Έλληνες στρατιώτες κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο (1940) εφορμούν. Πίνακας του Αλέξανδρου Αλεξανδράκη. Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, παρέδωσε στον Ιωάννη Μεταξά τελεσίγραφο του Μουσολίνι. Με αυτό, ο Ντούτσε ζητούσε να επιτραπεί η ελεύθερη διέλευση ιταλικών στρατευμάτων, τα οποία θα κατελάμβαναν απροσδιόριστα «στρατηγικά σημεία» εντός της ελληνικής επικράτειας. Ο Μεταξάς αρνήθηκε το τελεσίγραφο με τα λόγια: «Alors, c’est la guerre» («Λοιπόν, έχουμε πόλεμο»). Η απάντηση στο ιταλικό τελεσίγραφο θεωρείται από αρκετούς ιστορικούς αποτέλεσμα πίεσης της κοινής γνώμης, κατ’ άλλους προσωπική ενέργεια και απόφαση. Ορισμένοι πάλι σύγχρονοι ιστορικοί πιστεύουν ότι η απόφαση του Μεταξά ήταν αποτέλεσμα της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης, αφού η Ελλάδα προετοιμαζόταν χρόνια για επικείμενη επίθεση εχθρικών δυνάμεων. Τίποτα φυσικά δεν αποκλείει την συνύπαρξη και των τριών εξηγήσεων.
Εντός ολίγων ωρών, ξεκίνησε η ιταλική επίθεση, ενώ ο Μεταξάς απηύθυνε διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό, στο οποίο κατέληγε με τα εξής λόγια: « Ὅλον τό Ἔθνος ἄς ἐγερθῆ σύσσωμον. Ἀγωνισθῆτε διά τήν Πατρίδα, τάς γυναίκας, τά παιδιά σας καί τάς ἱεράς μας παραδόσεις. Νύν ὑπέρ πάντων ὁ ἀγών. » Κατόπιν αυτού, ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους τραγουδώντας πατριωτικά τραγούδια και αντι-ιταλικά συνθήματα, ενώ διαδηλώσεις νέων εισέβαλαν σε ιταλικά γραφεία και επιχειρήσεις. Εκατοντάδες εθελοντές σε ολόκληρη την επικράτεια, άνδρες και γυναίκες, έσπευδαν στα στρατολογικά γραφεία για να καταταγούν. Ολόκληρο το έθνος ενώθηκε ενάντια στην ιταλική επιθετικότητα.
Γεγονότα
- 97 – Ο αυτοκράτορας Νέρβας αναγκάζεται από την Πραιτοριανή Φρουρά να υιοθετήσει τον στρατηγό Μάρκο Ούλπιο Τραϊανό ως κληρονόμο και διάδοχό του.
- 306 – Ο Μαξέντιος ανακηρύσσεται Ρωμαίος αυτοκράτορας.
- 312 – Ο Κωνσταντίνος Α΄ νικά τον Μαξέντιο στην μάχη της Μιλβίας γέφυρας και μένει ο μόνος Ρωμαίος αυτοκράτορας.
- 969 – Ο Βυζαντινός στρατηγός Μιχαήλ Βούρτζης καταλαμβάνει μέρος της οχύρωσης της Αντιόχειας. Η άλωση της πόλης θα ολοκληρωθεί τρεις ημέρες αργότερα, όταν φτάσουν ενισχύσεις υπό τον στρατοπεδάρχη Πέτρο.
- 1061 – Η αυτοκράτειρα Αγνή, ενεργώντας ως αντιβασιλέας του γιου της, επιφέρει την εκλογή του Αντίπαπα Ονώριου Β’.
- 1449 – Ο Χριστιανός Α’ στέφεται βασιλιάς της Δανίας.
- 1516 – Μάχη της Χαν Γιουνίς: οθωμανικές δυνάμεις υπό το μεγάλο βεζύρη Σινάν Πασά νικούν τους Μαμελούκους κοντά στη Γάζα.
