Χρύσα Καψούλη: «Το σημαντικό είναι όλα να γίνονται υπέρ του ανθρώπου και όχι υπέρ του καπιταλισμού…»

«Η κυρία Κλάιν» του Νίκολας Ράιτ στο θέατρο Αργώ σε σκηνοθεσία Χρύσας Καψούλη

  • Συνέντευξη στη Σμαράγδα Μιχαλιτσιάνου

Είναι από τα πιο πολυσυζητημένα ονόματα στο Ελληνικό Θέατρο. Οι παραστάσεις της Χρύσας Καψούλη άφησαν εποχή, όπως η Κασσάνδρα, που ανέβασε και ερμήνευσε με μοναδικό τρόπο. Θα έλεγα μάλιστα, ότι η μέθοδος που προσεγγίζει την τέχνη της μοιάζει με τη χαμένη αθωότητα των παιδικών μας χρόνων. Ως άνθρωπος δε, αντιδρά στις κοινωνικές ανισότητες.

Εδώ και τρεις δεκαετίες η Χρύσα Καψούλη σκηνοθετεί, παίζει, χορεύει, διδάσκει υποκριτική και έχει συνεργαστεί με μεγάλα ονόματα στην επί σκηνής τέχνη για να φθάσει να θεωρείται πρωτοπόρα. Σήμερα την έχουμε κοντά μας για να μας μιλήσει για την παράσταση του έργου «Η κυρία Κλάιν» του Νίκολας Ράιτ και να αναλύσει τους χαρακτήρες της παράστασης που ενσαρκώνουν σε δική της ανάγνωση οι ηθοποιοί Αιμιλία Υψηλάντη, Νατάσα Καλογρίδη και η Σάρα Εσκενάζη στο θέατρο Αργώ.

Κι όλα αυτά εν μέσω άγριων συγκρούσεων, συνεχών ανατροπών, ανταγωνισμών, ενοχών και παθών, που δημιουργούνται μετά τον ξαφνικό θάνατο του γιού και αδελφού …

  • Κυρία Καψούλη συστήστε μας παρακαλώ την κυρία Κλάιν.

Το έργο αναφέρεται στην Μέλανι Κλάιν, στην σπουδαία ψυχαναλύτρια που με τις μελέτες τις πάνω στη νηπιακή και παιδική ψυχολογία άλλαξε τα τότε δεδομένα, εξού και η σχολή Μοντεσσόρι βασίστηκε στα δικά της συγγράμματα. Δεν ξέρω τι πραγματικά ώθησε τον Νίκολας Ράιτ να γράψει ένα θεατρικό έργο βασισμένο σε αυτήν την προσωπικότητα. Λογικά τον ιντρίγκαρε η σχέση της με την πραγματική της κόρη και φυσικά το γεγονός πως σε μία εποχή που ελάχιστες γυναίκες είχαν “θέση” στον επαγγελματικό στίβο, η Μέλανι Κλάιν ξεχώρισε όχι μόνο λόγω των ερευνών τις, αλλά και γιατί συγκρούστηκε με τον μέγα δάσκαλό της Σ.Φρόυντ. Το θεατρικό έργο βέβαια εστιάζει στη σχέση των τριών ψυχαναλυτριών και κυρίως στις ερμηνείες που δίνουν μητέρα και κόρη σχετικά με τον αιφνίδιο θάνατο του μικρότερου αδελφού της οικογένειας.

  • Πόσο επίκαιρο είναι ο έργο του Νίκολας Ράιτ και ποια είναι τα βαθύτερα νοήματά του;

Η σχέση μητέρας-κόρης, μάλλον γονέα-παιδιού θα έλεγα καλύτερα είναι αρχετυπικά ενδιαφέρουσες, από τις τραγωδίες ακόμα, μέχρι και τις μέρες μας είναι ένα θέμα που απασχολεί και θα συνεχίσει να απασχολεί όσο θα υπάρχει ο θεσμός της οικογένειας, όσο και αν αλλάζει η δομή της. Κάθε κείμενο έχει το ενδιαφέρον του, αρκεί να μην πάσχει από επικαιρότητα. Επίσης η εποχή του 30′ στην οποία αναφέρεται το έργο, είναι μια ιδιαίτερη εποχή όπου έχουν ξεκινήσει ήδη μεγάλες αλλαγές στην Ευρώπη, ευχάριστες και μη, όπως συμβαίνουν και στην εποχή που ζούμε.

  • Ποια είναι η παροιμιακή φράση του έργου που συγκλονίζει;

Θεωρώ πως η φράση που συγκλονίζει είναι προσωπική για τον κάθε θεατή και αντίστοιχα για τον εκάστοτε σκηνοθέτη. Εγώ θα ξεχώριζα τη στιγμή που έχει σχεδόν ολοκληρωθεί το έργο και αφού έχουν παρατεθεί όλες οι ερμηνείες των πρωταγωνιστριών σχετικά με το θάνατο του γιού, η Μ. Κλάιν λέει ” Αχ Θεέ μου, τον έχασα ” συνειδητοποιώντας το χαμό του παιδιού της.

