Ο Τζόζεφ Μάνκιεβιτς (Joseph Leo Mankiewicz, 11 Φεβρουαρίου 1909 – 5 Φεβρουαρίου 1993) ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός. Ο Μάνκιεβιτς φημίζεται για την ταινία του 1950 Όλα για την Εύα (All About Eve) για την οποία βραβεύτηκε με Όσκαρ σεναρίου και Σκηνοθεσίας, ένα χρόνο μετά την πρώτη του νίκη για την ταινία Ένα Γράμμα σε Τρεις Γυναίκες (A Letter to Three Wives, 1949). Ήταν αδελφός του Χέρμαν Μάνκιεβιτς, ο οποίος συνέγραψε την ταινία Πολίτης Κέιν (Citizen Kane) με τον Όρσον Γουέλς για την οποία κέρδισε όσκαρ σεναρίου.
Ο Μάνκιεβιτς γεννήθηκε στο Γουίλκς-Μπαρ της Πενσιλβάνια το 1909. Οι γονείς του Φρανκ Μάνκιεβιτς και Γιοχάνα Μπλούμενω, ήταν Εβραίοι μετανάστες από τη Γερμανία. Είχε μια αδελφή την Έρνα κι έναν αδελφό τον Χέρμαν που έγινε επιτυχημένος σεναριογράφος.
Οι γονείς του Μάνκιεβιτς μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη όταν εκείνος ήταν 4 χρονών. Το 1928 πήρε πτυχίο στη δημοσιογραφία από το Πανεπιστήμιο της Κολούμπια. Πριν ασχοληθεί με τον κινηματογράφο εργάστηκε στο Βερολίνο ως ξένος ανταποκριτής για την εφημερίδα Chicago Tribune.
Καριέρα στο Χόλιγουντ
Ο Μάνκιεβιτς εργάστηκε για δεκαεφτά χρόνια ως σεναριογράφος για την Paramount κι ως παραγωγός για την Metro-Goldwyn-Mayer, πριν του δοθεί η ευκαιρία να σκηνοθετήσει ταινίες για λογαριασμό της εταιρίας 20th Century Fox. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έγραψε το σενάριο για σαρανταοκτώ ταινίες και έκανε τη παραγωγή είκοσι ταινιών όπως: Κοινωνικά σκάνδαλα (The Philadelphia Story, 1940), Η Γυναίκα της Χρονιάς (Woman of the Year, 1942) και Τα Κλειδιά του Παραδείσου (The Keys of Kingdom, 1944) στο οποίο εμφανιζόταν η δεύτερη του σύζυγος Ρόουζ Στράντνερ πλάι στον Γκρέγκορι Πεκ. Από το 1946 εως και το 1951 σκηνοθέτησε 11 ταινίες για την 20th Century Fox και κέρδισε Όσκαρ Σκηνοθεσίας και Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου για τις ταινίες Ένα Γράμμα σε Τρεις Γυναίκες (A Letter to Three Wives, 1949) και Όλα για την Εύα (All About Eve) για δυο συνεχόμενες χρονιές.
Το 1951 ο σκηνοθέτης έφυγε από τη Fox για να πραγματοποιήσει το όνειρό του, να γίνει συγγραφέας του Μπρόντγουεϊ. Τα σχέδια του απέτυχαν κι επέστρεψε στο Χόλιγουντ όπου συνέχισε να γυρίζει ταινίες που πραγματεύονταν τα αγαπημένα του θέματα (η σύγκρουση των κοινωνικών τάξεων, η ζωή ως παράσταση και η σύγκρουση των ανθρώπων με την επιθυμία τους να ελέγχουν τη μοίρα τους).
Το 1953 ανέλαβε τη σκηνοθεσία της κινηματογραφικής μεταφοράς του έργου του Σαίξπηρ Ιούλιος Καίσαρ. Η ταινία έλαβε θετικές κριτικές και ο Ντέιβιντ Σίπμαν στο βιβλίο του The Great Movie Stars: The Hollywood Years την χαρακτήρισε ως μια από τις καλύτερες μεταφορές έργου του Σαίξπηρ στη μεγάλη οθόνη.