- 1538 – Ιδρύεται στο Σάντο Ντομίγκο, στη σημερινή Δομινικανή Δημοκρατία, το πρώτο πανεπιστήμιο στο Νέο Κόσμο.
- 1628 – Γαλλικοί θρησκευτικοί πόλεμοι: η πολιορκία της Λα Ροσέλ, η οποία διήρκεσε 14 μήνες, λήγει με την παράδοση των Ουγενότων.
- 1707 – Σεισμός στην Ιαπωνία προκαλεί πάνω από 5.000 θανάτους στα νησιά Χονσού, Σικόκου και Κιούσου.
- 1822 – Στολίσκος των Ψαρών, αποτελούμενος από δύο πλοία και δύο πυρπολικά, επιτίθεται στον τουρκικό στόλο στο λιμάνι της Τενέδου. Ο Κωνσταντίνος Κανάρης ανατινάζει ένα δίκροτο, που είναι η υποναυαρχίδα του στόλου τους.
- 1848 – Ανοίγει η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή στην Ισπανία, μεταξύ Βαρκελώνης και Ματαρό.
- 1886 – Ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Γκρόβερ Κλίβελαντ εγκαινιάζει το Άγαλμα της Ελευθερίας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης.
- 1893 – Η Συμφωνία Νο 6 σε Σι Ελάσσονα, Παθητική, του Πιότρ Τσαϊκόφσκι κάνει πρεμιέρα στην Αγία Πετρούπολη, μόλις εννέα ημέρες πριν το θάνατο του συνθέτη.
- 1912 – Η Θεσσαλονίκη παραδίδεται στους Έλληνες. Επίσημη είσοδος του διαδόχου Κωνσταντίνου στην πόλη, όπου του επιφυλάσσεται παλλαϊκή υποδοχή.
- 1918 – Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: η Τσεχοσλοβακία αποκτά την ανεξαρτησία της από την Αυστροουγγαρία.
- 1922 – Πορεία προς τη Ρώμη: Ιταλοί φασίστες με επικεφαλής τον Μπενίτο Μουσολίνι πραγματοποιούν πορεία στη Ρώμη και αναλαμβάνουν τη διακυβέρνηση της χώρας.
- 1928 – Σε μία συνάντηση νέων στην Ινδονησία τραγουδιέται για πρώτη φορά το Indonesia Raya, ο σημερινός εθνικός ύμνος της χώρας.
- 1929 – Κραχ της Γουόλ Στριτ. Σημαντική αναστάτωση στη χρηματιστηριακή αγορά.
- 1940 – Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Η Ελλάδα απορρίπτει το τελεσίγραφο της Ιταλίας. Αρχίζει ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος. H Ιταλία εισβάλλει στην Ελλάδα από την Αλβανία, σηματοδοτώντας την είσοδο της Ελλάδας στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
- 1943 – Υποτίθεται ότι διεξάγεται το αποκληθέν «Πείραμα της Φιλαδέλφειας» στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ. Με τη χρήση ηλεκτρομαγνητικών πεδίων αμερικανοί επιστήμονες καταφέρνουν να εξαφανίσουν ένα ολόκληρο αντιτορπιλικό με το πλήρωμά του από τη ναυτική βάση της Φιλαδέλφειας, να το εμφανίσουν στη ναυτική βάση του Νόρφολκ και μετά να το επαναφέρουν στη Φιλαδέλφεια. Και όλα αυτά μέσα σε λίγα μόνο λεπτά της ώρας, όταν ο κανονικός πλους θα απαιτούσε περίπου 24 ώρες. Πιστεύεται ότι το πείραμα δεν έγινε ποτέ και πρόκειται για αστικό μύθο.
- 1954 – Το Βασίλειο των Κάτω Χωρών (σημερινή Ολλανδία) επανιδρύεται ως ομοσπονδιακή μοναρχία.
- 1962 – Κρίση των πυραύλων της Κούβας: Ο ηγέτης της ΕΣΣΔ Νικήτα Χρουστσόφ ανακοινώνει ότι διέταξε την απομάκρυνση των Σοβιετικών πυραύλων από το νησί.
