- ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΚΑΡΑΤΑΡΑΚΗΣ*
Οι λαοί της Ευρώπης, καθένας με διαφορετικά χαρακτηριστικά, διαμορφώθηκαν στην πορεία τους βασισμένοι στον Ελληνορωμαϊκό πολιτισμό και στις αξίες του Χριστιανισμού. Αιώνες όμως, για διαφορετικούς λόγους πολεμούσαν μεταξύ τους. Στον 20ό αιώνα με τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους έπρεπε να θυσιαστούν 17 εκατομμύρια στον πρώτο και 55 εκατομμύρια στο δεύτερο, πέρα από τις άλλες τραγικές καταστροφές για να γεννηθεί η ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να πραγματωθεί αυτή η ιδέα δεν ήταν εύκολο, γιατί έπρεπε να σκοτωθούν οι μνήμες, να ξεχαστούν τα θύματα και να διαμορφωθεί μια ενιαία εθνική συνείδηση όχι μόνο ανάμεσα σε πολίτες διαφορετικών εθνών, αλλά και σε όλες σχεδόν τις χώρες να επουλωθούν τα τραύματα από εμφύλιες συγκρούσεις.
Κάθε χώρα έχει διαφορετική πορεία και με διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισε το θέμα της μνήμης. Στη χώρα μας ο διχασμός καλά κρατεί έναν αιώνα τώρα. Βενιζελικοί – αντιβενιζελικοί, πατριώτες και μιάσματα και πρόσφατα μνημονιακοί – αντιμνημονιακοί, δεξιοί και αριστεροί, φιλοευρωπαίοι και ευρωσκεπτικιστές. Αντίστοιχες συγκρούσεις υπάρχουν σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες. Γι’ αυτό ενώ έχουν περάσει 70 χρόνια από τη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακόμα δεν μπορούμε να μιλήσουμε για μια πραγματική ένωση. Πράγματι δεν είναι εύκολο να αισθανθούμε ότι πρώτα είμαστε Ευρωπαίοι και μετά Έλληνες. Όμως με την πανδημία και τη βάρβαρη επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία φαίνεται ότι οι γραφειοκρατικές διαδικασίες επιταχύνθηκαν και το ευρωπαϊκό όνειρο παίρνει σάρκα και οστά.
Πρόσφατα από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης κυκλοφόρησε το βιβλίο «Το ευρωπαϊκό όνειρο», όπου εξετάζονται με αναλυτικό τρόπο τα προβλήματα μνήμης και λήθης που αντιμετώπισαν τα διάφορα κράτη, η Γερμανία, η Ισπανία, οι Ανατολικοευρωπαίοι που έζησαν πολλά χρόνια σε δικτατορικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα. Συγγραφέας είναι η Αλάιντα Άσμαν, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας. Έχει ιδιαίτερα ασχοληθεί με την πολιτισμική ανθρωπολογία και τα διδάγματα που προκύπτουν από την εξέταση των διαφορετικών εμπειριών των ευρωπαϊκών εθνοτήτων είναι πολύτιμα.
Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης εδώ και αρκετά χρόνια μας κάνουν υπερήφανους. Είναι έργο πολλών, αλλά ιδιαίτερα του Στέφανου Τραχανά και της σημερινής διευθύντριας των εκδόσεων της Διονυσίας Δασκάλου. Η ποιότητά τους είναι εξαιρετική και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων. Στο συγκεκριμένο έργο ερμηνεύονται οι δυσκολίες της πορείας προς μια πραγματικά Ενωμένη Ευρώπη και φυσικά πολλοί που με σκεπτικισμό πολεμούν την πορεία αυτή θα κατανοήσουν ότι δεν αρκεί μόνο μια οικονομική ενοποίηση σ’ ένα μέρος της Ευρωπαϊκής ηπείρου, αλλά απαιτείται μια πολιτισμική αλληλεπίδραση που θα γονιμοποιήσει, θα εκσυγχρονίσει και θα αναδείξει τις κοινές αξίες.
*Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος
