Μάικλ Τσιμίνο (1939 – 2016) Αμερικανός σκηνοθέτης, παραγωγός και σεναριογράφος…

Ο Μάικλ Τσιμίνο (Michael Cimino, 3 Φεβρουαρίου 1939 – 2 Ιουλίου 2016) ήταν Αμερικανός σκηνοθέτης, παραγωγός και σεναριογράφος, βραβευμένος με Όσκαρ Σκηνοθεσίας για την ταινία του 1978 Ο Ελαφοκυνηγός (The Deer Hunter). Ο σκηνοθέτης δίχασε την κοινή γνώμη την περίοδο της κυκλοφορίας της ταινίας Ο Ελαφοκυνηγός για τον τρόπο με τον οποίο απεικόνισε τα βασανιστήρια που υπέστη μια ομάδα Αμερικανών στρατιωτών, σε βιετναμέζικο στρατόπεδο.

Ο Τσιμίνο γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη από μια οικογένεια Ιταλών μεταναστών τρίτης γενιάς. Από μικρός αγαπούσε την τέχνη και αφιέρωνε το χρόνο του στη μελέτη της γλυπτικής, της αρχιτεκτονικής, της μουσικής και της λογοτεχνίας. Το 1962 εισάγεται στο πανεπιστήμιο Γέιλ για να σπουδάσει γλυπτική και ταυτόχρονα άρχισε να δημιουργεί για λογαριασμό της τηλεόρασης ντοκιμαντέρ και διαφημιστικά σποτ. Έπειτα παρακολούθησε μαθήματα υποκριτικής στο Actor’s Studio.

Το 1971 ο σκηνοθέτης μετακόμισε στο Λος Άντζελες, όπου άρχισε να γράφει σενάρια για ταινίες. Έγραψε τα σενάρια για ταινίες όπως το δράμα επιστημονικής φαντασίας Περιπέτεια στο Διάστημα (Silent Running) και τη δεύτερη ταινία της σειράς με τον Κλιντ Ίστγουντ Ο Βρώμικος Χάρι με τίτλο Ένα Μάγκνουμ 44 για τον Επιθεωρητή Κάλαχαν (Magnum Force, 1973). Οι συγγραφικές ικανότητες του Τσιμίνο εντυπωσίασαν τον Ίστγουντ, ο οποίος αποφάσισε να αγοράσει ένα σενάριο με τίτλο Thunderbolt and Lightfoot που είχε γράψει ο νεαρός σεναριογράφος για λογαριασμό της εταιρίας παραγωγής του Malpaso. Στη συνέχεια ο Τσιμίνο κλήθηκε να σκηνοθετήσει τον Ίστγουντ και τον νεαρό Τζεφ Μπρίτζες στο έργο που είχε γράψει ο ίδιος και αφορούσε τα σχέδια δυο φίλων, ενός πρώην στρατιώτη του πολέμου της Κορέας με το παρατσούκλι Thunderbold (Ίστγουντ) και ενός μικροαπατεώνα με το παρατσούκλι Lightfoot (Μπρίτζες), οι οποίοι επιχειρούν να ληστέψουν μια τράπεζα στη Μοντάνα. Ο Ίστγουντ ήθελε αρχικά να σκηνοθετήσει ο ίδιος την ταινία, αλλά ο ενθουσιασμός του Τσιμίνο τον έπεισε να τον αφήσει να αναλάβει εκείνος τη σκηνοθεσία. Η ταινία κυκλοφόρησε με τίτλο Η Μεγάλη Ληστεία της Μοντάνα (Thunderbold and Lightfoot, 1974) και έκανε τεράστια επιτυχία, καταφέρνοντας εισπράξεις 25 εκατομμυρίων δολαρίων, με προϋπολογισμό μόλις 4 εκατομμυρίων.

