Τζέιμς Στιούαρτ (1908 – 1997) Αμερικανός ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου

Ο Τζέιμς Στιούαρτ (James Maitland Stewart, 20 Μαΐου 1908 – 2 Ιουλίου 1997) ήταν Αμερικανός ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, βραβευμένος με Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου το 1941 για την ταινία Κοινωνικά σκάνδαλα (The Philadelphia Story). Κατά τη διάρκεια της πολυετούς του καριέρας συνεργάστηκε με μεγάλους σκηνοθέτες όπως τον Φρανκ Κάπρα, τον Τζον Φορντ και τον Άλφρεντ Χίτσκοκ και πρωταγωνίστησε σε μερικές από τις σημαντικότερες ταινίες του 20ού αιώνα. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον έχει κατατάξει τρίτο στη λίστα με τους 25 μεγαλύτερους σταρ όλων των εποχών.

Ο Τζέιμς Μέιτλαντ Στιούαρτ γεννήθηκε στην Ιντιάνα της Πενσυλβάνια από τους Ελίζαμπεθ Ρουθ και Αλεξάντερ Μέιτλαντ Στιούαρτ και ήταν το μεγαλύτερο από τα τρία παιδιά της οικογένειας. Από μικρός εξέφρασε καλλιτεχνικές ανησυχίες και έμαθε να παίζει ακορντεόν. Αφότου τελείωσε το σχολείο το 1928 ο Στιούαρτ καταπιάστηκε με ποικίλες ενασχολήσεις, μια εκ των οποίων ήταν και η εμφάνισή του στο θεατρικό έργο The Wolves. Το όνειρό του ήταν να γίνει πιλότος, αλλά ο πατέρας του τον ανάγκασε να γραφτεί στο πανεπιστήμιο του Πρίστον, όπου και σπούδασε αρχιτεκτονική.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του άρχισε να ενδιαφέρεται για την υποκριτική. Το ταλέντο του στο ακορντεόν ενθουσίασε τα μέλη της θεατρικής ομάδας του πανεπιστημίου, τα οποία τον παρακίνησαν να συμμετάσχει στις θεατρικές τους παραστάσεις. Ενώ του είχε δοθεί υποτροφία για να τελειοποιήσει τις σπουδές του, το καλοκαίρι της αποφοίτησής του ο Στιούαρτ αποφάσισε να συμμετάσχει σε παραστάσεις της θεατρικής ομάδας. Εκείνο το καλοκαίρι γνωρίστηκε με τον Χένρι Φόντα, που ήταν μέλος της θεατρικής ομάδας και είχε χωρίσει προσφάτως από τη Μάργκαρετ Σάλιβαν. Ο Στιούαρτ και ο Φόντα έγιναν φίλοι και συγκατοίκησαν και η φιλία τους διήρκεσε μέχρι και το θάνατο του Φόντα το 1982. Έτσι, ο Στιούαρτ βρέθηκε στη Νέα Υόρκη να συγκατοικεί με τον Χένρι Φόντα, με τον ηθοποιό Μάιρον Μακ Κόρμικ και με το σκηνοθέτη Τζόσουα Λόγκαν και να εμφανίζεται στην παράσταση Goodbye Again στο Μπρόντγουεϊ. Στην παράσταση εκείνη, ο Στιούαρτ είχε έναν μικρό ρόλο που περιοριζόταν σε δυο ατάκες, παρ’ όλα αυτά αποσπούσε το χειροκρότημα του κοινού.

