Ο Πολωνο–Σοβιετικός Πόλεμος (14 Φεβρουαρίου 1919 – Σεπτέμβριος 1921) ήταν μία ένοπλη σύγκρουση μεταξύ της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας, την Ουκρανική Λαϊκή Δημοκρατία, τη Σοβιετική Ρωσία και τη Σοβιετική Ουκρανία για τον έλεγχο μια περιοχής ίσης με τη σημερινή Ουκρανία και τμήματα της σημερινής Λευκορωσίας. Ο πόλεμος διεξαγόταν στα εδάφη του πρώην πολωνικού-λιθουανικου-ρουθηνικού κράτους, σε μορφή κοινοπολιτείας, στα σύνορα σημερινής Πολωνίας, Λιθουανίας, Λευκορωσίας και Ουκρανίας, το οποίο οι Ρώσοι, οι Πρώσσοι και οι Αυστριακοί κατέστρεψαν και κατάκτησαν στα τέλη του 18ου αιώνα, το 1795.
Πολωνική αφίσα
Αν και ενωμένοι υπό κομμουνιστική ηγεσία, η Σοβιετική Ρωσία και η Σοβιετική Ουκρανία ήταν θεωρητικά δύο ξεχωριστές ανεξάρτητες οντότητες, διότι οι Σοβιετικές δημοκρατίες δεν είχαν σχηματίσει τη Σοβιετική Ένωση πριν το 1922.
Η επίσημη θέση σήμερα για τα αίτια του πολέμου είναι ότι ο αρχηγός του κράτους της Πολωνίας, Józef Piłsudski, θεώρησε ότι ήταν η σωστή στιγμή για την θέσπιση των συνόρων στα ανατολικά, όσο αυτό θα ήταν εφικτό, αποβλέποντας στο σχηματισμό μιας ομοσπονδίας της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, από τη Βαλτική μέχρι τον Εύξεινο Πόντο, υπό Πολωνική ηγεσία, ως ανάχωμα απέναντι στην επανεμφάνιση του γερμανικού και ρωσικού Ιμπεριαλισμού. Και στην περίπτωση αποτυχίας αυτής ιδέας, τουλάχιστον όσο το θα ήταν εφικτό πλησίον των παλιών πολώνικών συνόρων. Η Γερμανία μόλις είχε βγεί ηττημένη και παραπαίουσα κοινωνικοοικονομικά από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ενώ η Ρωσία βρησκόταν στο αποκορύφωμα του εμφυλίου πολέμου μεταξύ μπολσεβίκων και λευκών, στην οποία οι Πολωνοί δεν ήθελαν να πάρουν μέρος, παρά των στενών επαφών με λευκό στρατηγό Αντόν Ντενίκιν. Έτσι, αληθεύει η εκδοχή ότι η Πολωνία βρήκε την ευκαιρία με τον Ρωσικό εμφύλιο πόλεμο να επιτεθεί στη Ρωσία, αμέσως μετά το τέλος του, για λόγους Πολωνικού Ιριδιντισμού.
Όσων αφορά τους Ρώσους, με τα λόγια του ιδίου του Λένιν, ο πόλεμος αυτός είχε ως σκοπό την εξαγωγή μπολσεβικής επανάστασης, προς τη Δύση
“… Κατά την γνώμη μας, κάπου κοντά στην Βαρσοβία βρίσκεται όχι [απλά] ένα κέντρο της αστικής πολωνικής κυβέρνησης και δημοκρατίας του κεφαλαίου, μα ένα κέντρο όλου του σημερινού ιμπεριαλιστικού συστήματος. Και οι περιστάσεις μας αφήνουν να κλονίσουμε αυτό το σύστημα και να ασκήσουμε την πολιτική μας όχι [μόνο] στην Πολωνία, μα [και] στην Γερμανία και Αγγλία. Και έτσι δημιουργήσαμε στην Γερμανία και Αγγλία ένα απολύτως καινούργιο κομμάτι της προλεταριακής επανάστασης, που καταπολεμά τον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό… “