Μετά την επιτυχία της ταινίας ο Τσιμίνο έλαβε πολλές προσφορές για τη δημιουργία ταινιών, αλλά δίσταζε να κάνει το δεύτερο βήμα, καθώς ήθελε να βρει το κατάλληλο σενάριο. Επόμενή του ταινία ήταν Ο Ελαφοκυνηγός (The Deer Hunter) του 1978, που παραμένει μέχρι και σήμερα η μεγαλύτερη επιτυχία του σκηνοθέτη, ο οποίος εκτός από τη σκηνοθεσία, ανέλαβε τη συγγραφή μέρους του σεναρίου και την παραγωγή. Η ταινία βγήκε εκτός προϋπολογισμού, αλλά απέφερε στην εταιρεία EMI τεράστια κέρδη, με εισπράξεις 49 εκατομμύρια δολάρια, και την εύνοια των κριτικών. Παρά τις αντιδράσεις που έλαβε ο σκηνοθέτης για τον τρόπο με τον οποίο απεικόνιζε τους Ασιάτες, η ταινία κέρδισε 5 βραβεία Όσκαρ το 1979, μεταξύ των οποίων: Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας και Όσκαρ Σκηνοθεσίας.

Το επόμενο εγχείρημα του σκηνοθέτη όμως, που ήταν και σε δικό του σενάριο, θεωρείται ως μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές καταστροφές στην ιστορία του κινηματογράφου. Η εταιρεία United Artists του έδωσε τότε πλήρη ελευθερία κινήσεων για να γυρίσει σε ταινία γουέστερν την επική υπερπαραγωγή Η Πύλη της Δύσεως (Heaven’s Gate), αλλά ο σκηνοθέτης ξεπέρασε κατά 4 φορές τον αρχικό προϋπολογισμό. Όταν κυκλοφόρησε η ταινία στις αίθουσες τον Νοέμβριο του 1980, δεν είχε ούτε την αναμενόμενη επιτυχία, αλλά ούτε και τη στήριξη των κριτικών, οι οποίοι τη σχολίασαν άκρως αρνητικά (αν και στα νεότερα χρόνια έχει επαναξιολογηθεί πιο θετικά). Το αποτέλεσμα ήταν οι συνολικές εισπράξεις να φτάσουν τα μόλις 3,5 εκατομμύρια δολάρια, έναντι του προϋπολογισμού 44 εκατομμυρίων δολαρίων, κάτι που οδήγησε μάλιστα σε χρεωκοπία την United Artists. Η επόμενη ταινία του μετά την Πύλη της Δύσεως ήταν Η Χρονιά του Δράκου (Year of the Dragon) το 1985, που σχολιάστηκε αρνητικά για μια ακόμη φορά για τον τρόπο με τον οποίο απεικονίζει τους Ασιάτες. Οι ελάχιστες μεταγενέστερες ταινίες του δεν μπόρεσαν ούτε να τραβήξουν τα φώτα της δημοσιότητας, ενώ μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του συνέχιζε να γράφει σενάρια, αλλά δεν κατάφερνε πλέον να τα προωθήσει. Μάλιστα ο ίδιος υποστήριξε τον Μάρτιο του 2000 ότι είχε γράψει έως τότε 50 σενάρια συνολικά.

Απεβίωσε στο σπίτι του, στο Μπέβερλι Χιλς της Καλιφόρνια, στις 2 Ιουλίου 2016, αν και δεν ανακοινώθηκε ποτέ επίσημα η αιτία θανάτου του στο κοινό (πιθανώς καρδιακή ανεπάρκεια).