Μετά το τέλος των παραστάσεων του Goodbye Again στο Μπρόντγουεϊ ο Στιούαρτ βρέθηκε να είναι άνεργος. Η οικονομική κρίση της περιόδου καθιστούσε δύσκολη την ανεύρεση εργασίας. Έτσι μέχρι και το 1934 ο Στιούαρτ, που συγκατοικούσε ακόμα με τον Φόντα, προσπαθούσε να τα βγάλει πέρα. Την ίδια χρονιά συμμετείχε στην παράσταση Page Miss Glory, που είχε σχετική επιτυχία και στο Yellow Jack, που αποτέλεσε το πρώτο του θεατρικό δράμα. Στο μεταξύ ο Φόντα μετά την επιτυχία του The Farmer Takes A Wife, αναχώρησε για το Χόλυγουντ, όπου υπέγραψε συμβόλαιο με την Fox. Παράλληλα ο Στιούαρτ που εκείνη την περίοδο εμφανιζόταν στο Divided by Three κέρδισε τις εντυπώσεις ενός ανιχνευτή ταλέντων της εταιρίας παραγωγής Metro. Πέρασε από οντισιόν με επιτυχία και υπέγραψε επταετές συμβόλαιο με τη Metro. Τα πρώτα χρόνια της θητείας του στην MGM, ήταν δύσκολο να βρεθεί το κατάλληλο υλικό για εκείνον, καθώς μάλιστα η σεμνή του εμφάνιση αποτέλεσε σοβαρό εμπόδιο.

Η επιτυχία έφτασε όμως το 1936, μετά από μια σειρά αποτυχημένων ταινιών, όταν η Μάργκαρετ Σάλιβαν τον ζήτησε για συμπρωταγωνιστή της στην ταινία Next time we love. Η Σάλιβαν ασχολήθηκε εντατικά με την προετοιμασία του Στιούαρτ, ο οποίος με τη βοήθεια της απέκτησε αυτοπεποίθηση και κατάφερε να αντεπεξέλθει με επιτυχία στις απαιτήσεις του ρόλου. Μετά την επιτυχία ακολούθησαν δεύτεροι ρόλοι στις ταινίες Σύζυγος εναντίον δακτυλογράφου (Wife vs. secretary, 1936), Χαμένο όνειρο (The Gorgeous Hussy, 1936), Ο χορός είναι η ζωή μου (Born To Dance, 1936) και Η εκδίκηση του γκάνγκστερ (The last gangster, 1937), ενώ η γνωριμία του με τον ατζέντη Λίλαντ Χέιγουορντ, του άλλαξε τη ζωή. Ο Χέιγουορντ κατάλαβε ότι για να γίνει ο Στιούαρτ πρώτο όνομα, θα έπρεπε να κάνει επιτυχία σε ταινία παραγωγής άλλης εταιρίας. Έτσι το 1938 τον δάνεισαν στην Columbia όπου συμμετείχε στην ταινία του Φρανκ Κάπρα Δε θα τα πάρεις μαζί σου (You Can’t Take It With You).

Συνεργασία με τον Φρανκ Κάπρα

Ο Φρανκ Κάπρα είχε ενθουσιαστεί από την ερμηνεία του Στιούαρτ στο μιούζικαλ του 1937 Οι τρεις δόκιμοι Navy Blue & Gold και αποφάσισε να του αναθέσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην ταινία Δε θα τα πάρεις μαζί σου (You Can’t Take It With You) με συμπρωταγωνιστές την Τζιν Άρθουρ και τον Λάιονελ Μπάριμορ. Το Δε θα τα πάρεις μαζί σου έμελλε να γίνει η μεγαλύτερη επιτυχία του 1938, κατακτώντας εκτός των άλλων και το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας την ίδια χρονιά. Ο Στιούαρτ είχε πλέον εδραιώσει τη θέση του ανάμεσα στους πρωταγωνιστές του Χόλυγουντ. Παράλληλα με την επιτυχία στον επαγγελματικό τομέα, απέκτησε και επιτυχία στον ερωτικό τομέα, εφόσον σύναψε σύντομες σχέσεις με την Τζίντζερ Ρότζερς και τη Νόρμα Σίρερ.

