Ο Ρόμαν Πολάνσκι (Roman Polanski, 18 Αυγούστου 1933) είναι Γαλλο-Πολωνός σκηνοθέτης, παραγωγός, σεναριογράφος και ηθοποιός έχοντας κάνει ταινίες στην Πολωνία, τη Βρετανία, την Αμερική και τη Γαλλία. Γεννήθηκε στο Παρίσι από Πολωνούς γονείς Εβραϊκής καταγωγής και μετακόμισε με την οικογένειά του πίσω στην Πολωνία το 1937, λίγο πριν το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Επιβίωσε απο το ολοκαύτωμα, σπούδασε στην Πολωνία και έγινε σκηνοθέτης σε εμπορικές ταινίες.
Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Γυμνός Πειρασμός (1962) έγινε στην Πολωνία και πήρε υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας αλλά νικήθηκε από την ταινία του Φεντερίκο Φελίνι 8 1/2. Από τότε έλαβε πέντε υποψηφιότητες Όσκαρ, μαζί με δύο Μπάφτα, τέσσερα Σεζάρ, μία Χρυσή Σφαίρα και ένα Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Κανών στη Γαλλία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο σκηνοθέτησε τρεις ταινίες, αρχίζοντας με την Αποστροφή (1965). Το 1968 μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες και εδραίωσε τη θέση του όταν σκηνοθέτησε τη βραβευμένη με Όσκαρ ταινία τρόμου Το Μωρό της Ρόζμαρι.
Το 1969 η έγκυος σύζυγός του Σάρον Τέιτ δολοφονήθηκε από μέλη της Οικογένειας Μάνσον ενώ έμενε στο σπίτι του Πολάνσκι στο Benedict Canyon του Λος Άντζελες. Μετά τον θάνατο της Τέιτ επέστρεψε στην Ευρώπη και πέρασε πολύ από τον χρόνο του στο Παρίσι και στο Γκστάαντ χωρίς να σκηνοθετήσει άλλη ταινία μέχρι την Μάκβεθ (1971) στην Αγγλία. Την επόμενη χρονιά πήγε στην Ιταλία, έκανε την ταινία Τι; (1972) και μετά πέρασε τα επόμενα πέντε χρόνια ζώντας κοντά στη Ρώμη. Ωστόσο ταξίδεψε στο Χόλυγουντ για να σκηνοθετήσει την Τσάιναταουν (1974). Η ταινία έλαβε έντεκα υποψηφιότητες για Όσκαρ και ήταν μεγάλη εμπορική επιτυχία. Η επόμενη ταινία του Ο Ένοικος (1976) γυρίστηκε στη Γαλλία και ολοκλήρωσε την “Apartment Trilogy” μετά απο τις ταινίες Αποστροφή και Το Μωρό της Ρόζμαρι.
To 1977 μετά από μια φωτογραφία που δημοσιεύθηκε, συνελήφθη για παιδική κακοποίηση ενός δεκατριάχρονου κοριτσιού. Παραδέχτηκε την ενοχή του για παράνομο σεξ με ανήλικη. Για να αποφύγει την καταδίκη διέφυγε στο σπίτι του στο Λονδίνο και κατόπιν στη Γαλλία την επόμενη μέρα. Τον Σεπτέμβριο του 2009 συνελήφθη από την ελβετική αστυνομία με αίτημα των αρχών των Ηνωμένων Πολιτειών προς έκδοσή του. Τον Ιούλιο του 2010 οι Ελβετοί απέρριψαν αυτό το αίτημα και τον άφησαν ελεύθερο. Ο Λεχ Βαλέσα, πρώην πρόεδρος της Πολωνίας και νομπελίστας, ισχυρίστηκε πως θα έπρεπε να συγχωρεθεί στον σκηνοθέτη αυτή η μία και μοναδική αμαρτία του.
Ο Πολάνσκι συνέχισε να κάνει ταινίες όπως ο Ο Πιανίστας (2002), μια δραματική αληθινή ιστορία του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου που αφορούσε έναν Πολωνό-Εβραίο μουσικό. Η ταινία κέρδισε τρία βραβεία Όσκαρ συμπεριλαμβανομένου και του καλύτερου σκηνοθέτη, μαζί με αναρίθμητα διεθνή βραβεία. Επίσης σκηνοθέτησε και άλλες ταινίες όπως το Όλιβερ Τουίστ (2005), μια ιστορία που παραλληλίζει τη δική του ζωή σαν νέο παιδί που προσπαθούσε να νικήσει τις αντιξοότητες. Η πιο πρόσφατη ταινία του είναι ο Αόρατος Συγγραφέας (2010) προσαρμογή του μυθιστορήματος του Ρόμπερτ Χάρις, ένα θρίλερ που εστιάζει σε έναν «Συγγραφέα φάντασμα» ο οποίος δουλεύει με έναν πρώην Βρετανό Πρωθυπουργό (αμυδρά βασισμένο στον Τόνι Μπλερ). Κέρδισε έξι Ευρωπαικά Κινηματογραφικά Βραβεία το 2010, μεταξύ αυτών για καλύτερη ταινία, για τον καλύτερο σκηνοθέτη, ηθοποιό και σενάριο.
Ταινίες
- 1955: Rower (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1957: Morderstwo (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος), Uśmiech zębiczny (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος), Rozbijemy zabawę (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1958: Δυο Άντρες και μια Ντουλάπα (Dwaj ludzie z szafą) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1959: Η Λάμπα (Lampa), Gdy spadają anioły (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1961: Le Gros et le maigre (Σκηνοθέτης, Παραγωγός & Σεναριογράφος)
- 1962: Γυμνός Πειρασμός (Nóż w wodzie) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος), Ssaki (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1964: Les plus belles escroqueries du monde (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος), Aimez-vous les femmes (Σεναριογράφος)
- 1965: Αποστροφή (Repulsion) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1966: Νύχτα Δολοφόνων (Cul-de-sac) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος), G.G. Passion (Παραγωγός)
- 1967: Η Νύχτα των Βρυκολάκων (Dance of the Vampires) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1968: Το Μωρό της Ρόζμαρι (Rosemary’s Baby) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος), La fille d’en face (Σεναριογράφος)
- 1971: Μάκβεθ (Macbeth) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος), Le bateau sur l’herbe (Σεναριογράφος)
- 1972: Τι; (What?) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος), A Day at the Beach (Σεναριογράφος)
- 1974: Τσάιναταουν (Chinatown) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1976: Ο Ένοικος (Le locataire) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1979: Τες, Γλυκιά μου Ξαδέλφη (Tess) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1986: Οι Πειρατές (Pirates) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1988: Frantic (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
- 1992: Τα Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα (Bitter Moon) (Σκηνοθέτης, Παραγωγός & Σεναριογράφος)
- 1994: Ο θάνατος και η Κόρη (Death and the Maiden) (Σκηνοθέτης)
- 1999: Η Ένατη Πύλη (The Ninth Gate) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος), Castelnuovo (Παραγωγός)
- 2002: Ο Πιανίστας (The Pianist) (Σκηνοθέτης & Παραγωγός)
- 2005: Όλιβερ Τουίστ (Σκηνοθέτης & Παραγωγός)
- 2007: To Each His Own Cinema (Σκηνοθέτης & Παραγωγός)
- 2010: Αόρατος Συγγραφέας (The Ghost Writer) (Σκηνοθέτης, Παραγωγός & Σεναριογράφος)
- 2011: Ο Θεός της Σφαγής (Carnage) (Σκηνοθέτης & Σεναριογράφος)
