Η Μάχη του Φλερύς (bataille de Fleurus), στις 26 Ιουνίου 1794, ήταν ένοπλη σύρραξη μεταξύ των στρατευμάτων της Πρώτης Γαλλικής Δημοκρατίας, υπό τον Ζαν-Μπατίστ Ζουρντάν και τον Στρατό του Συνασπισμού (Βρετανία, Αννόβερο, Ολλανδική Δημοκρατία, και Αψβουργική Μοναρχία), υπό την ηγεσία του Πρίγκιπα Ιωσία του Κόμπουργκ, στην πιο σημαντική μάχη της Εκστρατείας της Φλάνδρας στις Κάτω Χώρες κατά τους Πολέμους της Γαλλικής Επανάστασης. Και οι δύο πλευρές είχαν δυνάμεις περίπου 80.000 ανδρών στην περιοχή αλλά οι Γάλλοι είχαν την δυνατότητα να συγκεντρώσουν τα στρατεύματα τους και να επικρατήσουν του Πρώτου Συνασπισμού. Η ήττα των Συμμάχων σήμανε την οριστική απώλεια των Αυστριακών Κάτω Χωρών και την διάλυση της Ολλανδικής Δημοκρατίας. Η μάχη αποτέλεσε σημείο καμπής για τον Γαλλικό στρατό, ο οποίος παρέμεινε κυρίαρχος για το υπόλοιπο του Πολέμου του Πρώτου Συνασπισμού. Η χρήση εκ μέρους των Γάλλων του αεροστάτου αναγνώρισης l’Entreprenant αποτέλεσε την πρώτη στρατιωτική χρήση αεροσκάφους που επηρέασε την έκβαση μιας μάχης.
Επιχειρήσεις
Μετά την Μάχη του Τουρκουάν στις 17–18 Μαΐου 1794, ο Ζουρντάν ανέλαβε την διοίκηση του Στρατού των Αρδεννών και τεσσάρων μεραρχιών του Στρατού του Βορρά, έχοντας συνολική δύναμη 96.000 ανδρών. Αυτό το νέο σύνολο ονομάστηκε αργότερα Στρατός του Σαμπρ-ε-Μεζ. Στη συνέχεια ο νέος στρατός ανέλαβε το καθήκον κατάληψης του Σαρλερουά.
Στις 12 Ιουνίου, ο Γαλλικός στρατός, συνοδευόμενος και όντας υπό την επίβλεψη του μέλους της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας, Λουί ντε Σαιν Ζυστ, περιέβαλε την πόλη του Σαρλερουά με περίπου 70.000 άνδρες. Στις 16 Ιουνίου στο Λαμπουσάρ, η Αυστρο-Ολλανδική δύναμη περίπου 43.000 ανδρών αντεπιτέθηκε μέσα σε πυκνή ομίχλη. Οι Σύμμαχοι κατάφεραν 3.000 απώλειες στους Γάλλους και τους ώθησαν πίσω στον ποταμό Σαμπρ. Στις 18 Ιουνίου, όμως, ο Ζουρντάν επιτέθηκε ξανά και κατάφερε να επανακτήσει το Σαρλερουά. Η πόλη παραδόθηκε στις 26 Ιουνίου, μόλις έφτασε δύναμη υπό τον Πρίγκιπα του Κόμπουργκ για να πραγματοποιήσει πολιορκία.
Μάχη
Χάρτης της εποχής που απεικονίζει την Μάχη του Φλερύς
Στις 26 Ιουνίου, ο Στρατάρχης του Κόμπουργκ ελίχθηκε γύρω από το Σαρλερουά με δύναμη 52.000 Αυστριακών και Ολλανδών στρατιωτών. Ήταν πλέον πολύ αργά για να σώσει την πόλη, η οποία είχε παραδοθεί, και έτσι ο Αυστριακός διοικητής χώρισε το στράτευμα του σε πέντε φάλαγγες και επιτέθηκε στους Γάλλους. Ένα γαλλικό αερόστατο αναγνώρισης, το l’Entreprenant, το οποίο επιχειρούσε το Αεροστατικό Σώμα, ενημέρωνε συνεχώς τον μέραρχο Ζαν-Μπατίστ Ζουρντάν σχετικά με τις κινήσεις τον Αυστριακών. Οι Αυστροιακοί κατάφεραν να διασπάσουν και τις δύο Γαλλικές πτέρυγες, ωθώντας προς τα πίσω τον Φρανσουά Μαρσώ στην δεξιά πτέρυγα και τον Μονταγκύ στην αριστερή. Το κέντρο υπό τον Φρανσουά Λεφέβρ κρατήθηκε και στη συνέχεια αντεπιτέθηκε διασπώντας την Αυστριακή επίθεση. Ο Συνταγματάρχης Νικολά Σουλτ, που τότε ήταν Αρχηγός του Επιτελείου, έγραψε πως ήταν «δεκαπέντε ώρες της πιο απεγνωσμένης μάχης που είδα ποτέ στην ζωή μου».