Η επιτυχία συνεχίστηκε και το 1939, καθώς ανέλαβε να αντικαταστήσει τον Γκάρι Κούπερ σε μια από τις γνωστότερες πλέον ταινίες του Φρανκ Κάπρα, στο Ο κύριος Σμιθ πάει στην Ουάσινγκτον. Οι κριτικές ήταν διθυραμβικές και ο Στιούαρτ έλαβε την πρώτη του υποψηφιότητα για όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου, για το οποίο θεωρήθηκε φαβορί. Είχε να αντιμετωπίσει όμως άλλες θρυλικές ερμηνείες, όπως εκείνη του Κλαρκ Γκέιμπλ για το Όσα παίρνει ο άνεμος (Gone With The Wind) και εκείνη του Λόρενς Ολίβιε για το Ανεμοδαρμένα ύψη (Wuthering Heights). Νικητής παρ’ όλα αυτά αναδείχτηκε ο Ρόμπερτ Ντόνατ για το Αντίο, Ωραία Νιάτα (Goodbye Mr. Chips). Ο Στιούαρτ έμελλε να συνεργαστεί ακόμη μια φορά με τον Κάπρα το 1946 για την ταινία Μια Υπέροχη Ζωή (It’s A Wonderful Life). Χρόνια αργότερα, ο Κάπρα τον αποκάλεσε τον Καλύτερο ηθοποιό που εμφανίστηκε ποτέ στη μεγάλη οθόνη. Παρά την επιτυχία του, οι θρησκόληπτοι γονείς του συνέχιζαν να τον παρακαλάνε να τα παρατήσει και να επιλέξει ένα άλλο είδος ζωής.

Όσκαρ και καταξίωση

Ο Στιούαρτ συνέχισε να γυρίζει τη μια ταινία μετά την άλλη και κατά τη διάρκεια του 1940. Εκείνη την χρονιά συνεργάστηκε με το σκηνοθέτη Τζορτζ Κιούκορ, την Κάθριν Χέπμπορν και τον Κάρι Γκραντ στην κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού Κοινωνικά σκάνδαλα (The Philadelphia Story). Η επιτυχία του φιλμ του απέφερε μια ακόμα υποψηφιότητα για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου, παρά το γεγονός ότι ο Γκραντ ήταν ο πραγματικός πρωταγωνιστής της ταινίας. Ο ίδιος ο Στιούαρτ δεν πίστευε στη νίκη του και ψήφισε για τη νίκη του φίλου του Χένρι Φόντα, που ήταν υποψήφιος για την κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Τζον Στάινμπεκ Τα σταφύλια της οργής (The Grapes Of Wrath). Η έκπληξη ήταν μεγάλη για εκείνον όταν τελικά αναδείχτηκε νικητής τη βραδιά της απονομής. Λίγο καιρό μετά τη νίκη του στα Όσκαρ ο Στιούαρτ αναχώρησε εθελοντικά για το μέτωπο. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν πλέον γεγονός για την ανθρωπότητα.

B’ Παγκόσμιος Πόλεμος

Το ενδιαφέρον του Στιούαρτ για τα αεροσκάφη τον είχε ωθήσει να βγάλει δίπλωμα πιλότου το 1935 και όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ευρώπη αποφάσισε να καταταχθεί στο σώμα της αεροπορίας, όπου και ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του. Κατά τη διάρκεια του πολέμου έλαβε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις και το 1944 τιμήθηκε με το Σταυρό πολεμικής ανδραγαθίας.