  • Πάντα αντλείτε την έμπνευση σας ως δημιουργός από τον κόσμο γύρω σας;

Από τον κόσμο γύρω μου, από τα αιτήματα της εποχής αλλά και φυσικά από τις προσωπικές μου αγωνίες και εφιάλτες. Έτσι συνειδητά ή υποσυνείδητα προκύπτουν οι επιλογές των έργων που σκηνοθετώ. Δε ζω απομονωμένη, αλλά ανάμεσα στους ανθρώπους, ταξιδεύω αρκετά και θεωρώ πως είμαι σε θέση να αντιληφθώ το γίγνεσθαι των καιρών μας.

  • Τι είναι αυτό που μας προτείνει η κ. Κλάιν να ανακαλύψουμε;

Ότι αυτό που μπορεί να συμβαίνει στο δικό μας σπίτι, συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες. Η εγωπάθεια, ο ναρκισσισμός, ο εγωκεντρισμός κλπ. Μπορούν να είναι “ασθένειες” όχι μόνον των ανθρώπων που πηγαίνουν σε κάποιον ψυχαναλυτή, αλλά και των ίδιων των θεραπευτών. Είναι πολλές οι περιπτώσεις όπου οι αντιφάσεις μεταξύ επαγγελματικού και προσωπικού βίου καταλήγουν να είναι καταστροφικές για το κάθε άτομο.

  • Τελικά θεραπεύεται η ανθρώπινη ψυχή από τα τραύματά της, όπως αναρωτιέται ο Νίκολας Ράιτ;

Όχι κατά τη γνώμη μου, το μόνο που μπορεί να συμβεί είναι η ανακάλυψη χαρακτηριστικών του εαυτού σου, που σε βάθος χρόνου θα σε βοηθήσουν να έρθεις αντιμέτωπος με τα τραύματά σου και να αποδεχθείς πως θα πορευθείς με αυτά. Μέσα από αυτή τη διεργασία πιστεύω θα βρεις αυτό που σε κάνει ευτυχισμένο και κατ ‘επέκταση καλύτερο άνθρωπο.

  • Ο ομότεχνός σας ο Billy Wilder υποστηρίζει, ότι «Ένας σκηνοθέτης πρέπει να είναι αστυνόμος, νοικοκυρά, ψυχαναλυτής, συκοφάντης και καθίκι…». Εσείς τι λέτε;

Δε θα διαφωνήσω μαζί του σχετικά με αυτά τα χαρακτηριστικά. Αλλά για εμένα δεν ισχύουν.

  • Ενώ φοιτούσατε αγγλική φιλολογία συναντήσετε ανθρώπους σας έφεραν κοντά στην τέχνη. Τότε καταλάβατε  ότι αγαπάτε το θέατρο;

Κατάλαβα πως αγαπάω το θέατρο σε μικρότερη ηλικία, μιας και είχα καλούς δασκάλους, εμπνευσμένους θα έλεγα, που με έφεραν σε επαφή με την τέχνη γενικά και με παρότρυναν στο να εμβαθύνω. Επίσης πιστεύω στη βούληση των ανθρώπων αλλά και στον παράγοντα τύχη φυσικά, για αυτό και πιστεύω πως είμαι τυχερή που ασχολήθηκα με το θέατρο. Θα ήθελα να αναφέρω αυτό που είχε πει ο Γκροτόφσκι, πως οι άνθρωποι που έφτασαν πολύ κοντά στο θάνατο δε μπορούν να κάνουν τίποτα άλλο παρά μόνον θέατρο και εγώ ανήκω σε αυτήν την κατηγορία.

  • Ποιοι καλλιτέχνες σας εμψύχωσαν, σας έδωσαν αυτοπεποίθηση στο ξεκίνημά σας και σας στήριξαν στην πορεία ;

Ο Ανδρέας Βουτσινάς, η Μίρκα Γεμεντζάκη, ο Βασίλης Παπαβασιλείου, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός και φυσικά ο Μίνως Βολανάκης , κάτι που εχω πει πολλές φορές είναι πως μετά από πρόσκληση του βρέθηκα στο ΚΘΒΕ όπου χορογράφησα, έπαιξα και δίδαξα από μικρή ηλικία.

