Για να βελτιωθεί η επικοινωνία με το παιδί, οι γονείς αρχικά θα πρέπει να απαλλαγούν από τα εμπόδια που διαταράσσουν το ήρεμο και ειρηνικό κλίμα. Ποια είναι αυτά;
Οι ενοχές των γονιών.
Η τελειομανία των γονιών.
Ενοχές των γονιών: συχνά ο ρόλος του γονέα και οι συμπεριφορές του παιδιού που είναι αντίκτυπος αυτού του ρόλου προκαλούν έντονες ενοχές στους γονείς. Τα όρια γίνονται ασταθή και αβέβαια, καθώς οι ενοχές δεν επιτρέπουν στους γονείς να δουν τα πράγματα ξεκάθαρα. Οι ενοχές του γονιού τον οδηγούν να εγκλωβίζεται σε μια σχέση με το παιδί όπου ταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο άκρα: την κακομεταχείριση από τη μια πλευρά και την υπερπροστασία από την άλλη. «Για να εξιλεωθεί, επειδή είναι ‘κακός γονιός’ με ενοχές, γίνεται υπερβολικός. Νταντεύει πολύ το παιδί του και νιώθει την ανάγκη να το προστατέψει ακόμα κι από τη μικρότερη έγνοια ή ταλαιπωρία. Μετατρέπεται σε σκλάβο που το παιδί κάνει ότι θέλει με μια υποδειγματική προθυμία και υπομονή. Το παιδί- βασιλιάς του γονιού- σκλάβου θα γίνει ένας οικιακός τύραννος! Αλλά μόλις μετατραπεί σε μικρό διάβολο, χωρίς σημεία αναφοράς ή όρια στη συμπεριφορά του, ο γονιός εξοργίζεται. Φωνάζει, μαλώνει, του εναντιώνεται και μερικές φορές το χτυπάει» (Petitcollin, 2005: 18-19).
Τελειομανία: οι γονείς από αγάπη για το παιδί επιθυμούν να του προσφέρουν ότι καλύτερο: στοργή, κατάλληλη διαπαιδαγώγηση, όλα όσα είχαν αλλά και όλα όσα δεν είχαν οι ίδιοι. Συχνά σκέφτονται ότι δεν θα επαναλάβουν τα λάθη των γονιών τους και θα καταφέρουν να γίνουν όσο το δυνατόν καλύτεροι γονείς. Πρόκειται για έναν ρόλο για τον οποίο δεν υπάρχουν έτοιμα εγχειρίδια, ούτε έτοιμες λύσεις, καθώς κάθε παιδί είναι διαφορετικό και ξεχωριστό. Είναι σημαντικό να μάθουν τον ρόλο αυτό στην πράξη και να σεβαστούν τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του κάθε παιδιού.
«Η κοινωνία ζητάει από τους γονείς να είναι τέλειοι. […] Γιατί ο γονιός βρίσκει πάντα κάποιον που τον κριτικάρει ότι κι αν κάνει; Επειδή ο καθένας μας έχει μια πολύ προσωπική άποψη για το ποιος πρέπει να είναι ‘ο σωστός τρόπος διαπαιδαγώγησης’ και φυσικά ο δικός μας τρόπος είναι ο καλύτερος» (Petitcollin, 2005: 22-23).
Συμπεριφορές παιδιού και όρια
Τα όρια χρειάζονται:
- Ø Σταθερότητα
- Ø Συνέπεια
- Ø Διάλογο με το παιδί και εξηγήσεις
- Ø Ρόλος γονέα- παιδιού
Οι εξηγήσεις θα πρέπει να αντιστοιχούν στην ηλικία του παιδιού και σε όσα μπορούν να καταλάβουν. Οι εξηγήσεις πολλές φορές είναι μακροσκελείς και περίπλοκες, με αποτέλεσμα να γίνονται δυσνόητες για το παιδί. Όταν τα παιδιά κάνουν ερωτήσεις, περιμένουν μια απάντηση που θα είναι στα μέτρα τους, που θα μπορεί να γίνει κατανοητή.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη από σιγουριά και οι υπερβολικές αμφιβολίες μπορεί να τα οδηγήσουν σε μια κατάσταση αποσταθεροποίησης.
Επικοινωνία χωρίς ενοχές: θα μας οδηγήσει σε πιο σταθερά όρια και σε μια πιο ζεστή, ειλικρινής, συγκροτημένη και λογική επικοινωνία.
