Ο Τζουζέπε Λιμπεράλι (Giuseppe Liberali, Κέρκυρα, 1820 – Ζάκυνθος, 17 Σεπτεμβρίου 1899), γνωστός και ως Ιωσήφ Λιμπεράλης ή Λιβεράλης ή Ελευθεριάδης, ήταν Έλληνας ιταλικής καταγωγής συνθέτης, δάσκαλος μουσικής, ιμπρεσάριος, σκακιστής και συνθέτης σκακιστικών προβλημάτων.
Γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1820 και ήταν γιος του Ιταλού αρχιμουσικού του Βρετανικού στρατού Ντομένικο Λιμπεράλι (Domenico Liberalli) και της Ζακυνθινής Αικατερίνης Μιλιοράτη. Είχε άλλα δύο αδέλφια, μία μικρότερη αδελφή και έναν μεγαλύτερο αδελφό τον Αντώνιο επίσης γνωστό μουσικοσυνθέτη. Το 1825 η οικογένεια, η μητέρα είχε πεθάνει την ίδιο έτος, μετακόμισε στο Μάντσεστερ όπου είχε μετατεθεί ο πατέρας. Λίγο καιρό αργότερα πέθανε και ο πατέρας και τα τρία αδέλφια τα μεγάλωσε η θεία τους, μάλιστα το 1828 επέστρεψαν στην Ελλάδα και στη Ζάκυνθο.
Ο Ιωσήφ πήρε τα πρώτα του μαθήματα μουσικής από τον αδελφό του Αντώνιο ενώ σπούδασε στο Ωδείο Σαν Πιέτρο της Νάπολης και στο Ωδείο του Μιλάνου. Υπηρξε, επίσης, μαθητής του Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου. Από το 1840 δίδασκε πιάνο στην Κέρκυρα και έγινε αρχιμουσικός μπάντας της κερκυραϊκής Φιλαρμονικής (1842-1852). Επίσης, επί σειρά ετών υπήρξε ιμπρεσάριος του θεάτρου San Giacomo της Κέρκυρας. Στον Ιωσήφ Λιμπεράλη οφείλεται και η σύνθεση των παλαιότερων έργων ελληνικής πιανιστικής μουσικής “εθνικού χαρακτήρα”, στα οποία γίνεται εκτεταμένη χρήση του φολκλορικού στοιχείου. Το γνωστότερο είναι το Ξύπνημα του Κλέφτη, το οποίο τυπώθηκε στο Μιλάνο το 1849. Το 1852 παντρεύτηκε με τη Ζακυνθινή Αικατερίνη Χαριάτη και εγκαταστάθηκε στη Ζάκυνθο όπου συνέχισε να διδάσκει πιάνο. Το 1870 μετακόμισε στην Πάτρα όπου κι εκεί έκανε μαθήματα πιάνου. Στην Πάτρα ο Λιμπεράλης έκανε προσπάθειες για τη δημιουργία φιλαρμονικής μπάντας και το 1886 ήταν μέλος της επιτροπής για τη δημιουργία δημοτικής μπάντας.
Συνέθεσε πολλά έργα, σήμερα είναι γνωστά 17 έργα για πιάνο, όπερες (και μάλιστα ‘εθνικού χαρακτήρα’ με πλοκές αναφερόμενες στην επανάσταση του 1821), μελοποίησε πολλά εμβατήρια ανάμεσα τους και τον ύμνο του Παναχαϊκού ΓΣ, από τα έργα του σώζονται τμήματα.
Εκτός από μουσικοσυνθέτης ο Λιμπεράλης ήταν σκακιστής και συνθέτης σκακιστικών προβλημάτων. Ήταν ο πρώτος Έλληνας που δημοσίευσε από τον ελλαδικό χώρο σκακιστικά προβλήματα σε σκακιστικά περιοδικά άλλων χωρών πάνω από μία εικοσαετία. Δημοσίευσε πάνω από 60 σκακιστικά προβλήματα πολλά από τα οποία διασώζονται και σήμερα, είχε πάρει μέρος και στον διαγωνισμό του σκακιστικού συνεδρίου της Νέας Υόρκης το 1880. Ήταν μέλος του Κύκλου των σκακιστών της Πάτρας που έδρασε τον 19ο αιώνα.
Ο Ιωσήφ επέστρεψε στη Ζάκυνθο το 1886 και πέθανε το 1899, παιδιά του ήταν ο Αντώνιος, ο Ευστάθιος και η Μαρία.
Πηγές
- Παναγή Α. Σκλαβούνου, Έλληνες σκακιστές του 19ου αιώνα, Αθήνα 2010, ISBN 978-960-93-2346-8
- Λεωνίδα Ζώη, Λεξικόν Ιστορικόν και Λαογραφικόν Ζακύνθου, τόμος Α, λήμμα Λιμπεράλλη σελίδα 356, Αθήνα 1963
Ηχογραφήσεις
- Το ξύπνημα του κλέφτη (Le reveil du Klepht), στο Λύχνος υπό το μόδιον: Έργα Ελλήνων συνθετών για πιάνο. 1847-1908 (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 11), όπου και λεπτομερέστατο συνοδευτικό κείμενο του Γιώργου Λεωτσάκου
- Passo Doppio [Greco], στο Melos Brass: Επτανήσιοι Συνθέτες (Melos Brass 004)
