- Άγιος Αθηνογένης επίσκοπος Πηδαχθόης και οι Δέκα Μαθητές του
- Άγιος Φαύστος
- Άγιοι Αντίοχος και Κυριάκος ο δήμιος
- Άγιοι Αναστάσιος και Ευξίθεος Επίσκοποι Θεσσαλονίκης
- Μνήμη της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου
- Αγιοι Πέντε Οσιομάρτυρες Λειψών
- Άγιος Μαρτύριος επίσκοπος Γορτύνης
- Άγιος Ιωάννης Επίσκοπος Μεσσήνης
************************************************************************************************************
- Άγιος Αθηνογένης επίσκοπος Πηδαχθόης και οι Δέκα Μαθητές του
Πατρίδα του Αγίου Αθηνογένη ήταν η Σεβάστεια της Καππαδοκίας. Η μόρφωση του, η θερμή πίστη του, καθώς και η γενναία φιλανθρωπική του δράση, τον ανέδειξαν επίσκοπο Πηδαχθόης. Σαν επίσκοπος, ήταν φωτεινό πνευματικό λυχνάρι για το ποίμνιο του. Μάλιστα τόσο πολύ ήθελε να συνεχιστεί το έργο του Ευαγγελίου, ώστε με ιδιαίτερη φροντίδα κατάρτισε ικανότατους βοηθούς του. Άλλα όταν έγινε ο διωγμός επί Διοκλητιανού, ο Αθηνογένης με δέκα μαθητές του, τον Ριγίνο, τον Μαξιμίνο, τον Πατρόφιλο, τον Αθηνογένη, τον Αντίοχο, τον Άμμων, τον Θεόφραστο, τον Κλεόνικο, τον Πέτρο και τον Ησύχιο, συνελήφθη από τον ηγεμόνα Φηλίμαρχο, και αφού όλοι ομολόγησαν το Χριστό αποκεφαλίσθηκαν.
Αξίζει δε να αναφέρουμε, ότι στον Αθηνογένη οφείλουμε το γνωστό κατανυκτικό εσπερινό ύμνο, «Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης, ἀθανάτου Πατρός, οὐρανίου, ἁγίου, μάκαρος, Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλθόντες ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν, ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν, ὑμνοῦμεν Πατέρα Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, Θεόν. Ἄξιον σὲ ἐν πάσι καιροὶς ὑμνείσθαι φωναὶς αἰσίαις, Υἱὲ Θεοῦ, ζωὴν ὁ διδοὺς διὸ ὁ κόσμος σὲ δοξάζει». Που σημαίνει: Ιησού Χριστέ, συ που είσαι το χαρούμενο φως του Αθανάτου, Ουρανίου, Άγιου και μακαρίου Πατρός, αφού φθάσαμε στη δύση του ήλιου και είδαμε το εσπερινό φως, υμνούμε τον Πατέρα, τον Υιόν και το Άγιο Πνεύμα, δηλαδή τον Τριαδικό Θεό. Είναι άξιο να σε υμνούμε σε κάθε ώρα με μελωδικές φωνές, Υιέ του Θεού, εσύ που δίνεις ζωή. Γι’ αυτό ο κόσμος σε δοξάζει.
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Χρῖσμα ἀγιόν, εἰσδεδεγμένος, Μάρτυς ἔνθεος, τοῦ Λόγου ὤφθης, Ἀθηνόγενες ἀθλήσας στερρότατα, καὶ ὡς θυσίαν αὐτῶ προσενήνοχας τῶν φοιτητῶν σου δεκάδα τὴν πάνσεπτον μεθ’ ὧν πρέσβευε, δοθήναι τοὶς σὲ γεραίρουσι, πταισμάτων ἱλασμὸν καὶ μέγα ἔλεος.
Ἦχος δ’.
Κανόνα πίστεως, καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας διδάσκαλον, ἀνέδειξε σε τῇ ποίμνῃ σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια· διὰ τοῦτο ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τῇ πτωχείᾳ τὰ πλούσια. Πάτερ Ἱεράρχα Ἀθηνογένη, πρέσβευε Χριστῷ τῷ θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
- Άγιος Φαύστος
-
- Άγιοι Αντίοχος και Κυριάκος ο δήμιος.
