπει να είναι η αριστοκρατική καταγωγή που θα του εμφυσήσει από νωρίς πνευματική χάρη, καλούς τρόπους και καλαισθησία, καθώς και ενασχόληση τόσο με τις πολεμικές τέχνες όσο και με τα γράμματα και τις τέχνες, σε ισορροπία μεταξύ τους. Παράλληλα περιγράφει και τις αρετές που πρέπει να διακρίνουν τις γυναίκες για ν’ αποτελούν πηγή έμπνευσης και παρακίνησης των ανδρών.
