Ο Πάολο Αντρεάνι (Paolo Andreani, 27 Μαΐου 1763 – 11 Μαΐου 1823) ήταν Ιταλός αεροστατιστής που πραγματοποίησε την πρώτη πτήση με αερόστατο πάνω από το Ιταλικό έδαφος. Ακόμη πραγματοποίησε εξερεύνηση στις Μεγάλες Λίμνες στην Βόρεια Αμερική.
Ο Αντρεάνι γεννήθηκε στο Μιλάνο στις 27 Μαΐου 1763. Πατέρας του ήταν ο Τζοβάννι Πιέτρο Πάολο Αντρεάνι (1705–1772) και μητέρα του η Κλεμεντίνε Σορμάνι (1733–1763). Η οικογένεια του πατέρα του προέρχεται από την αριστοκρατία του 13ου αιώνα, και ο ίδιος έγινε Κόμης το 1748. Ο Αντρεάνι ήταν το μικρότερο παιδί της οικογένειας και ο πατέρας τους απεβίωσε το 1772, όταν τέθηκαν στη φροντίδα ενός φύλακα.
Το ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων του Αντρεάνι ξεκίνησε από μικρή ηλικία. Στα δεκαπέντε του έγινε μέλος της «Λογοτεχνικής Ακαδημίας Αρκαδία». Τα επιστημονικά ενδιαφέροντα του υπερίσχυσαν όταν ξεκίνησε τα πειράματα με αερόστατα που βασιζόταν στην είδηση της πτήσης των αδελφών Μονγκολφιέ. Ο Αντρεάνι έθεσε ως στόχο την επανάληψη του συμβάντος στην Ιταλία, στη Βίλα Σορμάνι στο Μονκούκο, χωριό που πλέον βρίσκεται στο δήμο του Μπρουγκέριο. Η πτήση των αδελφών Μονγκολφιέ έλαβε χώρα στην Γαλλία στις 21 Νοεμβρίου 1783.
Πτήση
Η πρώτη μη επανδρωμένη πτήση αεροστάτου που παρακολούθησε ο Αντρεάνι έλαβε χώρα το 1784 όταν αερόστατο θερμού αέρα που κατασκεύασαν οι αδελφοί Γκέρλι ανυψώθηκε λίγα μέτρα στον αέρα. Το μικρό αερόστατο είχε κατασκευαστεί από τους τρεις εκ των αδελφών Γκέρλι, οι οποίοι ήταν έμπειροι κτίστες και μηχανικοί. Ο Αντρεάνι τους ανέθεσε την κατασκευή ενός μεγαλύτερου αεροστάτου. Χάρη στη διάμετρο των 23 μέτρων (75 πόδια), ο Αντρεάνι πραγματοποίησε την πρώτη πτήση με αερόστατο όταν ήταν μόλις 20 ετών. Το επιστρωμένο με ύφασμα χαρτιού αερόστατο διέθετε καλάθι επιβατών από πλέγμα λυγαριάς. Ο θερμός αέρας δημιουργούνταν με την καύση ξύλου σημύδας, οινοπνεύματος και νεφτιού. Η κατασκευή του αεροστάτου διήρκεσε λιγότερο από τέσσερις εβδομάδες και ζύγιζε περίπου 1.300 κιλά (2.900 λίβρες) όταν οι δεξαμενές καυσίμων ήταν γεμάτες και μετέφερε τρεις επιβάτες. Η πρώτη πτήση έλαβε χώρα στις 25 Φεβρουαρίου 1784 όταν ο Αντρεάνι, ο Αγκοστίνο Γκέρλι και ο Τσαρλς Γκέρλι πέταξαν για 25 λεπτά με ασφάλεια.
Η δημόσια επίδειξη προγραμματίστηκε στις 13 Μαρτίου 1784 στη Βίλα Σορμάνι στο Μονκούκο (πλέον μέρος της σύγχρονης πόλης του Μπρουγκέριο). Ο Ιωσήφ Β΄ των Αψβούργων προσκλήθηκε να παρακολουθήσει το συμβάν, αλλά σύμφωνα με αναφορές απέρριψε την πρόσκληση μιας και δεν ήθελε να παρακολουθήσει μια πιθανή αυτοκτονία. Αντ’ αυτού, ο Αυτοκράτορας ενθάρρυνε την ακύρωση της πτήσης. Παρά την προτροπή του Αυτοκράτορα, πλήθος ευγενών και διανοούμενων συγκεντρώθηκε για να παρακολουθήσει τον Αντρεάνι και τους δύο χωρικούς να ανυψώνονται σε ύψος 1.537 μέτρων (5.043 πόδια) ενώ το αερόστατο ταξίδεψε σε απόσταση 8 χιλιομέτρων (5 μίλια).
