Άλντους Χάξλεϊ (1894 – 1963) Άγγλος μυθιστοριογράφος

Ο Άλντους Χάξλεϊ (Aldous Leonard Huxley, 26 Ιουλίου 1894 – 22 Νοεμβρίου 1963) ήταν Άγγλος μυθιστοριογράφος και σατιρικός συγγραφέας. Ο Άλντους Χάξλεϊ γεννήθηκε στο Godalming στην επαρχία Surrey της Αγγλίας. Η οικογένειά του παρουσιάζει γενικότερο ενδιαφέρον γιατί από τους κόλπους της αναδείχτηκαν πολλοί αξιόλογοι επιστήμονες, γιατροί, λογοτέχνες και εκπαιδευτικοί. Παππούς του ήταν ο διάσημος Τόμας Χάξλεϊ  βιολόγος και αγνωστικιστής ο οποίος υπήρξε και ενεργός υποστηρικτής του Δαρβίνου, εξ ου και το παρατσούκλι του “το μπουλντόγκ του Δαρβίνου” (Darwin’s Bulldog). Ο Άλντους ήταν το τρίτο παιδί του Λέοναρντ Χάξλεϊ  και της Τζούλια Άρνολντ. Ο πατέρας του ήταν συγγραφέας και εκδότης του περιοδικού “Cornhill Magazine”. Η μητέρα του εκπαιδευτικός η οποία το 1902 ίδρυσε το σχολείο Prior’s Field School. Ο μεγαλύτερος αδελφός του, ο Τζούλιαν Χάξλεϊ (γεν. 1887), ήταν βιολόγος, φιλόσοφος, εκπαιδευτικός και συγγραφέας που συνέβαλε στην ανάπτυξη της Εμβρυολογίας και της μελέτης της συμπεριφοράς και της εξέλιξης. Διετέλεσε επίσης πρώτος γενικός διευθυντής της Ουνέσκο (1946-1948) και ιδρυτικό στέλεχος της WWF. Ο μεσαίος κατά σειρά αδελφός του, Νόελ Τρεβέλιαν Χάξλεϊ  (γεν. 1891) αυτοκτόνησε σε ηλικία 23 ετών. Ο Σερ Άντριου Χάξλεϊ  (γεν.1917), ετεροθαλής αδελφός του, πήρε το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής το 1963.

Σπουδές

Το 1904 μπαίνει στο προπαρασκευαστικό σχολείο Hillside School, όπως γινόταν και με πολλά άλλα παιδιά της κοινωνικής τάξης του. Το 1908 γράφεται στο Κολλέγιο Ήτον. Τότε προσβάλλεται από κερατίτιδα και τυφλώνεται. Το όνειρό του να γίνει κι αυτός επιστήμονας παίρνει τέλος. Ωστόσο αντιμετωπίζει το δυστυχές αυτό γεγονός με τρόπο αξιοθαύμαστο. Μαθαίνει τη μέθοδο Braille και επίσης βρίσκει κάποια παρηγοριά στο πιάνο στο οποίο είχε ήδη αποκτήσει ιδιαίτερη ικανότητα. Την ίδια χρονιά πεθαίνει η μητέρα του. Από το 1913 φοιτά στο Balliol College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Στα φοιτητικά του χρόνια και με την μερική αποθεραπεία της τυφλότητάς του, ο Αλντους Χάξλεϊ αναδεικνύεται σε έναν ευφυή και προσηνή νέο, με πολύ καλό παρουσιαστικό, πρόθυμο για συζητήσεις και συνέργειες στη φιλολογική ζωή του Πανεπιστημίου. Εκεί έμαθε πολύ καλά τα Γαλλικά (και τον γαλλικό πολιτισμό) και απέκτησε άνεση με τα Λατινικά, τα Ιταλικά, τα Ισπανικά και τα Γερμανικά. Τότε εκδόθηκε και η πρώτη ποιητική συλλογή του “The Burning Wheel”. (Ο Χάξλεϊ ασχολήθηκε με την ποίηση για δέκα χρόνια περίπου και μετά την εγκατέλειψε για να επιδοθεί στη συγγραφή μυθιστορημάτων και δοκιμίων). Λίγο πριν το τέλος των σπουδών του γνωρίζει την Λαίδη Ottoline Morrell, στο φιλολογικό σαλόνι της οποίας σύχναζαν πρόσωπα όπως ο Ντ. Χ. Λώρενς, ο Μπέρτραντ Ράσελ, η Κάθριν Μάνσφιλντ και ο Τζον Μίντλετον Μάρεϊ. Ο Α.Χ. κερδίζει εύκολα μια θέση στον κύκλο τους. Είναι πιθανόν το σπίτι στο Garsington και η Λαίδη Ottoline Morell να αποτέλεσαν το μοντέλο για την πρώτη νουβέλα του “Crome Yellow”. Εκεί επίσης γνώρισε και ερωτεύτηκε την πρώτη του γυναίκα Maria Nys, που ήταν βελγίδα πρόσφυγας.