- 1966 – Δύο αεροσκάφη F-84 της πολεμικής αεροπορίας συγκρούονται κατά τη διάρκεια επίδειξης για τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου και πέφτουν φλεγόμενα έξω από το Ρέθυμνο. Νεκρός ο ένας από τους δύο κυβερνήτες, ενώ ο άλλος πρόλαβε να εκτιναχθεί με αλεξίπτωτο.
- 1985 – Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ ανακηρύσσεται Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης.
- 2011 – Διαδηλωτές εισέρχονται στο χώρο όπου πρόκειται να διεξαχθεί η στρατιωτική παρέλαση για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου στη Θεσσαλονίκη, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κάρολου Παπούλια. Τελικά, η διεξαγωγή της ματαιώνεται. Ένταση επικρατεί και στη μαθητική παρέλαση της Αθήνας. Επεισοδιακές παρελάσεις σε όλη τη χώρα. Καταδικάζει τα γεγονότα η κυβέρνηση. Έντονες οι αντιδράσεις των κομμάτων.
Γεννήσεις
- 1016 – Ερρίκος Γ΄, αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
- 1453 – Τζουλιάνο των Μεδίκων, κυβερνήτης της Φλωρεντίας
- 1466 – Έρασμος, Ολλανδός φιλόσοφος
- 1866 – Ραμόν ντελ Βάγιε-Ινκλάν, Ισπανός συγγραφέας
- 1868 – Τζέιμς Μπρένταν Κόνολι, Αμερικανός αθλητής
- 1910 – Διονύσιος Βισβάρδης, συνθέτης
- 1912 – Ρίτσαρντ Ντολ, βρετανός επιδημιολόγος, ο πρώτος επιστήμονας που συνέδεσε το κάπνισμα με τον καρκίνο των πνευμόνων.
- 1914 – Τζόνας Σολκ, Αμερικανός βιολόγος και ιατρός
- 1916 – Μπιλ Χάρις, Αμερικανός τρομπονίστας
- 1930 – Μπέρνι Έκλεστοουν, Άγγλος επιχειρηματίας
- 1932 – Σπύρος Κυπριανού, Κύπριος πολιτικός
- 1933 – Γκαρίντσα, Βραζιλιάνος ποδοσφαιριστής
- 1940 – Πόλυ Πάνου, τραγουδίστρια
- 1955 – Μπιλ Γκέιτς, Αμερικανός επιχειρηματίας, συνιδρυτής της Microsoft
- 1956 – Μαχμούτ Αχμεντινετζάντ, Ιρανός πολιτικός
- 1967 – Τζούλια Ρόμπερτς, Αμερικανίδα ηθοποιός
- 1968 – Αντρές Γκίμπερτ, Κουβανός καλαθοσφαιριστής
- 1968 – Χουάν Ορλάντο Ερνάντες, πρόεδρος της Ονδούρας
- 1971 – Λεωνίδας Σαμπάνης, αρσιβαρίστας
- 1973 – Μοντέλ Βοντέιβιους Πόρτερ, Αμερικανός παλαιστής
- 1974 – Χοακίν Φίνιξ, Αμερικανός ηθοποιός
- 1976 – Παναγιώτης Κατσούρης, ποδοσφαιριστής
- 1981 – Μίλαν Μπάρος, Τσέχος ποδοσφαιριστής
Θάνατοι
- 312 – Μαξέντιος, Ρωμαίος αυτοκράτορας
- 1310 – Αθανάσιος Α’, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
- 1339 – Αλεξάντρ, μέγας πρίγκιπας του Τβερ
- 1412 – Μαργαρίτα Α’, βασίλισσα της Δανίας, Νορβηγίας και Σουηδίας
- 1704 – Τζον Λοκ, Άγγλος φιλόσοφος
- 1740 – Άννα Ιβάνοβνα, αυτοκράτειρα της Ρωσίας
