Αυτό το κείμενο είναι συνέχεια της Α΄ενότητας στην προηγούμενη δημοσίευση με τίτλο : Παραδειγματιζόμενοι από το νέο μουσείο στο Λονδίνο
- Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ
Οι τρείς μύθοι
Σε όλη την μακρόχρονη της διαδρομή, η κρητική μουσική ανέδειξε τρεις τουλάχιστον οργανοπαίκτες που λατρεύτηκαν ως μύθοι. Τον Ανδρέα τον Ροδινό από τα Φραντζεσκιανά Μετόχια, τον Κώστα Μουντάκη από την Αλφά και τον Θανάση Σκορδαλό από το Σπήλι και οι τρεις τους Ρεθεμνιώτες στην καταγωγή. Ειδικά ο κορυφαίος λυράρης όλης της Κρήτης , θεωρείται ο Ανδρέας ο Ροδινός που δυστυχώς πέθανε στα 22 του χρόνια το 1934. Ο σπαραχτικός τόνος με το τσάκισμα και το λύγισμα του δοξαριού του, που εκφράζει το παράπονο μα και συνάμα τη περηφάνια, το δάκρυ και το πόνο της ανθρώπινης ψυχής , είναι τα χαρακτηριστικά στους σκοπούς και στο παίξιμο του Ροδινού. Και οι τρεις τους υπήρξαν κορυφαίοι λυράρηδες με δεκάδες πρωτότυπες αυθεντικές εκτελέσεις και με προσωπικό στυλ ο κάθε ένα τους. Το παίξιμο του καθενός από αυτούς, καταγράφηκε ως μουσική σχολή και τάση. Ως και σήμερα θεωρούνται οι δάσκαλοι των εκατοντάδων κατοπινών λυράρηδων.
Ο ‘’ Έλληνας Bob Marley’’
Όμως ο λυράρης και τραγουδιστής που με τα τραγούδια του έκανε γνωστή την κρητική μουσική στο Πανελλήνιο ήταν ο Νίκος Ξυλούρης. Ήταν ο λυράρης και τραγουδιστής που επάξια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ‘’ο Έλληνας Bob Marley’’ με την έννοια ότι όπως ο Τζαμαϊκανός μουσικός έκανε γνωστή διεθνώς την σύγχρονη μεν αλλά με παραδοσιακές ρίζες μουσική της Τζαμάϊκα, την μουσική ‘’Rege΄΄, έτσι και αυτός έκανε γνωστή την κρητική μουσική ανά το Πανελλήνιο! Ο Νίκος Ξυλούρης όντας καταξιωμένος λυράρης από τα Ανώγεια του Ρεθύμνου, βρέθηκε στην Αθήνα στα μέσα του ΄71 μετά από πρόσκληση του σπουδαίου συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλου και ηχογράφησε τους δίσκους χρονικό’’ και ‘’Ριζίτικα’’. Παράλληλα από το ΄71 τραγουδούσε κρητικά αλλά και άλλα τραγούδια στην μπουάτ ‘’Λήδρα’’ σε μουσική επιμέλεια του Μαρκόπουλου. Το ΄73 πήρε μέρος στην παράσταση των, Ιάκωβου Καμπανέλλη και Σταύρου Ξαρχάκου ‘’το μεγάλο μας Τσίρκο’’. Η παράσταση σημείωση μεγάλη επιτυχία και ο Νίκος Ξυλούρης άρχισε να γίνεται γνωστός ανά το Πανελλήνιο. Κομβικό σημείο στη πορεία του, υπήρξε ο Νοέμβριος του ΄73 όταν τραγούδησε το κρητικό ριζίτικο τραγούδι ‘’ Πότε θα κάμει ξαστεριά’’, και το ‘’μπήκαν στην πόλη οι οχτροί’’ στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Από τότε ο Ξυλούρης αλλά και το ριζίτικο αυτό τραγούδι, αναδείχτηκαν σε σύμβολα των αγώνων του λαού μας για τη δημοκρατία. Στη συνέχεια τραγούδησε ως και το θάνατό του, τον Φεβρουάριο του 1980 , πολλά τραγούδια των συνθετών, Γιάννη Μαρκόπουλου, Σταύρου Ξαρχάκου, Χριστόδουλου Χάλαρη, Χρήστου Λεοντή, Λίνου Κόκοτου, Δημήτρη Χριστοδούλου και Ηλία Ανδριόπουλου.
Το κοινωνικό και πολιτιστικό όφελος
Η δημιουργία ενός μουσείου της παραδοσιακής Κρητικής μουσικής, θα είναι μια πρωτοβουλία ιδιαίτερα πρωτότυπη χωρίς προηγούμενο στη χώρα μας.
