Ο Σάμουελ Ρίτσαρντσον (Samuel Richardson, 19 Αυγούστου 1689 – 4 Ιουλίου 1761) ήταν Άγγλος συγγραφέας επιστολικών μυθιστορημάτων. Γιος ξυλουργού, εργάσθηκε ως βοηθός τυπογράφου και, για ν’ αυξήσει το εισόδημά του, έγραφε ερωτικές επιστολές δεσποινίδων που δεν είχαν την απαιτούμενη μόρφωση ή το ταλέντο, ενασχόληση που αποδείχθηκε καθοριστική για την λογοτεχνική του σταδιοδρομία.
Ζώντας στερημένα κατόρθωσε ν’ αποκτήσει δικό του τυπογραφείο, παντρεύτηκε, απέκτησε έξι τέκνα κι έχασε τα πέντε απ’ αυτά σε νηπιακή ηλικία καθώς και την νέα ακόμη γυναίκα του. Ξαναπαντρεύτηκε κι απέκτησε άλλα έξι παιδιά εκ των οποίων επέζησαν τέσσερις κόρες. Το 1733 έγινε τυπογράφος της Βουλής των Κοινοτήτων. Μέχρι τα πενήντα του δεν είχε εκδώσει κανένα δικό του βιβλίο.
Το 1739 δύο φίλοι του τού ανέθεσαν να γράψει ένα οδηγό αλληλογραφίας «για επαρχιώτες που αδυνατούσαν να συντάξουν μιαν επιστολή». Εξοικειωμένος, όπως προαναφέρθηκε, με την επιστολογραφία ο Ρίτσαρντσον, ανέλαβε το έργο και συνέλαβε συγχρόνως την ιδέα να γράψει μια ερωτική ιστορία σε μια σειρά επιστολών «στην οποία θα καθοδηγούνταν τα όμορφα κορίτσια που ήταν υποχρεωμένα να εργαστούν μακριά από το σπίτι τους, πώς ν’ αποφύγουν τις παγίδες κατά της αρετής τους».
Έτσι γεννήθηκε το 1740 η Παμέλα ή Η ανταμειφθείσα αρετή, όπου εξιστορείται σε σειρά επιστολών η αντίσταση της όμορφης υπηρέτριας κατά των ερωτικών επιθέσεων του κυρίου της μέχρις ότου υποκύπτει αυτός και την ζητά σε γάμο. Το 1741 ο Ρίτσαρντσον προσέθεσε δύο ακόμη τόμους στους δύο πρώτους με τίτλο Pamela’s Conduct in High Life όπου εκθέτει τις αρετές της Παμέλας μετά τον γάμο της.
Το 1747 ακολούθησαν άλλες δύο χιλιάδες σελίδες με την ιστορία της Κλαρίσσας. Κι εδώ ο επίδοξος αποπλανητής αποκρούεται αλλά η κατάληξη είναι τραγική, παρά το ότι μέχρι να εκδοθεί ο έβδομος και τελευταίος τόμος εκατοντάδες αναγνωστών ικέτευαν με επιστολές τους τον συγγραφέα να μη «σκοτώσει» την Κλαρίσσα.
Το 1753 ο Ρίτσαρντσον αποφάσισε ν’ ασχοληθεί και μ’ ένα άντρα κι έγραψε τους επτά τόμους του Τσαρλς Γκράντισον.
Η Παμέλα υπήρξε ακρογωνιαίος λίθος της αγγλικής λογοτεχνίας. Συγκίνησε χιλιάδες αναγνώστες, της μεσαίας τάξης ιδιαίτερα, και υπήρξε το πρώτο αγγλικό ψυχολογικό μυθιστόρημα. Χλευάστηκε βέβαια από διανοουμένους όπως ο Φήλντινγκ, και κάποιος παρατήρησε ότι ακόμη κι αν συνέβαινε τελικά η αποπλάνηση, θα ήταν βαρετή μετά από χίλιες σελίδες. Παρ’ όλα αυτά η επίδραση του Ρίτσαρντσον στο αγγλικό μυθιστόρημα ήταν τεράστια, η δε γαλλική διανόηση, που τον γνώρισε από τις μεταφράσεις του αββά Πρεβώ, ενθουσιάστηκε. Ο Βολταίρος (στην Νανίνα του) και ο Γκολντόνι δραματοποίησαν την Παμέλα, ο Ρουσσώ είχε σαν πρότυπο της Νέας Ελοΐζας την Κλαρίσσα και ο Ντιντερό δήλωσε ότι αν ήταν υποχρεωμένος να πουλήσει όλα του τα βιβλία, θα κρατούσε μόνο τον Όμηρο, τον Σοφοκλή, τον Ευριπίδη και τον Ρίτσαρντσον.
Έργα
- Pamela: Or, Virtue Rewarded, 1740 (Παμέλα, ή Η ανταμειφθείσα αρετή)
- Clarissa: Or the History of a Young Lady, 1748 (Κλαρίσσα, ή Η ιστορία μιας νεαράς κυρίας)
- The History of Sir Charles Grandison, 1753