- 1818 – Άμπιγκεϊλ Άνταμς, Αμερικανή πολιτικός
- 1850 – Ιωάννης Δόμπολης ή Δομπόλλης, ρώσος έμπορος, ελληνικής καταγωγής. Μέγας χορηγός του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώτος Υπουργός Οικονομικών (Ταμίας της Ελλάδος) του νεοσύστατου ελληνικού κράτους (1769). (Γεν. 1769)
- 1917 – Δημήτριος Βότσης, πολιτικός
- 1943 – Κωνσταντίνος Δημητριάδης, γλύπτης και αθλητής
- 1957 – Ερνστ Γκρέφενμπεργκ, Γερμανός ιατρός και επιστήμονας
- 1959 – Καμίλο Σιενφουέγος, Κουβανός επαναστάτης
- 1978 – Τζέφρι Άνσγουορθ, Άγγλος κινηματογραφιστής
- 1984 – Κώστας Βικελίδης, ποδοσφαιριστής
- 1985 – Ιωάννης Τραυλός, αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος
- 1987 – Αντρέ Μασόν, Γάλλος ζωγράφος
- 1998 – Τεντ Χιουζ, Άγγλος ποιητής
- 1999 – Αντώνης Κατινάρης, συνθέτης
- 2006 – Τρέβορ Μπέρμπικ, Τζαμαϊκανός πυγμάχος
- 2007 – Τζίμης Μακούλης, τραγουδιστής
- 2010 – Γιάννης Σακελλαράκης, αρχαιολόγος
- 2014 – Μάικλ Σάτα, πρόεδρος της Ζάμπιας
- 2018 – Κωνσταντίνος Κατσίφας, Έλληνας βορειοηπειρώτικης καταγωγής
- 2021-Καμίλ Σαβιόλα Αμερικανίδα ηθοποιός
Επέτειοι και εορτές
- Ελλάδα: Επέτειος του Όχι
- Τσεχοσλοβακία: Επέτειος της ανεξαρτησίας (1918 από την Αυστροουγγαρία)
- Παγκόσμια Ημέρα Κινουμένου Σχεδίου
- Παγκόσμια Ημέρα Δωρεάς Οργάνων Σώματος και Μεταμοσχεύσεων
Ορθόδοξη Εκκλησία
- Αγία Σκέπη της Υπεραγίας Θεοτόκου εν Βλαχερνώ και επέτειος του «ΟΧΙ»
- Όσιος Στέφανος ο Σαββαΐτης
- Άγιοι Τερέντιος και Νεονίλλη οι σύζυγοι και τα παιδιά τους Σάρβηλος, Νίτας, Ιέραξ, Θεόδουλος, Φώτιος, Βήλη και Ευνίκη
- Άγιοι Αφρικανός, Μάξιμος, Πομπήιος, Τερέντιος και άλλοι τεσσαράκοντα Μάρτυρες
- Όσιοι Φιρμιλιανός Αρχιεπίσκοπος Καισαρείας και Μελχίων Πρεσβύτερος Αντιοχείας
- Αγία Φεβρωνία
- Άγιος Κυριάκος ο Ιερομάρτυρας
- Αγία Άννα μητέρα του Αγίου Κυριάκου
- Όσιος Αθανάσιος Α’ Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
- Άγιος Αρσένιος ο Αυτωρειανός Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης
- Άγιοι Νεομάρτυρες Αγγελής, Μανουήλ, Γεώργιος και Νικόλαος «ἐκ Μελάμπων Κρήτης»
- Άγιος Αρσένιος Αρχιεπίσκοπος Σερβίας
- Άγιος Αβράμιος επίσκοπος Εφέσου
- Άγιος Ιερομάρτυρας Θεόφιλος, της Λαύρας των Σπηλαίων Κιέβου
- Άγιος Abban
- Αγία Lioba
- Όσιος Διομήδης
- Άγιος Δημήτριος Μητροπολίτης Ροστόφ
- Σύναξη της Παναγίας Ελευθερώτριας στην Αθήνα
- Σύναξη της Παναγίας Ελευθερώτριας στo Διδυμότειχο
- Σύναξη της Παναγίας Πονολύτριας στις Σέρρες