Μετά τον πόλεμο

Μετά τον πόλεμο ο Τζέιμς Στιούαρτ αποφάσισε να μην ανανεώσει το συμβόλαιό του με την MGM και να ξεκινήσει μια ανεξάρτητη καριέρα. Είχε επίσης σκεφτεί το ενδεχόμενο να στραφεί στην αεροπορία σε περίπτωση που η καριέρα του δεν αναγεννιόταν. Η πρώτη ταινία που γύρισε ήταν το κλασσική πλέον Μια Υπέροχη Ζωή του Κάπρα. Μια ανεξάρτητη παραγωγή της νεοϊδρυθείσας εταιρίας του Κάπρα Liberty Films, που δεν κατάφερε να προσελκύσει κόσμο στους κινηματογράφους και θεωρήθηκε αποτυχημένη. Παρόλα αυτά η ταινία προτάθηκε για πέντε όσκαρ με τον Στιούαρτ ξανά στη λίστα των υποψηφίων. Το Όσκαρ εκείνη τη χρονιά όμως πήγε στον Φρέντρικ Μαρτς για την ταινία Τα καλύτερα χρόνια της ζωής μας. Ο Κάπρα αναγκάστηκε να κλείσει την εταιρία του και ο Στιούαρτ άρχισε να αμφισβητεί τις υποκριτικές του δυνατότητες. Μετά από ένα σύντομο διάλειμμα επέστρεψε το 1947 με την ταινία Πόλις δίχως προσωπείον (Magic town) που δεν έλαβε καλές κριτικές.

Το 1948 τον βρήκε να συνεργάζεται για πρώτη φορά με τον Άλφρεντ Χίτσκοκ για την ταινία Ο Βρόχος (Rope), αλλά ούτε αυτή η ταινία έλαβε θετική υποδοχή και μετά από μια σειρά αποτυχημένων προσπαθειών ο Στιούαρτ αποφάσισε να επιστρέψει στο θέατρο, όπου ανέλαβε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην κωμωδία της Μαίρη Τσέις Χάρβεϊ . Ο Χάρβεϊ μεταφέρθηκε στην μεγάλη οθόνη το 1950, από τη Universal. Η πρώτη επιλογή για το ρόλο του Έλγουντ Π. Ντοντ ήταν ο Μπινγκ Κρόσμπι, ο οποίος τον απέρριψε αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο για τον Στιούαρτ που πήρε τη θέση του αναγεννώντας έτσι την καριέρα του. Η ταινία ήταν μεγάλη επιτυχία και ξανάφερε τον ηθοποιό στο προσκήνιο και στις υποψηφιότητες για όσκαρ, το οποίο έχασε από τον Χοσέ Φερέρ. Την ίδια χρονιά εμφανίστηκε και στην ταινία Η καραμπίνα φάντασμα (Winchester ’73) του Άντονι Μαν με τον οποίο ξεκίνησε μια μακρά περίοδο συνεργασίας. Η συμμετοχή του στην ταινία αυτή της Universal χαρακτηρίστηκε από το γεγονός ότι η αμοιβή του του δόθηκε με ποσοστά από τις εισπράξεις. Η επιτυχία είχε επιστρέψει για τον Στιούαρτ.

Την περίοδο της θητείας του στο Μπρόντγουεϊ με την παράσταση Χάρβεϊ, ο Στιούαρτ παντρεύτηκε τη Γκλόρια Χέιτρικ Μακ Λιν, με την οποία απέκτησε δυο δίδυμες κόρες το 1951 και υιοθέτησε δύο αγόρια. Οι δυο τους έμειναν παντρεμένοι μέχρι και το θάνατο της συζύγου το 1994.