  • Ποια θεωρείτε κ. Καψούλη ότι είναι τα απαραίτητα βήματα που πρέπει να κάνει ένας ηθοποιός και χορευτής στην αρχή της σταδιοδρομίας του;

Θα πω αυτό που λέω πάντα και στους μαθητές μου, πρέπει να έχουν πίστη στον εαυτό τους και σε αυτό που επιθυμούν, να εκτεθούν, να πάνε σε όσες περισσότερες ακροάσεις μπορούν και να συναντήσουν όσο περισσότερους σκηνοθέτες και να κάνουν ταξίδια ώστε να αποκτήσουν εμπειρίες. Οι νέες γενιές έχουν κάτι το φωτεινό, χορεύουν, τραγουδάνε και είναι σε θέση να κάνουν παραστάσεις σε ομάδες ή και μόνοι τους.

  • Πόσο σας επηρέασαν οι αλλαγές που σημειώθηκαν στην ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια;

Όπως όλους μας. Περισσότερο από όλα φυσικά μου στοίχισαν αυτά τα δύο χρόνια εγκλεισμού λόγω της πανδημίας.

  • Πόσο δυσκολεύεστε να υλοποιείτε τις ιδέες σας στην τέχνη που θέλει πειθαρχία;

Η ίδια είμαι αρκετά πειθαρχημένο άτομο, μοναστηριακού τύπου θα έλεγα, έτσι σε όποιον χώρο και δουλειά βρεθώ προσπαθώ και τελικά τα καταφέρνω να ακολουθούν οι συνεργάτες μου αυτό το μοτίβο. Όπως και ο ζωγράφος πχ. Πρέπει να είναι αρκετές ώρες-μέρες μπροστά από τον καμβά του και να προσπαθεί μέχρι να έχει το αποτέλεσμα που θέλει, έτσι και εγώ έχω απόλυτη προσήλωση στην δουλειά μου. Και μπορώ να πω .πως τελικά όταν είσαι ο ίδιος πειθαρχημένος, συνήθως οι άλλοι το σέβονται και το ακολουθούν.

  • Σας φοβίζουν οι βίαιες δολοφονίες παιδιών και γυναικών που γίνονται καθημερινά;

Το ζήτημα δεν είναι αν με φοβίζουν, αλλά το γιατί συμβαίνουν. Πιστεύω πως μεγάλο μερίδιο ευθύνης οφείλεται στην κρίση και στον εγκλεισμός, που έφεραν δυσάρεστα αποτελέσματα στον ψυχισμό των ανθρώπων. Από την άλλη βέβαια το ότι τώρα μαθεύονται, δεν αναιρεί το γεγονός πως δε συνέβαιναν και παλαιότερα, αλλά τώρα βγαίνουν στο φως. Αυτό που με φοβίζει είναι η βία που προωθείται από διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από video game κλπ. ,που ωθούν τα παιδιά και τους νέους ανθρώπους σε ένα τέτοιο τρόπο ζωής.

  • Πόσο έχετε αλλάξει κ. Καψούλη από την εποχή που με την αγαπημένη σας φιλενάδα «…είσαστε πεσμένες πάνω στην προκυμαία των νερών του Ευρίπου και λέγατε με η μια στην άλλη τα όνειρά σας.» Όνειρα που κυνηγήσατε…

Πολύ και καθόλου θα έλεγα. Δεν είμαι δεμένη με το παρελθόν, και ακόμη ευτυχώς μπορώ να ονειρεύομαι. Αυτό είναι το σημαντικό για εμένα, τα όνειρα για το αύριο.

  • Ζούμε σε ένα περιβάλλον όπου για πρώτη ίσως φορά η τεχνολογία ορίζει τον πολιτισμό πιο άμεσα από ό, τι η θρησκεία, η ηθική και ο ουμανισμός, όπως αναφέρεται. Αυτό τι μπορεί να σημαίνει;

Η απάντηση νομίζω είναι απλή, μιας και έχω μια ουμανιστική αντιμετώπιση απέναντι στη ζωή πιστεύω πως το σημαντικό είναι όλα να γίνονται υπέρ του ανθρώπου και όχι υπέρ του καπιταλισμού. Ο άνθρωπος δε μπορεί και δεν πρέπει να αντικατασταθεί από τις μηχανές, πρέπει μόνο να τον βοηθούν ώστε να κάνει καλύτερη τη ζωή του. Πρέπει να εργάζεται λιγότερες ώρες με τη βοήθεια της τεχνολογίας ώστε να έχει περισσότερο χρόνο να ασχοληθεί με τις τέχνες.

  • Ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον;

Θα σκηνοθετήσω ένα έργο την ερχόμενη σεζόν. Τώρα έχω τις διδασκαλίες μου και τις εξετάσεις που θα ακολουθήσουν και μετά το τέλος τους τις καλοκαιρινές μου διακοπές φυσικά…

Σχετικά Άρθρα

Leave a Comment

Αυτή η ιστοσελίδα χρησιμοποιεί cookies για να βελτιώσει την εμπειρία σας. Συνεχίζοντας την περιήγησή σας, δίνετε την συγκατάθεσή σας για την χρήση των cookies. Aποδοχή