Ο Άγιος Αντίοχος ήταν αδελφός του Αγίου Πλάτωνα (βλέπε 18 Νοεμβρίου), καταγόταν από την Σεβάστεια της Καππαδοκίας και ήταν γιατρός. Πήγαινε από πόλη σε πόλη και από χωριό σε χωριό και γιάτρευε τους ασθενείς όχι μόνο κατά το σώμα αλλά και κατά την ψυχή. Τον συνέλαβε ο ηγεμόνας Αδριανός και τον υπέβαλε σε μια σειρά φρικτών βασανιστηρίων. Τον κρέμασε επάνω σ’ ένα ξύλο και του ξέσχισε τα πλευρά, κατόπιν τον άφησε μέσα στη φωτιά, έπειτα τον έριξε μέσα σ’ ένα καζάνι με βραστό λάδι και στη συνέχεια τον άφησε τροφή στ’ άγρια θηρία. Απ’ όλα αυτά όμως, ο Αντίοχος, με τη θεία χάρη βγήκε αβλαβής και όχι μόνο. Άλλα με την προσευχή του συνέτριψε τα είδωλα και έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου δια αποκεφαλισμού. Ο δήμιος όμως, Κυριάκος, που τον αποκεφάλισε είδε να τρέχει από τον λαιμό του αντί για αίμα, γάλα. Τότε και αυτός με θάρρος ομολόγησε τον Χριστό και αποκεφαλίστηκε επί τόπου.
- Άγιοι Αναστάσιος και Ευξίθεος Επίσκοποι Θεσσαλονίκης
Ο Άγιος Αναστάσιος διαδέχθηκε το 434 μ.Χ. στον επισκοπικό θρόνο της Θεσσαλονίκης τον επίσκοπο Ρούφο (βλέπε 9 Σεπτεμβρίου). Το 435 μ.Χ. ο πάπας Σίξτος Γ’ (432 – 440 μ.Χ.) απέστειλε επιστολή στον επίσκοπο Κορίνθου Περιγένη, με την οποία του υπενθύμιζε ότι πρέπει να υπακούει στον επίσκοπο Θεσσαλονίκης και παπικό βικάριο Αναστάσιο, που είχε διαδεχθεί το Ρούφο. Το ίδιο έτος απέστειλε και δεύτερη επιστολή προς τη σύνοδο που επρόκειτο να συνέλθει στη Θεσσαλονίκη, για να επαναλάβει τα δικαιώματα που είχαν παραχωρήσει οι προκάτοχοί του στο βικάριο του παπικού θρόνου, επίσκοπο Θεσσαλονίκης. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 446 μ.Χ., ο πάπας Λέων Α’ (440 – 461 μ.Χ.) απευθύνει επιστολή στον Αναστάσιο, με αφορμή τη διένεξή του με το μητροπολίτη Παλαιάς Ηπείρου Αττικό και επικυρώνει τα δικαιώματά του. Δεν είναι, ωστόσο, γνωστό για ποιό λόγο δεν κατέστη δυνατό να συμμετάσχει αυτοπροσώπως στη Δ’ Οικουμενική Σύνοδο, που συγκλήθηκε το 451 μ.Χ. στη Χαλκηδόνα. Στο πρώτο τμήμα της Συνόδου, στις 8 Οκτωβρίου 451 μ.Χ., υπογράφει ως τοποτηρητής του ο επίσκοπος Ηρακλείας Κυντίλλος: «Κυντίλλου ἐπίσκοπου ῾Ηρακλείας ἐπέχοντος τὸν τόπον τοῦ ἁγιωτάτου ἐπισκόπου Θεσσαλονικέων ᾿Αναστασίου». Στο τρίτο τμήμα της Συνόδου (13 Οκτωβρίου) τον επίσκοπο Θεσσαλονίκης αντιπροσωπεύει ο πρεσβύτερος Ανδρέας· εκτός αυτού όμως είναι αξιοπρόσεκτο, ότι ως επίσκοπος Θεσσαλονίκης πλέον δε μνημονεύεται ο Αναστάσιος, αλλά ο Ευξίθεος (ή Ευδόξιος), ο οποίος διαδέχθηκε τον Αναστάσιο, προφανώς μετά το θάνατό του. Εικάζεται ότι ο θάνατος του Αναστασίου είχε επέλθει ήδη περί τα τέλη Σεπτεμβρίου του 451 μ.Χ. Πιθανόν ο πρεσβύτερος Ανδρέας, που εκπροσώπησε τον Ευξίθεο στις συνεδρίες της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, να ταυτίζεται με τον μετέπειτα επίσκοπο Ανδρέα που διαδέχθηκε τον Ευξίθεο στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Θεσσαλονίκης.