Ο Πρίγκιπας του Κόμπουργκ αρνήθηκε να πιέσει και αβέβαιος για την κατάληξη, έχασε την ψυχραιμία του και επέστρεψε στο Μπραιν-λ’Αλλώντ και το Βατερλώ, δίνοντας στους Γάλλους μια απροσδόκητη νίκη. Αυτό ήταν το τελικό χτύπημα που ανάγκασε του συμμάχους να αποχωρήσουν από τον Ρήνο, αφήνοντας στους Γάλλους το Βέλγιο και την Ολλανδία. Ο Σμιθ έγραψε,
Μέχρι αυτό το σημείο του πολέμου το παλάτι της Βιέννης ήταν πεπεισμένο πως δεν άξιζε η προσπάθεια διατήρησης των Αυστριακών Κάτω Χωρών και υπέθετε πως ο Κόμπουργκ παράτησε την ευκαιρία για μια νίκη εδώ ώστε να μπορέσει να αποχωρήσει ανατολικά.
Συνέπειες
Είναι γενικά αποδεκτό πως η μάχη ήταν ακριβή για τους Γάλλους, με τις απώλειες να υπολογίζονται μεταξύ πέντε και έξι χιλιάδων. Οι απώλειες των Συμμάχων αμφισβητούνται από πάντα: οι Γάλλοι ισχυρίστηκαν πως οι απώλειες των Συμμάχων ήταν κατά πολύ περισσότερες από τις δικές τους, ενώ οι Σύμμαχοι κατά πολύ λιγότερες. Παραδοσιακοί υπολογισμοί αποδίδουν «σημαντικές απώλειες» στον στρατό του Κόμπουργκ, και αναφέρουν περίπου πέντε χιλιάδες νεκρούς ή τραυματίες συμμάχους. Ωστόσο, σύμφωνα με τον ιστορικό Ντίγκμπυ Σμιθ, οι Αυστρο-Ολλανδικές απώλειες είναι 208 νεκροί, 1.017 τραυματίες και 361 αιχμάλωτοι. Ακόμη, οι Γάλλοι κατέλαβαν έναν όλμο, τρεις άμαξες πολεμοφοδίων και ένα φλάμπουρο, ενώ οι Αυστριακοί κατέλαβαν ένα κανόνι και ένα φλάμπουρο.
Παρά τις τυχόν τακτικές ανισορροπίες, η στρατηγική αξία του Φλερύς ήταν τεράστια για τους Γάλλους. Η νίκη επίσπευσε την πλήρη αποχώρηση των Συμμάχων από το Βέλγιο και επέτρεψε στις Γαλλικές δυνάμεις να προωθηθούν βόρεια στην Ολλανδία. Μέχρι το τέλος του 1795, η Ολλανδική Δημοκρατία είχε εξαφανιστεί. Μετά το Φλερύς, ο δημοκρατικός στρατός διατήρησε την ορμή του πολέμου, παραμένοντας σε θέση επίθεσης μέχρι την τελική νίκη έναντι του Πρώτου Συνασπισμού το 1797.
Πολιτικά, η μάχη ακύρωσε το επιχείρημα πως η επαναστατική Βασιλεία του Τρόμου ήταν αναγκαία λόγω της υψηλής παρουσίας στρατιωτικού κινδύνου για την Γαλλία. Έτσι, μερικοί υποστήριζαν πως η νίκη στο Φλερύς ήταν η κύρια αιτία πρόκλησης της Θερμιδοριανής Αντίδρασης έναν μήνα αργότερα. Ο Σαιν-Ζυστ έφτασε στο Παρίσι μετά από μια τόσο μεγάλη νίκη μόνο και μόνο για να εκτελεστεί με τον Μαξιμιλιανό Ροβεσπιέρο και άλλους εξέχοντες Ιακωβίνους.
Πηγές
- Chandler, David G. (1973). The Campaigns of Napoleon. New York: Simon and Schuster. ISBN 978-0-02-523660-8.
- Dodge, Theodore Ayrault (1904). Napoleon; a History of the Art of War. Boston; New York: Houghton, Mifflin and company. OCLC 1906371.
- Doyle, William (1990). The Oxford History of the French Revolution
(2 έκδοση). Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-925298-5. - Glover, Michael. “Jourdan: The True Patriot”. Chandler, David (επιμ.). Napoleon’s Marshals. New York: Macmillan, 1987. ISBN 0-02-905930-5
- Jaques, Tony. Dictionary of Battles and Sieges: A Guide to 8,500 Battles from Antiquity Through the Twenty-first Century. Vol. II. Greenwood Publishing Group, 2007. ISBN 978-0-313-33538-9
- Jobson, David Wemyss (1841). History of the French revolution till the death of Robespierre. London: Sherwood & Co. OCLC 23929885.
- Rothenberg, Gunther E. (1980). The Art of Warfare in the Age of Napoleon. Bloomington, Ind.: Indiana University Press. ISBN 0-253-31076-8.
- Smith, Digby (1998). The Greenhill Napoleonic Wars Data Book: Actions and Losses in Personnel, Colours, Standards and Artillery, 1792–1815. Mechanicsburg, Pennsylvania: Stackpole Books. ISBN 1-85367-276-9.
