Μετά την αποτυχία κατάληψης του Μεσολογγίου (Οκτ-Δεκ 1822) ο Σουλτάνος ανάθεσε τις επιχειρήσεις στον Μουσταφά Πασά της Σκόδρας. Τον Αύγουστο θα λάβει χώρα η μάχη στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου, κατά την οποία ο Μάρκος Μπότσαρης νίκησε τις εμπροσθοφυλακές του Μουσταή. Όμως ο απροσδόκητος θάνατος του Μπότσαρη δεν βοήθησε στην εμπέδωση των αποτελεσμάτων της νίκης. Ο Πασάς της Σκόδρας σχεδίασε την καθόδο προς νότον. Γι’ αυτό θέλησε να ξεκαθαρίσει τα νώτα του από κάθε απειλή. Κι αυτή ήταν το ελληνικό στρατόπεδο του όρους Καλιακούδας περί τα τέσσερα χιλίομετρα νοτιότερα του Καρπενησίου. Η θέση ήταν οχυρή και ελέγχει το πέρασμα του πιο σύντομου δρομολογίου προς το νότο.
Οι Ελληνικές δυνάμεις αποτελούνταν από τις δυνάμεις του Ζυγούρη Τζαβέλλα, τα σώματα των τοπικών οπλαρχηγών Γιολδάση και Σιαδήμα και 200 υπό τον Νικολό Μήτρου Κοντογιάνη και 300 Πελοποννήσιοι υπό τον Γ. Ροδόπουλο, συνολικά ανερχόμενο σε 2.500. Επίσης στάλθηκαν 600 άνδρες Πελοποννήσιοι υπό τον Νικόλαο Πετμεζά και άλλα σώματα Πελοποννησίων υπό τους Ανδρέα Λόντο κια Βασίλη Πετμεζά και Ρουμελιωτών υπό τους Μήτσο Κοντογιάννη και Δήμο Σκαλτσά, χωρίς να φθάσουν εγκαίρως. Ο Πασάς της Σκόρδας είχε 15.000 Τουρκαλβανούς.
Το κύριο μέρος των ελληνικών δυνάμεων τοποθετήθηκε αμυντικά στα ΒΔ. κράσπεδα της Καλιακούδας. Στο Νότιο και απόκρυμνο μέρος του βουνού , εκατέρωθεν δύσβατης στενωπού που οδηγούσε που οδηγούσε στην κορυφή του, εγκαταστάθηκε δύναμη 200 άνδρών υπό τους Γιολδάση και Σιαδήμα για να αποτραπεί υπερφαλάγγιση της κύριας δύναμης.
Οι Τούρκοι το πρωί της 28ης Αυγούστου επιτέθηκαν στις ελληνικές θέσεις, με έφιππους και πεζούς, αλλά αποκρούσθηκαν με βαριές απώλειες. Και άλλες δύο έφοδοι αποκρούσθηκαν με επιτυχία. Όμως σημειώθηκε ανατροπή όταν 400 πολεμικότατοι Αλβανοί Καθολικοί Μιρδίτες υπό τον Κροάτη Μάρκο διείσδυσαν από τη νότια δύσβατη στενωπό , την οποία δεν κάλυψαν επαρκώς ή σύμφωνα με άλλους άφησαν σκόπιμα αφύλακτη, οι Γιολδάσης και Σιαδήμας. Οι περικυκλωμένοι Έλληνες δεν κατόρθωσαν να σπάσουν τον κλοιό. 150 ήταν συνολικά οι νεκροί από την ελληνική πλευρά μεταξύ των οποίων και οι Ζυγούρης Τζαβέλλας, Νικόλαος Κοντογιάννης, Δήμος Κίτσιος. Οι Τούρκοι έχασαν 500 άνδρες.
Συνέπειες της μάχης
Η ήττα προκάλεσε διάλυση του στρατοπέδου της Καλλιακούδας και συνέβαλε στη διάνοιξη του δρόμου προς το Μεσολόγγι. Ο αιφνιδιασμός βάρυνε ιδιαίτερα στην έκβαση της μάχης. Η πλημμελής φρούρηση της νότιας στενωπού ήταν προϊόν εφησυχασμού λόγω του δύσβατου και απόκρημνου εδάφους.Πρόθυμη ήταν η συμμετοχή των Πελοποννησίων προϊόν πατριωτικής αλληλεγγύης και ορθής εκτίμησης ό,τι μετά τη Ρούμελη θα ακολουθούσε και η δική τους η σειρά.
Πηγές
- Γεώργιος Δροσίνης, επιμ. (1923). Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος, Τόμος 2. σελ. 19. Ιστορία του μηνός – Χρονικά της Εκαντοταετηρίδος (1822) (pdf)
- Ιωάννης Κατσαβός, «Η Μάχη της Καλιακούδας», Τα Αιτωλικά, τχ.29 (Ιούλιος-Δεκέμβριος 2017), σελ.241-244
_____________
Κεντρική φωτογραφία: Σκηνή από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 Πίνακας του Παναγιώτη Ζωγράφου με την καθοδήγηση του Μακρυγιάννη. ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΙΣ ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΑΚΟΥΔΑ 1. Το Καρπενήσι. – 2. Αι σκηναί των Τούρκων. – 3. Η κατεχοµένη από τους Τούρκους µάνδρα από τον Σκονδριάµπασσα και Τσελατίµπεη και επιλοίπους αξιωματικούς µε 6.000, οι οποίοι κατείχον όλας τας θέσεις. — 4. Στο Τρανό Χωριό επήγαν οι Ἓλληνες, ο Μάρκος Μπότζαρης, Σγούρης, Τζαβέλας, Γιαννούσης Πανομάρας, Ν. Κοντογιάννης, Δήμο Κίτζος, Γιοτασαίοι, Χρήστος Τζαούσης, Βασίλης Γάνιας και ἄλλοι πολλοί έως 2.000. Ακολούθως επήγαν διά νυκτός εναντίον των Τουρκών και πολεμήσαντες ανδρείως εφονεύθησαν αρκετοί και από τα δύο µέρη, εξ ὧν και ο Μάρκο Μπότζαρης. Έπειτα µεταβάντες οἱ Έλληνες εις Καλιακούδα, (5) και οχυρωθέντες εις τρία ταμπούρια (6, 7, δ), αντεστάθησαν εις τους πολυαρίθµους εχθρούς, αλλά τελευταίον ενικήθησαν. – 9. Το όρος Βελούχι µε την κούλιαν περιηγητού τινος. — 10-11. Το όρος Χελιδόνα. — 12 Το Μικρόν Χωρίον. — 13. Οἱ Τούρκοι οπού επήγαν και εχάλασάν τους εις τα 6, 7 και 8 αριθμούς Έλληνας. – 4 Ο ποταμός.