Από το 1919, οι πολωνικές δυνάμεις είχαν πάρει τον έλεγχο της σημερινής δυτικής Ουκρανίας (ουκρ.: Δυτική Ουκρανία, πολ.: Ανατολική Μαλοπόλσκα, έχοντας βγει νικητές από τον Πολωνο–Ουκρανικό Πόλεμο. Η Λαϊκή Δημοκρατία της Δυτικής Ουκρανίας, με επικεφαλής τον Yevhen Petrushevych, είχε προσπαθήσει να δημιουργήσει ένα ουκρανικό κράτος σε εδάφη διεκδικούμενα και από τη Πολωνία. Την ίδια στιγμή, στο ρωσικό τμήμα της Ουκρανίας, προσπάθησε ο Symon Petliura να υπερασπιστεί και να ενισχύσει την Ουκρανική Λαϊκή Δημοκρατία. Όμως, οι μπολσεβίκοι άρχισαν να έχουν το πάνω χέρι στο Ρωσικό εμφύλιο πόλεμο, και να προελαύνουν δυτικά προς τα επίμαχα ουκρανικά εδάφη, και ο Petliura υποχώρησε στη Podolia. Στα τέλη του 1919, η γραμμή του μετώπου για τους Ρώσους ήταν πλέον σαφής, και Petliura αποφάσισε να συμμαχήσει με τον Piłsudski, με σκοπό την δημιουργία ενός ουκρανικού, ανεξάρτητου, συμμαχικού κράτους. Η πολωνική επίθεση τον Απρίλιο του 1920 αντιμετωπίστηκε από τον Κόκκινο Στρατό επιτυχώς, εξαναγκάζοντας τους Πολωνούς και Ουκρανούς σε υποχώρηση μέχρι τη Βαρσοβία. Στον απόηχο της πολωνικής, απροσδόκητης, συντριπτικής νίκης στην Μάχη της Βαρσοβίας (13–25 Αυγούστου 1920) και έπειτα πολωνικής προέλασης προς ανατολάς, οι Σοβιετικοί επεδίωξαν ειρήνη και ο πόλεμος τελείωσε με κατάπαυση του πυρός τον Οκτώβριο του 1920.
Η επίσημη συνθήκη ειρήνης, η Ειρήνη της Ρίγας, υπογράφηκε στις 18 Μαρτίου 1921, διαιρώντας τις επίμαχες περιοχές μεταξύ της Πολωνίας και της Σοβιετικής Ρωσίας, με απόκλιση ουκρανικής πλευράς. Ο πόλεμος καθόρισε σε μεγάλο βαθμό τα Σοβιετικο–Πολωνικά σύνορα, ακόμα και τα Πολωνό-Τσέχικα σύνορα, για την περίοδο μεταξύ των Παγκοσμίων Πολέμων. Πολύ από το έδαφος που πήρε η Πολωνία με τη Συνθήκη της Ρίγα έγινε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν επαναχαράκθηκαν τα ανατολικά σύνορα της Πολωνίας από του Συμμάχους σύμφωνα με τη Γραμμή Κέρζον του 1920.
Στην διάρκεια του πολωνό-ρωσικού πολέμου, την ευκαιρία της βρήκε η νεοσύστατη Δημοκρατία της Τσεχοσλοβακίας, καταλαμβάνοντας, με 7-ήμερες μάχες και ανακωχή, την κυρίως πολωνόγλωσση, βαριά βιομηχανική περιοχή της Σιλεσίας του Τσέσυν (Śląsk Cieszyński, Těšínské Slezsko, Teschener Schlesien). Και επομένως εκβιάζοντας τις πολωνικές αρχές για αναγνώριση τέτοιας αλλαγής συνόρων. Την οποία με παρόμοιο εκβιασμό και υποχώρηση άλλης χώρας, ανακατέλαβαν oi Πολωνοί, το 1938, προλαβαίνοντας έτσι και την γερμανική στρατιωτική επέμβαση και κατοχή. Το 1945, με απόφαση των υπερδυνάμεων, το περισσότερο μέρος αυτής πέρασε ξανά στην Τσεχοσλοβακία, ενώ η Πολωνία κατέλαβε ένα μέρος εδάφους της πρώην χιτλερικής Γερμανίας. Όπου και μεταφέρθηκε ο περισσότερος πολωνικός πληθυσμός της ΕΣΣΔ, δηλαδή της σημερινής Ουκρανίας, Λευκορωσίας και Λιθουανίας.
Εν διάρκεια του πολωνό-ρωσικού πολέμου, στο πλευρό των Πολωνών στάθηκε Ουγγαρία, στέλνοντας πολεμικά εφόδια και προσφέροντας ετοιμότητα αποστολής ιππικού. Και την πιο δύσκολη για Πολωνούς περίοδο, το Ιούλιο του 1920, ο Ούγγρος υπουργός άμυνας, ο István Sréter, διέταξε “Να σταλθούν στην Πολωνία όλα τα αποθέματα πυρομαχικών από τις αποθήκες Ουγγρικού Στρατού, αμέσως”.