- Κατ΄αρχήν θα αποτελέσει ένα φωτεινό φάρο μουσικών γνώσεων και εκθεμάτων, που τώρα κινδυνεύουν να χαθούν στο πέρασμα του χρόνου, αφού δεν υπάρχει συντονισμένη φροντίδα για την διάσωσή τους.
- Επίσης θα αποτελέσει ένα χώρο όπου θα προσφέρεται και ως ψυχαγωγία και με την κλασική λειτουργία ενός μουσείου, αλλά και ως χώρος μάθησης και παροχής πολύτιμων πληροφοριών για τους ενδιαφερόμενους για την κρητική μουσική.
- Ακόμη θα μπορέσει να διοργανώνει συντονισμένες δράσεις εκπαιδευτικές ή και ψυχαγωγικές με το τμήμα μουσικολογίας του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου που ήδη λειτουργεί στο Ρέθυμνο.
- Επιπλέον θα λειτουργήσει και ως κίνητρο για την ίδρυση τμήματος μουσικών σπουδών στα δύο Πανεπιστήμια της Κρήτης.
Γιατί προσφέρεται η Κρητική μουσική
Εκτιμούμε ότι η κρητική παραδοσιακή μουσική, είναι η πλέον γνωστή στον Ελληνικό πληθυσμό και μάλιστα με πολύ υψηλή δημοφιλία. Επιπλέον ακόμη και σήμερα διατηρεί μια αξιοζήλευτη δυναμική στα ακούσματα και στον τρόπο διασκέδασης των νέων του νησιού. Είναι σίγουρο ότι το μουσείο θα προσελκύσει πολλές χιλιάδες επισκέπτες ι από όλη την Κρήτη αλλά και από την υπόλοιπη Ελλάδα. Επίσης πιστεύουμε πως θα αποτελέσει ένα πολύ δημοφιλή τόπο επίσκεψης και για χιλιάδες επισκέπτες του νησιού από το εξωτερικό.
Η διάρθρωση
Το μουσείο θα πρέπει να κατασκευαστεί με την πιο σύγχρονη τεχνολογία και τις τελειότερες εφαρμογές εικονικής πραγματικότητας και τεχνητής νοημοσύνης! Βέβαια η λειτουργική διάρθρωσή του θα πρέπει να σχεδιαστεί από ειδικούς μουσειολόγους σε συνεργασία με καθηγητές της ιστορίας της Ελληνικής παραδοσιακής μουσικής. Ωστόσο το μουσείο θα πρέπει να περιλαμβάνει αίθουσες με εκθέματα πολλών θεματικών πεδίων. Ο σχεδιασμός θα μπορούσαμε να φανταστούμε να περιλαμβάνει :
- Αίθουσα της ιστορικής πορείας της Κρητικής μουσικής και των κρητικών μουσικών οργάνων με φωτογραφίες , κείμενα αλλά και αυθεντικά ή αντίγραφα οργάνων.
- Αίθουσα αφιερωμένη στους πρωτομάστορες της κρητικής μουσικής, χριστιανούς και μουσουλμάνους πριν την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς με αναφορές στη καλλιτεχνική τους πορεία.
- Αίθουσα αφιερωμένη στους οργανοπαίκτες των πρώτων δεκαετιών του 1900, με φωτογραφίες τους και επίσης αναφορές στην καλλιτεχνική τους πορεία. Ειδική αναφορά γίνεται σε εκείνους που ηχογράφησαν δίσκους στην Αμερική.
- Αίθουσα αφιερωμένη σε όλες τα βιβλία που έχουν εκδοθεί για τη κρητική μουσική, αλλά και επώνυμες αναφορές για τη πορεία των μουσικών ακουσμάτων, την εισαγωγή νέων οργάνων στο παίξιμο, όπως το χαμπιόλι, η κιθάρα, το μπουλγαρί, η ασκομπαντούρα και άλλων.
- Αίθουσα αφιερωμένη στους οργανοπαίκτες της μεταπολεμικής περιόδου, από το 1945 και μετά ως και το 1980, αν θεωρήσουμε ως ορόσημο τον θάνατο του Νίκου Ξυλούρη. Ειδική αναφορά θα γίνεται στις γυναίκες λυράρισες και τραγουδίστριες.
- Αίθουσα αφιερωμένη στις νέες γενιές οργανοπαικτών, από το 1980 ως και σήμερα.
- Αίθουσα αφιερωμένη στους τρεις μύθους της Κρητικής μουσικής. Τον Α. Ροδινό, τον Κ. Μουντάκη και τον Θ. Σκορδαλό, με όλα τα εκθέματα που θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν από την προσωπική και καλλιτεχνική τους ζωή.
- Αίθουσα αφιερωμένη στον Νίκο Ξυλούρη, με ότι θα μπορούσε να συγκεντρωθεί από τη προσωπική και καλλιτεχνική του ζωή.