Το 1958, σκηνοθέτησε την ταινία Οι Συνωμότες της Σαϊγκόν (The Quiet American) μεταφορά του μυθιστορήματος του Γκράχαμ Γκριν πάνω στα γεγονότα που επρόκειτο να οδηγήσουν στον πόλεμο του Βιετνάμ. Σε μια περίοδο που το άντικομμουνιστικό κλίμα επικρατούσε στις Η.Π.Α., ο Μάνκιεβιτς που είχε αναλάβει και τη συγγραφή του σεναρίου, έλαβε πιέσεις όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα το αναπαριστούσε στη μεγάλη οθόνη. Αναγκάστηκε λοιπόν να κάνει αλλαγές ώστε να ικανοποιήσει τη συντηρητική μερίδα του κοινού, αλλάζοντας εντελώς το νόημα του μυθιστορήματος.
Η ταινία Κλεοπάτρα (Cleopatra), που σκηνοθέτησε το 1963, έμελλε να γίνει μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές αποτυχίες όλων των εποχών κι είχε ως αποτέλεσμα να υποστεί ανεπανόρθωτο πλήγμα η καριέρα του και να οδηγήσει την 20th Century Fox ένα βήμα πριν τη χρεοκοπία. Αρκεί και μόνο το γεγονός ότι η ταινία άρχισε να γυρίζεται το 1961 για να προβληθεί τελικά το 1963. Μεσολάβησαν παραιτήσεις άλλων σκηνοθετών, ασθένειες πρωταγωνιστών, ορισμένες, μάλιστα, πολύ σοβαρές, όπως η βαρύτατη πνευμονία της Ελίζαμπεθ Τέιλορ από την οποία κινδύνεψε η ζωή της. Η τελική εκδοχή οφείλεται στο πείσμα ενός γίγαντα της παραγωγής, του Ντάριλ Ζανούκ. Στην δαπανηρή αυτή υπερπαραγωγή, η Ελίζαμπεθ Τέιλορ ως Κλεοπάτρα άλλαξε 30 περούκες και 58 κοστούμια.
Ο Μάνκιεβιτς συνέχισε να γυρίζει ταινίες και το 1972 έλαβε την τελευταία του υποψηφιότητα για Όσκαρ Σκηνοθεσίας για την τελευταία του ταινία Σλουθ (Sleuth, 1972) με πρωταγωνιστές τους Λόρενς Ολίβιε και Μάικλ Κέιν.
Ο Μάνκιεβιτς απεβίωσε το 1993, τρεις μέρες πριν τα 84α γενέθλιά του, στο Μπέντφορντ της Νέας Υόρκης.
Ταινίες
Σκηνοθεσία
| Χρονιά | Ταινία |
|---|---|
| 1946 | Μιράντα (Dragonwyck) |
| 1946 | Backfire |
| 1946 | Κάπου Μεσ` τη Νύχτα (Somewhere in the Night) |
| 1947 | Άσωτα Χρόνια (The Late George Apley) |
| 1947 | Ψυχές στην ομίχλη (The Ghost and Mrs. Muir) |
| 1948 | Ο Φυγάς (Escape) |
| 1949 | Ενα Γράμμα σε Τρεις Γυναίκες (A Letter to Three Wives) |
| 1949 | Το Σπίτι των Ξένων (House of Strangers) |
| 1950 | Το Μίσος Προστάζει (No Way Out) |
| 1950 | Όλα για την Εύα (All About Eve) |
| 1951 | Αποπλάνησις Ενηλίκου (People Will Talk) |
| 1952 | Υπόθεση Κικέρων (5 Fingers) |
| 1953 | Ιούλιος Καίσαρ (Julius Caesar) |
| 1954 | Η Ξυπόλητη Κόμισσα (The Barefoot Contessa) |
| 1955 | Μάγκες και Κούκλες (Guys and Dolls) |
| 1958 | Οι Συνωμότες της Σαϊγκόν (The Quiet American) |
| 1959 | Ξαφνικά, Πέρυσι το Καλοκαίρι (Suddenly, Last Summer) |
| 1963 | Κλεοπάτρα (Cleopatra) |
| 1964 | Carol for Another Christmas |
| 1967 | Ο Κολασμένος της Βενετίας (The Honey Pot) |
| 1970 | King: a Filmed Record…Montgomery To Memphis |
| 1970 | Ήταν Ένας Παλιάνθρωπος (There Was a Crooked Man…) |
| 1972 | Σλουθ (Sleuth) |
