Το ημερολόγιο έγραφε 26 Ιουνίου 1996, όταν η Ελλάδα αποχαιρετούσε έναν από τους σημαντικότερους πολιτικούς της σύγχρονης ιστορίας της. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ και τρεις φορές πρωθυπουργός, ενταφιάστηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών με τιμές αρχηγού κράτους, σε μια τελετή που έμεινε αξέχαστη για το πλήθος, τη συγκίνηση και τη συμβολική της βαρύτητα.
Η τελευταία πράξη μιας ιστορικής διαδρομής
Τα προβλήματα υγείας του Ανδρέα Παπανδρέου είχαν ξεκινήσει μήνες νωρίτερα, με την εισαγωγή του στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο τον Νοέμβριο του 1995. Η σοβαρή επιδείνωση της κατάστασής του οδήγησε στην παραίτησή του από την πρωθυπουργία τον Ιανουάριο του 1996, με τη χαρακτηριστική δήλωση: «τα προβλήματα της χώρας δεν μπορούν να περιμένουν». Η αγωνία για την υγεία του είχε καθηλώσει το πανελλήνιο, με τα καθημερινά ιατρικά ανακοινωθέντα να μονοπωλούν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης.
Στις 23 Ιουνίου 1996, ο Ανδρέας Παπανδρέου έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας πίσω του ένα τεράστιο πολιτικό κενό. Η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στη Μητρόπολη Αθηνών, όπου χιλιάδες πολίτες από κάθε γωνιά της χώρας έσπευσαν να πουν το τελευταίο αντίο.
Η κηδεία – Μια λαοθάλασσα αποχαιρετά τον ηγέτη
Η κηδεία του πραγματοποιήθηκε το μεσημέρι της 26ης Ιουνίου, με τιμές εν ενεργεία αρχηγού κράτους – κάτι που είχε να συμβεί στην Ελλάδα από το 1964. Η πομπή προς το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών ήταν εντυπωσιακή: πλήθη κόσμου, πολιτικοί ηγέτες από όλο τον κόσμο και ισχυρή στρατιωτική παρουσία συνόδευσαν τον Ανδρέα στην τελευταία του κατοικία. Υπολογίζεται ότι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν στους δρόμους της Αθήνας, ενώ σχεδόν 100 πολιτικές προσωπικότητες από όλον τον κόσμο απέτισαν φόρο τιμής, ανάμεσά τους και εκπρόσωποι μεγάλων δυνάμεων της Δύσης και της Ανατολής.
Οι επικήδειοι και η συγκίνηση του Γιώργου Παπανδρέου
Στην κηδεία εκφωνήθηκαν συνολικά 12 επικήδειοι λόγοι, με πρώτο αυτόν του τότε πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη και τελευταίο τον συγκλονιστικό λόγο του γιου του, Γιώργου Παπανδρέου. Ο επικήδειος του Γιώργου έμεινε στην ιστορία, κυρίως για τη φράση:
«Τα έμαθες τα νέα, πατέρα; […] Πατέρα, θέλουμε να σου μιλήσουμε με τον ίδιο τρόπο, όπως κάθε φορά που συνέβαινε κάτι σημαντικό. Τα νέα είναι τα εξής: ένας σπουδαίος άνδρας, ένας μεγάλος επαναστάτης, ο πατέρας μας, έφυγε. Και θέλουμε να σου πούμε κάτι ακόμη: Σε αγαπάμε. Όλοι που μαζεύτηκαν εδώ, σε αγαπάνε. Όλοι μας ορφανέψαμε. Γεια σου, πατέρα».
Η φράση αυτή αποτύπωσε το προσωπικό και συλλογικό πένθος, ενώ η εικόνα των τριών γιων του Ανδρέα να στέκονται μαζί δίπλα στη σορό του πατέρα τους, συγκίνησε το πανελλήνιο.
Το πολιτικό αποτύπωμα και η παρακαταθήκη
Η κηδεία του Ανδρέα Παπανδρέου δεν ήταν απλώς το τέλος μιας εποχής, αλλά και η αφετηρία μιας νέας πολιτικής πραγματικότητας. Η διαδοχή στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και η ανάδειξη του Κώστα Σημίτη σε πρωθυπουργό και πρόεδρο του κόμματος, σηματοδότησαν το πέρασμα σε μια νέα φάση για την ελληνική πολιτική σκηνή.