- Αίθουσα αφιερωμένη στις παραλλαγές της μουσικής, που συναντώνται στη Κάρπαθο και στη Κάσο.
- Αίθουσα όπου θα εκτίθενται όλοι οι δίσκοι που θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν και εκτιμάται ότι θα είναι μερικές χιλιάδες.
- Αίθουσα αφιερωμένη στους λαϊκούς στιχουργούς και ριμαδόρους των Κρητικών τραγουδιών και της μαντινάδας , τους λεγόμενους μαντιναδολόγους.
- Αίθουσα ακουστικής αναπαραγωγής συγκεκριμένων μουσικών κομματιών με χρονοχρέωση για τον κάθε ενδιαφερόμενο επισκέπτη.
- Ειδικός χώρος που θα λειτουργεί και ως πωλητήριο αντίγραφων δίσκων ή cd , αλλά και ηλεκτρονικών μέσων αναπαραγωγής μουσικής ή video συναυλιών ή χοροεσπερίδων ( σε sticks) .
Εκτίμησή μας είναι ότι οι οικογένειες όλων των καταξιωμένων οργανοπαικτών που έχουν αναφερθεί παραπάνω, αλλά και πολλών άλλων που δεν έχουν αναφερθεί, με πολύ ευχαρίστηση θα δωρήσουν στο μουσείο φωτογραφικό και δισκογραφικό υλικό τους υλικό με την υποχρέωση του Μουσείου να αναφερθεί στον κάθε ένα καλλιτέχνη. Επίσης θα μπορούν να συγκεντρωθούν και τα προσωπικά μουσικά όργανα του κάθε συγκεκριμένου καλλιτέχνη ή ακόμη και χαρακτηριστικά προσωπικά του αντικείμενα.
Η χωροθέτηση του μουσείου
Εκτίμησή μας είναι, ότι ο πλέον κατάλληλος γεωγραφικός χώρος για να ανεγερθεί ένα τέτοιο μουσείο θα ήταν κάποιος κοντά στην πόλη του Ρεθύμνου και με εύκολη πρόσβαση προς την εθνική οδό. Προτείνεται το Ρέθυμνο για λειτουργικούς λόγους, όπως : – Βρίσκεται κεντροβαρικά περίπου στο μέσο του νησιού.
- Οι περισσότεροι καταξιωμένοι οργανοπαίκτες κατάγονταν από το Ρέθυμνο όπου και διαπιστώνεται μια μεγαλύτερη επαφή με την παραδοσιακή μουσική.
- Στην περιοχή του Ρεθύμνου, υπάρχει ήδη μεγάλη τουριστική ανάπτυξη, που αυτό αποτελεί και απόδειξη της προσέλκυσης ικανού αριθμού επισκεπτών.
- Επίσης το Ρέθυμνο διαθέτει και το προνόμιο της εύκολης πρόσβασης και από πολλές τουριστικές περιοχές της Νότιας Κρήτης, όπως το Φραγκοκάστελλο, τον Πλακιά, την Αγία Γαλήνη, τα Μάταλα, την Χώρα Σφακίων και άλλες.
- Η επίσκεψη στο νέο μουσείο θα μπορεί να συνδυαστεί και με πολλές άλλες επιλογές ενδιαφερόντων χώρων, όπως αρχαιολογικών, φυσιολατρικών και παραδοσιακών οικισμών, πληθώρα των οποίων υπάρχουν στην περιοχή του Ρεθύμνου.
Η προτροπή και η πρόκληση
Εκτίμησή μας είναι το ότι επειδή στην χώρα μας κατά ένα μεγάλο μέρος το κεντρικό κράτος πολύ σπάνια αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για τη δημιουργία καινοτόμων έργων, επαφίεται στις τοπικές κοινωνίες και πιο συγκεκριμένα στους θεσμικά εκλεγμένους εκπροσώπους τους, να προωθήσουν ανάλογα θέματα. Έτσι λοιπόν χρέος των εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης της Κρήτης, δηλαδή του Περιφερειάρχη των τοπικών Αντιπεριφερειαρχών, όσο όμως και των Δημάρχων των Μητροπολιτικών Δήμων του νησιού είναι να εκδηλώσουν το ανάλογο ενδιαφέρον για την δημιουργία του εν λόγω μουσείου. Θεωρούμε ότι το μουσείο αυτό θα αποτελέσει πολιτιστικό φάρο για ολόκληρο το νησί με πολύ μεγάλη επιτυχία και ανταπόκριση, που θα αναδείξει και την λαϊκή πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία του νησιού. Ακόμη θα αποτελέσει ένα μοναδικό πολιτιστικό πιλοτικό έργο που μελλοντικά θα βρεί μιμητές και σε άλλες γεωγραφικές Περιφέρειες της χώρας μας.