Συνεργασία με τον Άλφρεντ Χίτσκοκ

Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ και ο Τζέιμς Στιούαρτ συνεργάστηκαν τέσσερις φορές. Η πρώτη τους συνεργασία για την ταινία Ο Βρόχος δεν είχε θεωρηθεί επιτυχημένη. Η υπόθεση της ταινίας ήταν πολύ προοδευτική για το κοινό του, για τα δεδομένα του 1948, και ο εμφανής πειραματισμός του Χίτσκοκ (που προσπάθησε να δοκιμάσει να τη γυρίσει αποσπώντας μακρές λήψεις) δεν έλαβε ανταπόκριση. Η δεύτερή τους συνεργασία το 1954 όμως ήταν θριαμβευτική. Η ταινία Σιωπηλός Μάρτυς (Rear Window) όπου ο ηθοποιός συμπρωταγωνιστούσε με τη Γκρέις Κέλι θεωρήθηκε αριστούργημα και προτάθηκε για όσκαρ καλύτερης ταινίας, ενώ ο Στιούαρτ θεωρήθηκε ο πιο εμπορικός σταρ της χρονιάς. Το 1956 συνεργάστηκαν πάλι για το ριμέικ μιας παλαιότερης ταινίας του ίδιου του Χίτσκοκ Ο Άνθρωπος που Γνώριζε Πολλά (The man who knew too much) και το 1958 έλαβε χώρα η τέταρτη και τελευταία τους συνεργασία για την ταινία Δεσμώτης του Ιλίγγου (Vertigo). Το Δεσμώτης του Ιλίγγου με συμπρωταγωνίστρια την Κιμ Νόβακ θεωρήθηκε αποτυχία κι ο Χίτσκοκ απέδωσε την ευθύνη στην ηλικία του Στιούαρτ. Στις μέρες μας, ωστόσο, ο Δεσμώτης του Ιλίγγου θεωρείται από πολλούς η καλύτερη ταινία του μετρ του σασπένς.

Χρόνια ακμής (Δεκαετίες 1950 και 1960)

Πέρα από τη συνεργασία του με τον Χίτσκοκ, ο Στιούαρτ τη δεκαετία του 1950 συνεργάστηκε ως επί το πλείστον με τον σκηνοθέτη Άντονι Μαν. Η συνεργασία τους σε μια σειρά από θρυλικά γουέστερν με αφετηρία το Η καραμπίνα φάντασμα του 1950, ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στις ταινίες Το ατελείωτο ρομάντζο (The Glenn Miller Story, 1953) και Η καταραμένη κοιλάδα (The Man From Laramee, 1955) που είναι ίσως οι καλύτερες της συνεργασίας μεταξύ Μαν και Στιούαρτ. Το 1959 ο Τζέιμς Στιούαρτ συνεργάστηκε με τον Ότο Πρέμιγκερ για την ταινία Ανατομία ενός εγκλήματος (Anatomy Of A Murder) που του απέφερε την πέμπτη και τελευταία υποψηφιότητα για όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου, το οποίο έχασε από τον Τσάρλτον Ίστον για το Μπεν Χουρ. Ενώ την επόμενη χρονιά ξεκίνησε τη συνεργασία του με το θρυλικό σκηνοθέτη και μετρ του γουέστερν Τζον Φορντ. Ταινίες όπως οι: Δυο ιππότες της κολάσεως (Two Rode Together, 1960), Ο άνθρωπος που σκότωσε τον Λίμπερτι Βάλανς (The Man Who Shot Liberty Valance, 1962), Η κατάκτηση της δύσης (How The West Was Won, 1962) και Το δειλινό της μεγάλης σφαγής (Cheyenne Autumn, 1964) θεωρούνται κλασσικά αριστουργήματα.

Το 1961 ο Τζέιμς Στιούαρτ ερχόμενος από τη Ρώμη και κατευθυνόμενος στο Ναϊρόμπι πέρασε από την Αθήνα, όπου παρέμεινε για μία ώρα.^[17] Το 1965 συμμετείχε στην ταινία Το πέταγμα του φοίνικα (The Flight Of The Phoenix) του Ρόμπερτ Όλντριτς, ενώ προς τα τέλη της δεκαετίας του 1960, με την αλλαγή των κινηματογραφικών δεδομένων, έκανε πέρασμα και από την τηλεόραση.

Τα τελευταία χρόνια της καριέρας του

Μετά την αποτυχία της ταινίας The Magic Of Lassie το 1978, αποσύρθηκε από τον κόσμο της έβδομης τέχνης. Η απόσυρσή του βέβαια δεν ήταν ολοκληρωτική, καθώς επέστρεφε για ειδικές εξαιρέσεις, όπως εκείνης του 1983 που συνεργάστηκε με τη Μπέτι Ντέιβις στην τηλεταινία Right Of Way. Οι επενδύσεις που είχε κάνει κατά τη διάρκεια της πολύχρονης καριέρας του, του είχαν αποφέρει πολλά κέρδη και ήταν πλέον εκατομμυριούχος. Το 1982 απεβίωσαν οι φίλοι του Χένρι Φόντα και Γκρέις Κέλι.