Φιλμογραφία

Βιβλιογραφία

• Big Jane. Paris: Éditions Gallimard, 2001. (ISBN 978-2070417605).
• Conversations en miroir. Co-authored with Francesca Pollock. Paris: Éditions Gallimard, 2003. (ISBN 978-2070313150).
• Andrews, Nigel (1991) [August 11, 1983]. «Michael Cimino». Στο: Andrew Britton. Talking Films: The Best of the Guardian Film Lectures (Hardcover έκδοση). London, England: Fourth Estate Ltd. σελίδες 245–266. ISBN 1-872180-17-5.
• Steven Bach (September 1, 1999). Final Cut: Art, Money, and Ego in the Making of Heaven’s Gate, the Film That Sank United Artists (Updated ed.). New York, NY: Newmarket Press. (ISBN 978-1-55704-374-0).
• Bliss, Michael (1985). Martin Scorsese & Michael Cimino (Hardcover ed.). Metuchen, NJ: Scarecrow Press Inc. (ISBN 0-8108-1783-7).
• Heard, Christopher (2006). Mickey Rourke: High and Low. London, England: Plexus Publishing Ltd. (ISBN 978-0-85965-386-2).
• Carducci, Mark Patrick (writer); John Andrew Gallagher (editor) (July 1977). “Michael Cimino”. Film Directors on Directing (Paperback ed.). Westport, CT: Praeger Publishers. (ISBN 0-275-93272-9).
• Michael Deeley (April 7, 2009). Blade Runners, Deer Hunters, & Blowing the Bloody Doors Off: My Life in Cult Movies (Hardcover ed.). New York, NY: Pegasus Books LLC. (ISBN 978-1-60598-038-6).
• Elton, Charles (2022). Cimino: The Deer Hunter, Heaven’s Gate, and the Price of a Vision (1st ed.). New York, NY: Abrams. (ISBN 978-1-4197-4711-3).
• George Hickenlooper (May 1991). “Michael Cimino: A Final Word”. Reel Conversations: Candid Interviews with Film’s Foremost Directors and Critics (1st ed.). Secaucus, N.J.: Citadel. pp. 76–89. (ISBN 978-0-8065-1237-2).
• Heard, Christopher (2006). Mickey Rourke: High and Low. London, England: Plexus Publishing Ltd. (ISBN 978-0-85965-386-2).
• Kael, Pauline (1989). “The Great White Hope”. Hooked (Hardcover ed.). New York, NY: E.P Dutton. pp. 31–38. (ISBN 0-525-48429-9).
• McGilligan, Patrick (1999). Clint: The Life and Legend. London: Harper Collins. (ISBN 0-00-638354-8).
• Bruce McNall; D’Antonio, Michael (July 9, 2003). Fun While It Lasted: My Rise and Fall In the Land of Fame and Fortune (1st ed.). New York, NY: Hyperion. (ISBN 978-0-7868-6864-3).
• Powers, John (writer); Rainer, Peter (editor) (1992). “Michael Cimino: Year of the Dragon”. Love and Hisses. San Francisco, CA: Mercury House. pp. 310–320. (ISBN 1-56279-031-5).
• David Thomson (October 26, 2010). The New Biographical Dictionary of Film: Fifth Edition, Completely Updated and Expanded (Hardcover ed.). Knopf. (ISBN 978-0-307-27174-7).
• Thoret, Jean-Baptiste. Le Cinéma américain des années 1970, Éditions de l’Étoile/Cahiers du cinéma, 2006. (ISBN 2-86642-404-2)
• Thoret, Jean-Baptiste. En route avec Michael Cimino, large profile and interview published in Cahiers du Cinéma, October 2011.
• Adair, Gilbert (1981). Hollywood’s Vietnam (1989 revised ed.). London: Proteus. (ISBN 0434045802)
• Marchetti, Gina (1991). “Ethnicity, the Cinema and Cultural Studies.” Unspeakable Images: Ethnicity and the American Cinema. Ed. Lester D. Friedman. Urbana: University of Illinois Press. (ISBN 0252061527)
• Marchetti, Gina (1993). “Conclusion: The Postmodern Spectacle of Race and Romance in ‘Year of the Dragon.'” Romance and the “Yellow Peril”: Race, Sex, and Discursive Strategies in Hollywood Fiction. Berkeley: University of California Press. (ISBN 0520079744)
• McGee, Patrick (2007). “The Multitude at Heaven’s Gate”. From Shane to Kill Bill. Malden: Blackwell Publishing. (ISBN 1405139641)
• Wood, Robin (1986). “From Buddies to Lovers” + “Two Films by Michael Cimino”. Hollywood from Vietnam to Reagan and Beyond. New York. (ISBN 0231129661)
• Woolland, Brian (1995). “Class Frontiers: The View through Heaven’s Gate.” The Book of Westerns. Ed. Ian Cameron and Douglas Pye. New York: Continuum. (ISBN 0826408184)