Τα παιδιά χρειάζονται όρια γιατί αυτά τους δίνουν την αίσθηση ασφάλειας και οργάνωσης και συμβάλλουν στη δόμηση της ταυτότητάς τους.
Το παιδί δεν μπορεί από μόνο του να βάλει όρια, να αποφασίσει τι είναι σωστό και τι όχι, να πειθαρχήσει τον εαυτό του.
Τα όρια έρχονται σε αντίθεση με την προσπάθεια του γονιού να είναι καλός, στοργικός και διαθέσιμος. Όμως, το παιδί έχει ανάγκη τα όρια ώστε να μπορέσει να μειώσει την αίσθηση της παντοδυναμίας με την οποία γεννήθηκε. Το παιδί σταδιακά θα πρέπει να μάθει ότι δεν είναι παντοδύναμο και να μάθει να διαχειρίζεται τη ματαίωση που του προκαλεί το όχι που προέρχεται από τους γονείς. Το παιδί από μόνο του δεν μπορεί να έχει την αίσθηση του μέτρου και του κορεσμού, καθώς δεν έχει σχετικές εμπειρίες και βιώματα. Τα όρια μπορεί να του δημιουργούν την αίσθηση της στέρησης και της δυσαρέσκειας, είναι όμως ο μόνος τρόπος να μάθει να διαχειρίζεται αρνητικές καταστάσεις αποστέρησης και περιορισμού.
Τι μας δυσκολεύει στο να θέτουμε όρια;
Σύγχυση της αγάπης με το ντάντεμα: Η αγάπη δεν αποδεικνύεται μέσα από τη μη τήρηση των ορίων.
Σύγκρουση αξιών: ποιες είναι πιο σημαντικές για εμάς αξίες και πόσο σταθεροί μπορούμε να είμαστε σε αυτές;
Ενοχές και έλλειψη εγωισμού: αίσθηση ότι κάτι δεν κάνουμε καλά και θα πρέπει να αλλάξουμε ώστε να γίνουμε καλύτεροι γονείς.
Απόηχος των δικών μας παιδικών βασάνων: ας μην ξεχνάμε τον ρόλο του ενήλικα. Ως παιδιά μπορεί να προσπαθούσαμε να διεκδικήσουμε περισσότερα (αυτός είναι ο ρόλος του παιδιού), ως γονείς όμως θα πρέπει να υπενθυμίζουμε τα όρια (αυτός είναι ο ρόλος του ενήλικα).
Η ματιά και η γνώμη των άλλων: πολλές φορές μας επηρεάζει η γνώμη των άλλων, τι θα σκεφτούν, τι κριτική θα κάνουν, τι θα πουν για τη συμπεριφορά του παιδιού;
Το αδικαιολόγητο των παρατηρήσεων: μόλις προσπαθούμε να θέσουμε ένα όριο στο παιδί, ο άλλος γονιός ή κάποιος άλλος ενήλικας παρεμβαίνει, με αποτέλεσμα να ακυρώνει την προσπάθειά μας.
Η ανάγκη να ενσαρκώνετε τον ρόλο του καλού: η συμπεριφορά του γονιού έχει δύο πλευρές. «Μπαμπάς- μαμά» που ανταμείβει το παιδί και «μπαμπάς- μαμά» που δεν λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο.
Τα όρια θα πρέπει να είναι κοινά από την πλευρά των ενηλίκων απέναντι στο παιδί και κυρίως από την πλευρά των γονιών. Αν ο ένας θέτει όρια και ο άλλος επεμβαίνει για να τα ακυρώσει, τότε το παιδί παραμένει χωρίς όρια και καλείται να αποφασίσει τι θα κάνει, χωρίς να ξέρει τι είναι πιο σωστό να κάνει.
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα όρια και δεν είναι πάντα ξεκάθαρα τα όρια ανάμεσα στο αποδεκτό και το απαράδεκτο.
Εξηγούμε γιατί θέτουμε ένα όριο, αλλά δεν χρειάζεται να δικαιολογούμαστε για αυτό, ούτε να κάνουμε ολόκληρη διάλεξη. Το παιδί θέλει να μείνει ήσυχο να επεξεργαστεί την απογοήτευση που νιώθει. Όσο πιο πολλά λέμε, τόσο πιο πολύ του δίνουμε τη δυνατότητα να βρει τρόπους να ανατρέψει το όριο.
(Petitcollin, 2005)
- Petitcollin, C. (2005). Πώς να επικοινωνείτε σωστά με το παιδί σας. Αθήνα: Lector.
___________________________________________
- Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.
Posted by Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια, MSc