Το μετάλλιο του Αυτοκράτορα έδειχνε το αερόστατο στη μία του πλευρά
Στις 28 Μαρτίου ο Αντρεάνι έγινε αποδέκτης ενθουσιωδών επευφημιών στη Σκάλα του Μιλάνου. Ο Αυτοκράτορας συμμετείχε στους εορτασμούς μέσω της έκδοσης μεταλλιου που μνημονεύει το συμβάν. Ο Αντρεάνι εμφανίζεται στη μία πλευρά του μεταλλίου, ενώ στην άλλη βρίσκεται το αερόστατό του. Το Σεπτέμβριο του 1784, έλαβε χώρα η πρώτη πτήση αεροστάτου υδρογόνου στη Βρετανία και ο αεροναύτης ήταν ένας άλλος Ιταλός, ο Βιντσέντζο Λουνάρντι.
Εξερευνητής
Ο Αντρεάνι ήταν πλέον αναγνωρισμένος αεροναύτης αλλά έγινε γνωστός και ως περιηγητής και εξερευνητής. Συνάντησε τον γεωλόγο Μπαρτέλεμι Φαουζάς ντε Σαιντ-Φοντ στο Παρίσι και τον συνάντησε ξανά στην Αγγλία, όπου ο Φαουζάς ήταν αποφασισμένος να επισκευτεί τη νήσο Στάφα στην Σκωτία για να παρατηρήση τη δομή των βράχων εκεί. Η ομάδα αποτελούνταν από τον Φαουζάς, τον Αντρεάνι και τον Αμερικανό πολυμαθή Ουίλλιαμ Θόρντον. Κατά την διάρκεια του ταξιδιού, ο Φαουζάς απέδειξε πως το Σπήλαιο Φινγκάλς είχε ηφαιστιακή προέλευση. Κατά την επιστροφή τους μέσω της Αγγλίας, συνάντησαν τον Τζέιμς Βατ, και παρακολούθησαν τα πειράματα του Τζόζεφ Πρίστλι τα οποία εμφάνιζαν νέα αέρια από το νερό.
Ο Αντρεάνι συνέγραψε έκθεση σχετικά με το μεταγενέστερο ταξίδι του από το Μιλάνο στο Παρίσι το 1784. Το 1790 έθεσε ως στόχο μια πενταετή αποστολή για την ανακάλυψη γαιών μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Καναδά. Προχώρησε με συστατικές επιστολές προς τον Τζορτζ Ουάσινγκτον, τον Τζέιμς Μάντισον και τον Τόμας Τζέφερσον. Η πρώτη του επιστημονική εργασία καταγράφει την συνάντηση του με τους Ιροκουά. Χρησιμοποιώντας κανό στους ποταμούς Χάντσον και Μόχωκ και γύρω από τις Μεγάλες Λίμνες, αυτός και η ομάδα του ταξίδεψαν πάνω από 5.000 χιλιόμετρα (3.100 μίλια) και συνάντησαν έξι διαφορετικούς γηγενείς Αμερικανικούς λαούς. Πιο συγκεκριμένα, τεκμηρίωσε τις επαφές του με τους Ονέιντα και Οναντάγκα. Μετέφερε συστατική επιστολή στον ηγέτη των Μόχωκ, Τζόζεφ Μπραντ, αλλά πιο συγκεκριμένα βοηθούνταν από τον Σάμιουελ Κίρκλαντ, ιεραπόστολο της περιοχής, μιας και ο Αντρεάνι είχε συστατική επιστολή προς τον Κίρκλαντ από τον Στρατηγό Φίλιπ Σούιλερ.
Ο Αντρεάνι έγραψε επίσης για τις συναντήσεις τους με Γερμανούς, Ολλανδούς, Σέικερ, Ιρουκουά και Άγγλους Νεοϋορκέζους. Οι αναφορές του στους Ονέιντα περιλαμβάνουν μια απεικόνιση η οποία θεωρείται ως η πρώτη καταγεγραμμένη εικόνα μιας ράβδου λακρός. Οι σημειώσεις που κράτησε σώζονται. Μεταφράστηκαν, σχολιάστηκαν, επιμελήθηκαν και αναδημοσιεύθηκαν το 1996 και το 2006. Ο Αντρεάνι εξελέγη μέλος της Αμερικανικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, μιας οργάνωσης επιφανών ακαδημαϊκών διεθνούς αναγνώρισης, στις 20 Ιανουαρίου 1792.
Επιστροφή στην Ευρώπη
Επέστρεψε στην Ευρώπη μεταξύ 1810 και 1812 μέσω Καραϊβικής με σκοπό να επιστρέψει στη Λομβαρδία. Ήλπιζε πως θα έβρισκε θεραπεία για την παράλυση των ποδιών του, αλλά τα σχέδια του ματαιώθηκαν από τους οφειλέτες του και οι Αυστριακοί υποπτεύθηκαν πως έδειχνε συμπάθεια προς τα ιδανικά του Διαφωτισμού και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Απεβίωσε στις 11 Μαΐου 1823, όντας πλήρως παράλυτος και σε τρομερές συνθήκες, ως εξόριστος στη Νίκαια (όπου μετακόμισε το 1817).