- Μνήμη της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου
Την Κυριακή μεταξύ της 13ης έως 19ης Ιουλίου εορτάζεται η μνήμη της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου που έγινε στη Χαλκηδόνα κατά των Μονοφυσιτών το έτος 451 μ.Χ.
Άλλες πηγές αναφέρουν, ότι η μνήμη είναι βασικώς των Αγίων Πατέρων της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου και σε κάποια φάση γιορτάστηκαν και των άλλων Συνόδων, δηλαδή των:
α) των 318 της Α’ Συνόδου, που έγινε στη Νίκαια κατά των Αρειανών το έτος 325 μ.Χ
β) των 150 της Β’ Συνόδου, που έγινε στην Κωνσταντινούπολη κατά των Πνευματομάχων το έτος 381 μ.Χ.,
γ) των 200 της Γ’ Συνόδου, που έγινε στην Έφεσο κατά του Νεστορίου το έτος 431 μ.Χ.,
δ) των 630 της Δ’ Συνόδου, που έγινε στη Χαλκηδόνα κατά των Μονοφυσιτών το έτος 451 μ.Χ.,
ε) των 165 της Ε’ Συνόδου κατά του Ωριγένη και των οπαδών του, το έτος 553 μ.Χ.,
στ) των 170 της ΣΤ’ Συνόδου, που έγινε στην Κωνσταντινούπολη κατά των Μονοθελητών το έτος 680 μ.Χ. και
ζ) των 367 της Ζ’ Συνόδου, που έγινε στη Νίκαια κατά των εικονομάχων το έτος 781 μ.Χ.
- Αγιοι Πέντε Οσιομάρτυρες Λειψών
Υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες που διασώζονται για τους πέντε αυτούς μάρτυρες. Σύμφωνα με τα έγγραφα της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και την τοπική παράδοση, οι πέντε μοναχοί της Μονής που έζησαν και εργάστηκαν στο νησί των Λειψών δολοφονήθηκαν κατά τον 16ο και 17ο μ.Χ. αιώνα από πειρατές ή Τούρκους.
Το 1558 μ.Χ. δολοφονείτε ο μοναχός Νεόφυτος ο Αμοργινός («ἀφνη΄ ἐφονεύθη ὑπὸ τῶν ἀγαρηνῶν εἰς τὸν λειψὸν νεόφυτος μοναχὸς ὁ ἀμοργίνος»).
Το 1561 μ.Χ. δολοφονείτε ο Μοναχός Ιωνάς («αφξα΄ φεβρουαρίου κη΄ ἐφονεύθη εἰς τὸν λειψὸν ὁ δοῦλος τοῦ Θεοῦ ἰωνὰς μοναχός, ὁ λέριος») (βλέπε και 28 Φεβρουαρίου).
Το 1609 μ.Χ. δολοφονείτε ο μοναχός Νεόφυτος ο Φαζός («[1609] τῷ αὐτῷ ἔτει ἔπιασαν οἱ λεβέντες [οἱ πειρατὲς] εἰς τὸν λειψόν, τὸν ἐν μοναχοῖς νεόφυτον τὸ φαζόν, καὶ ἐφόνευσαν αὐτὸν διὰ σκεπάρνου καὶ ἀρχίσαμεν το μνημόσυνον καὶ τὴν ἔξοδον αὐτοῦ, δεκεμβρίου 8»).
Το 1635 μ.Χ. δολοφονείτε ο Ιωνάς ο Νισύριος («[1635] τῷ αὐτῷ μηνὶ ἀπριλλῷ ἐπίασεν ὁ μπεκὴρ πασιᾶς τὸν ἐν μοναχοῖς ἰωνὰν τὸν γαρμπὴν τὸν ἐκ νησύρου καὶ ἔδειρεν αὐτόν, ὁποῦ ἀπέθανεν ἀπὸ τὸν δαρμὸν καὶ ἔθαψάν τον εἰς τον λειψόν»).