Το 1980 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου του απένειμε τιμητικό βραβείο καριέρας και το 1985 του απένειμαν τιμητικό βραβείο Όσκαρ. Τρία χρόνια αργότερα, το 1988, χρειάστηκε να σταθεί μπροστά σε μέλη του Κογκρέσου, μαζί με άλλους συναδέλφους του, όπως η Κάθριν Χέπμπορν και ο Μπαρτ Λάνκαστερ, για να ζητήσει να απαγορευτεί ο χρωματισμός παλαιών ασπρόμαυρων ταινιών από την εταιρεία του Τεντ Τέρνερ. Το 1994 απεβίωσε η σύζυγός του από καρκίνο και το 1997 απεβίωσε και ο ίδιος από πνευμονική εμβολή.

Φιλμογραφία

Βιβλιογραφία

• Adams, Iain (2017). «James Curran : l’athlète écossais aérien et la légende américaine du coaching». STAPS 1 (115). Ανακτήθηκε στις June 6, 2019.
• Ayres, Brenda A. (2009). «Reconciliation in Civil War Movies». Faculty Publications and Presentations (Liberty University). Ανακτήθηκε στις June 12, 2019.
• Barr, Alan P. (Summer 2011). «The Man Who Shot Liberty Valance Inhabits Film Noir». Western American Literature 46 (2): 162–179. doi:10.1353/wal.2011.0051.
• Basinger, Jeanine (2007). Anthony Mann: New and Expanded Edition. Middletown, Connecticut: Wesleyan University Press. ISBN 9780819568458.
• Jim Beaver. “James Stewart.” Films in Review, October 1980.
• Belton, John (1994). American Cinema/American Culture. New York: McGraw-Hill. ISBN 007004466X.
• Bingham, Dennis (1994). Acting Male: Masculinities in the films of James Stewart, Jack Nicholson, and Clint Eastwood. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press. ISBN 0813520738.
• Booker, M. Keith (2011). Historical Dictionary American Cinema. Lanham: The Scarecrow Press. ISBN 9780810871922.
• Bowman, Martin (1979). B-24 Liberator 1939–1945. London: Patrick Stephens Ltd. ISBN 9780528815386.
• Britton, Andrew (1984). Katharine Hepburn: The Thirties and After. Newcastle: Tyneside Cinema. ISBN 0946493014.
• Chandler, Charlotte (2006). «Transatlantic Interlude». It’s Only a Movie: Alfred Hitchcock, A Personal Biography. New York: Applause Theatre & Cinema Books. ISBN 9781476849409. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2019.
• Coe, Jonathan (1994). Jimmy Stewart: A Wonderful Life. New York: Arcade Publishing. ISBN 1559702575.
• Collins, Thomas W. Jr.”Stewart, James” Αρχειοθετήθηκε July 5, 2013, at Archive.is. American National Biography Online. Retrieved February 18, 2007.
• Day, Kirsten (2016). Cowboy Classics: The Roots of the American Western in the Epic Tradition. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 9781474402460.
• Dewey, Donald (1996). James Stewart: A Biography. Atlanta: Turner Publishing. ISBN 1570362270.
• Dienstag, Joshua Foa (June 2012). «A Storied Shooting: Liberty Valance and the Paradox of Sovereignty». Political Theory 40 (3): 290–318. doi:10.1177/0090591712439303.
• Dunning, John (1998). On the Air: The Encyclopedia of Old-Time Radio. New York: Oxford University Press. σελ. 419. ISBN 9780195076783. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2019. james stewart lux radio theater no highways in the sky.
• Eliot, Mark (2006). Jimmy Stewart: A Biography. New York: Random House. ISBN 9781400052226.
• Eyman, Scott (2017). Hank and Jim: The Fifty-Year Friendship of Henry Fonda and James Stewart. New York: Simon & Schuster Paperbacks. ISBN 9781501102196. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2019.
• Fishgall, Gary (1997). Pieces of Time: The Life of James Stewart. New York: Scribner. ISBN 068482454X.
• Fonda, Henry as told to Howard Teichmann (1981). Fonda: My Life. New York: A Signet Book, New American Library. ISBN 0-451-11858-8.
