Ο Αμερικανός γερουσιαστής Τζόζεφ Μακάρθι
Ως Μακαρθισμός (McCarthyism) έχει καθιερωθεί, ιδιαίτερα στις Η.Π.Α., η πολιτικά κατευθυνόμενη δραστηριότητα – μέθοδος που αφορά τη μαζική απαγγελία κατηγοριών για ανυπακοή, προδοσία χωρίς να συνοδεύεται όμως από ουσιαστικά αποδεικτικά στοιχεία. Ο όρος αυτός περιγράφει κυρίως συστηματικές ενέργειες στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά την περίοδο του “Ερυθρού Τρόμου” (αγγλ.: Red Scare), που διήρκεσε από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 ως τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, υπήρξε έντονος ο φόβος για πιθανή κομμουνιστική επιρροή αμερικανικών ιδρυμάτων και οργανισμών μέσω σοβιετικών πρακτόρων.
Με την επίμονη έρευνα για εξακρίβωση κομμουνιστικών επιρροών, που είχε αναλάβει ο Αμερικανός γερουσιαστής Τζόζεφ Μακάρθι, ο όρος Μακαρθισμός απέκτησε μια πιο ευρεία έννοια, περιγράφοντας την ιδιαίτερη επιμονή ανάλογων εξονυχιστικών ερευνών. Ο όρος χρησιμοποιείται επίσης για να περιγράψει ανυπόστατες και άδικες κατηγορίες, όπως και δημαγωγικές τακτικές επιθέσεων, δίνοντας έμφαση σε πολιτικά και εθνικά κριτήρια.
Κατά την περίοδο του Ψυχρού πολέμου, χιλιάδες Αμερικανοί κατηγορήθηκαν ως Κομμουνιστές ή ως επιρρεπείς στον Κομμουνισμό και αποτέλεσαν το αντικείμενο ερευνών και ανακρίσεων από κυβερνητικούς και μη οργανισμούς. Οι κύριοι ύποπτοι αυτών των ερευνών υπήρξαν κυβερνητικοί, υψηλά ιστάμενοι, υπάλληλοι, προσωπικότητες στον τομέα της ψυχαγωγίας, εκπαιδευτικοί και διακεκριμένα μέλη εργατικών σωματείων. Η καχυποψία υπήρξε ιδιαίτερα έντονη, ακόμη και αν τα στοιχεία δεν οδηγούσαν προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά αντιθέτως ο βαθμός της απειλής που δυνάμει δημιουργούσαν άτομα με υποτιθέμενες αριστεριστικές απόψεις υπήρξε αδικαιολόγητα μεγάλος. Πολλοί ύποπτοι έχασαν τις θέσεις εργασίας τους, δεν μπόρεσαν να συνεχίσουν την σταδιοδρομία τους και σε ορισμένες περιπτώσεις υπήρξαν και φυλακίσεις. Οι τακτικές αυτές καθώς και οι σχετικές κατηγορίες που απαγγέλθηκαν, εκ των υστέρων αναιρέθηκαν από την επίσημη δικαιοσύνη ως αντισυνταγματικές και παράνομες.
Τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα Μακαρθισμού ήταν οι ομιλίες, οι έρευνες και οι ακροάσεις του γερουσιαστή Μακάρθι, η Μαύρη Λίστα του Χόλυγουντ και οι διάφορες ‘αντικομμουνιστικές’ δραστηριότητες του FBI, εκ των οποίων και δικαιολογημένα είχε χαρακτηριστεί “ο πιο επίφοβος άνθρωπος των ΗΠΑ”. Ο Μακαρθισμός, ως εκτεταμένο κοινωνικό και πολιτιστικό φαινόμενο, επηρέασε όλες τις τάξεις της αμερικανικής κοινωνίας και υπήρξε ο κύριος λόγος έντονων συζητήσεων και αντιδράσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, που όμως συνεχίστηκαν για μια ακόμα δεκαετία, μετά την αποχώρηση του Μακάρθι, προκαλώντας βαριές ζημιές στην αγαθή φήμη των ΗΠΑ.
Ο όρος πρωτοεμφανίσθηκε σε επιτυχή γελοιογραφία της αμερικανικής εφημερίδας Ουάσιγκτον Ποστ, φ.29 Μαρτίου του 1950, με την υπογραφή του Χέρμπερτ Μπλοκ, ως Χερμπμπλόκ, όπου απεικονιζόταν η όλη δραστηριότητα του Μακάρθυ ως μια στήλη από μισάνοικτα δοχεία με χρώμα, στη κορυφή της οποίας φέρονταν ο τίτλος μακαρθισμός και ενώπιον της οποίας οδηγείτο με το ζόρι ένας κατηγορηθείς (προφανώς), ελέφαντας, προκειμένου να υποστεί ανάκριση για κομμουνιστικές διασυνδέσεις.
Πηγές
- “Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια” (ΜΕΕ) τομ.Γ (Συμπλήρωμα), σελ.609-610.
- “Ιστορία του 20ου αιώνα” τομ.6ος, (Ιστορία 20ου αιώνα) “Ο Μακάρθυ και ο διωγμός των κομμουνιστών” σελ.2295-2298