Το 1696 μ.Χ. δολοφονείτε ο μοναχός Παρθένιος («1696 ἐκοιμήθη ὁ ἁγιώτατος ἐν μοναχοῖς παρθένιος, αὖ τὴν φιλιπόπολιν, ἀναχωρητὴς εἰς τῶν ἀγρίων τὸ νερὸν ὁ θάνατος αὐτὸς μὲ καμάκιον, ἐτρυπίθη εἰς λεμὸν καὶ ὀ ἀφέντης ὀ Θεὸς νὰ τὸν ἀναπαύσει»).
Την Ακολουθία τους συνέταξε ο δόκιμος Υμνογράφος Δρ. Χαράλαμπος Μπούσιας, την οποία εξέδωσε το 1999 μ.Χ., με όσα βιογραφικά στοιχεία μπορούσε να συλλέξει, ο Εφημέριος της Λειψούς και αδελφός της Μονής μας, Αρχιμανδρίτης Νικηφόρος Κουμουνδούρος.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο με την υπ’ αριθ. πρωτ. 693/2002 Πράξη ανακήρυξε τους πέντε ασκητές «μετὰ τῶν Ὁσίων καὶ Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, τιμώμενοι παρὰ τῶν πιστῶν καὶ ὕμνοις ἐγκωμίων γεραιρόμενοι κατ’ ἔτος τῇ πρώτῃ μετὰ τὴν ι΄ Ἰουλίου Κυριακὴ».
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον λόγον.
Τὴν ἐν χρόνοις ποικίλοις πεντάδα ἔνθεον ὀσιοάθλων πατέρων ἐν τῇ Λείψω, ἱεροῖς ἀγωνίσμασιν ἀθλήσασαν τιμήσωμεν, σὺν Νεοφύτῳ, Ἴωνα, ἄλλῳ θείῳ Ἴωνα, Παρθένιον καὶ φωσφόρον εὐχῆς, Νεόφυτον, φάρον, αὐτῶν λιτὰς ἀπεκδεχόμενοι.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τὴ ὑπερμάχω.
Λείψω τὴν νῆσον, θεοφόροι, ἡγιάσατε ἱδρώτων ὄμβροις καὶ αἱμάτων ταῖς ἐκχύσεσι ταῖς ὑμῶν, ὀσιομάρτυρες τροπαιοῦχοι, Ἴωνα σὺν Νεοφύτων ζεύγοι ἔμφρονι καὶ σὺν ἄλλῳ Ἴωνα, κλεινὲ Παρθένιε, ἀνακράζοντες. Χαίροις, γέρας πεντάριθμον.
Μεγαλυνάριον
Χαίροις, τῶν ἁγίων Λείψω πεντάς, ὀσιομαρτύρων, ὢ Νεόφυτε, Ἴωνα, σὺν τῷ Νεοφύτῳ καὶ Ἴωνα τῷ ἄλλῳ, Παρθένιε παμμάκαρ, πίστεως μάργαρα.
- Άγιος Μαρτύριος επίσκοπος Γορτύνης
Άγιος Μαρτύριος επίσκοπος Γορτύνης έλαβε μέρος στην Δ´ Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνος το 451 μ.Χ. μαζί με τους Κρήτες Επισκόπους, Κνωσσού Γεννάδιο, Λάμπης Δημήτριο, Σουβρίτου Κύριλλο, Απολλωνιάδος Ευσέβιο, Ελευθερνών Ευφράτη και τον Πρεσβύτερο Χρυσόγονο «ἐπέχοντα τόν τόπον Παύλου Κατάνων». Η Σύνοδος αυτή συγκλήθηκε για την επίλυση του Χριστολογικού ζητήματος και καθαίρεσε το Διόσκορο Αλεξανδρείας.
- Άγιος Ιωάννης Επίσκοπος Μεσσήνης
Ο Άγιος Ιωάννης Επίσκοπος Μεσσήνης ήταν μέλος της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου (βλέπε εδώ).