• Gevinson, Alan, επιμ. (1997). American Film Institute Catalog: Within Our Gates: Ethnicity in American Feature Films, 1911–1960. Berkeley: University of California Press. ISBN 0520209648. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2019.
• Grams, Martin Jr. (2000). Radio Drama: A Comprehensive Chronicle of American Network Programs, 1932–1962. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc. ISBN 078640051X.
• Gregg, Jill A. (2000). Pendergast, Tom· Pendergast, Sara, επιμ. St. James Encyclopedia of Popular Culture. Detroit: St. James Press. ISBN 1558624007.
• Hannan, Brian (2016). Coming Back to a Theater Near You. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company. ISBN 9781476623894. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2019.
• Hanson, Patricia King, επιμ. (1999). American Film Institute Catalog of Motion Pictures in the United States: Feature Films, 1941–1950, Film Entries, A-L. Berkeley: University of California Press. ISBN 0520215214. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2020.
• Hischak, Thomas S. (2009). Broadway Plays and Musicals: Descriptions and Essential Facts of More than 14,000 Shows through 2007. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc. ISBN 9780786434480. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2019.
• Holston, Kim R. (2013). Movie Roadshows: A History and Filmography of Reserved-Seat Limited Showings, 1911–1973. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company Publishers. σελ. 156. ISBN 9780786460625. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2019.
• Norris Houghton. But Not Forgotten: The Adventure of the University Players. New York: William Sloane Associates, 1951.
• Hyatt, Wesley (2003). Short-Lived Television Series 1948–1978. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company. ISBN 0786414200. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2019.
• Huzera, Jennifer (Μαΐου 2011). (A)Typical Jimmy: James Stewart and Hollywood Studio Era Acting (PDF) (Διδακτορική διατριβή). σελίδες 53–54. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 1 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2019.
• Jackson, Kenneth T., Karen Markoe and Arnie Markoe. The Scribner Encyclopedia of American Lives (5). New York: Simon and Schuster, 1998. (ISBN 0-684-80663-0).
• Jones, Ken D.· McClure, Arthur F.· Twomey, Alfred E. (1970). The Films of James Stewart. New York: Castle Books.
• Lawrence, Amy (1997). «Jimmy Stewart is being beaten: Rope and the postwar crisis in American masculinity». Quarterly Review of Film & Video 16 (1): 41–58. doi:10.1080/10509209709361452.
• Lloyd, Ann· Fuller, Graham· Desser, Arnold, επιμ. (1983). The Illustrated Who’s Who of the Cinema. New York: Macmillan. ISBN 0029234506.
• Magill, Frank N., επιμ. (1999). The 20th Century O-Z: Dictionary of World Biography. London: Routledge. ISBN 0893563234. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2020.
• Mann, Denise (2008). Hollywood Independents: The Postwar Talent Takeover. Minneapolis: University of Minnesota Press. σελ. 50. ISBN 9780816645404. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2019. winchester ’73 box office success.
• McBride, Joseph (2011). Frank Capra: The Catastrophe of Success. University Press of Mississippi.
• McGowan, Helene (1992). James Stewart. New York: Crescent. ISBN 0517067080.
• Molyneaux, Gerard (1992). James Stewart: A Bio-Bibliography. New York: Greenwood Press. ISBN 0313273529.
• Munn, Michael (2005). Jimmy Stewart: The Truth Behind the Legend. London: Robson Books. ISBN 1861059612.
• Naremore, James (1988). Acting in the Cinema. Berkeley: University of California Press. ISBN 0520062280.
• O’Neill, Timothy P. (2004). «Two Concepts of Liberty Valance: John Ford, Isaiah Berlin, and Tragic Choice on the Frontier». The John Marshall Institutional Repository (John Marshall Law School). Ανακτήθηκε στις June 13, 2019.
• Palmer, Tim (2009). «Star, Interrupted: The Reinvention of James Stewart». Στο: Hart, Kylo-Patrick R. Film and Television Stardom. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing. ISBN 978-1847186287.
• Pickard, Roy (1992). Jimmy Stewart: A Life in Film. New York: St. Martin’s Press. ISBN 0312088280.
• Pomerance, Murray (2010). «James Stewart and James Dean: The Darkness Within». Στο: Palmer, R. Barton. Larger Than Life: Movie Stars of the 1950s. Rutgers University Press.
• Prendergast, Tom and Sara, eds. “Stewart, James.” International Dictionary of Films and Filmmakers, 4th edition. London: St. James Press, 2000. (ISBN 1-55862-450-3).
• Prendergast, Tom and Sara, eds. “Stewart, James.” St. James Encyclopedia of Popular Culture, 5th edition. London: St. James Press, 2000. (ISBN 1-55862-529-1).
• Quirk, Lawrence J. (1986). Margaret Sullavan: Child of Fate. New York: St. Martin’s Press. ISBN 0312514425.
• Quirk, Lawrence J. (1997). James Stewart: Behind the Scenes of a Wonderful Life. New York: Applause. ISBN 155783329X. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουνίου 2019.
• Resch, John Phillips (2005). Americans at war: Society, culture, and the homefront. Detroit: Macmillan Reference. ISBN 002865806X. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2019.
• Rinella, Michael D. (2019). Margaret Sullavan: The Life and Career of a Reluctant Star. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc. ISBN 9781476636054. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2019.
• Robbins, Jhan (1985). Everybody’s Man: A Biography of Jimmy Stewart. New York: Putnam. ISBN 0399129731.
• Sanello, Frank (1997). Jimmy Stewart: A Wonderful Life. New York: Kensington Publishing Corp. ISBN 9780786005062.
• Sarris, Andrew (1998). “You Ain’t Heard Nothing Yet”: The American Talking Film History & Memory, 1927–1949. New York: Oxford University Press. ISBN 0195038835.
• Shepherd, Donald· Slatzer, Robert F.· Grayson, Dave (1985). Duke, the life and times of John Wayne. Garden City, New York: Doubleday. ISBN 038517893X.
• Smith, Starr (2005). Jimmy Stewart: Bomber Pilot. St. Paul, Minnesota: Zenith Press. ISBN 076032199X.
• Stewart, Jimmy (19 Αυγούστου 1989). Jimmy Stewart and His Poems. Crown Publishing Group. ISBN 978-0517573822.
• Sweeney, Kevin (1992). Henry Fonda: A Bio-Bibliography. New York: Greenwood Press. ISBN 0313265712.
• Thumim, Janet (August 1991). «The popular cash and culture in the postwar British cinema industry». Screen 32 (3).
• Thomas, Tony (1988). A Wonderful Life: The Films and Career of James Stewart. Secaucus, New Jersey: Citadel Press. ISBN 0806510811. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουνίου 2019.
• Truffaut, François· Hitchcock, Alfred· Scott, Helen G. (1983). Hitchcock. New York: Simon & Schuster Paperbacks. ISBN 9780671604295. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2020.
• Turk, Edward Baron (1998). Hollywood Diva: A Biography of Jeanette MacDonald. University of California Press.
• Urwand, Ben (2013). The Collaboration: Hollywood’s Pact with Hitler. The Belknap Press of Harvard University Press.
• Wright, Stuart J. An Emotional Gauntlet: From Life in Peacetime America to the War in European Skies—A History of 453rd Bomb Group Crews. Milwaukee, Wisconsin: University of Wisconsin Press, 2004. (ISBN 0-299-20520-7).