Βίος

Ο Άλντους Χάξλεϊ αποφοίτησε από την Οξφόρδη με διάκριση και άρχισε να ψάχνει τρόπους βιοπορισμού του. Το 1917 δούλεψε για λίγους μήνες στο Γραφείο Πολέμου και το 1918 δίδαξε στο Ήτον. Πηγαίνει στο Λονδίνο όπου αρχίζει να δημοσιογραφεί σε λογοτεχνικές στήλες, όπως στην Athenaeum που εξέδιδε ο Τζ.Μ.Μάρεϊ. Κάποια από τα άρθρα αυτά εκδόθηκαν το 1923 στη συλλογή “On The Margin”. Το 1918 παντρεύεται την αγαπημένη του Μαρία Νις και δύο χρόνια αργότερα γεννιέται ο γιός τους Μάθιου. Ο γάμος του ήταν επιτυχημένος παρ’ όλο που η κ. Χάξλεϊ δεν ήταν λογοτέχνης, βοηθούσε όμως πάρα πολύ, δακτυλογραφούσε τα χειρόγραφα του άντρα της καθώς και φίλων του και ήταν πολύ καλή οικοδέσποινα σε όλα τα μέρη όπου έζησαν μαζί. Μετά τα “Crome Yellow” και “Antic Hey” ο Χάξλεϊ έγινε αρκετά γνωστός οπότε εγκατέλειψε την δημοσιογραφία και το Λονδίνο για πιο ηλιόλουστους τόπους.

Έργο

Το περιφημότερο έργο του είναι ο Θαυμαστός καινούργιος κόσμος, μια εφιαλτική, προφητική ενατένιση ενός τέλειου τεχνοκρατικά πολιτισμού μίας μελλοντικής κοινωνίας που βασίζεται στον φυσικό και ψυχολογικό καταναγκασμό. Η απαισιόδοξη φουτουριστική φαντασία του Άλντους Χάξλεϊ, που με τον Θαυμαστό καινούριο κόσμο έφτασε στο αποκορύφωμά της, χάρισε στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας του 20ου αιώνα μερικές από τις πιο σημαντικές στιγμές της.

Γνωστός είναι επίσης και για το έργο του “Το νησί” (1962), ένα οικολογικό και ανθρωπιστικό μανιφέστο το οποίο θεωρείται προπομπός του κινήματος των χίπις.

Έργα

Μυθιστορήματα

• Crome yellow (Κίτρινο κρόουμ / Ο κίτρινος πύργος, 1921)

  —μτφ. Μαρία Βακαλοπούλου (εκδ. “Νεφέλη”, 1986)

  —μτφ. Μερόπη Οικονόμου (εκδ. “Κάκτος”, 1991)

• Antic hay (Κολασμένος χορός, 1923)

  —μτφ. Τζένη Γαβαλάκη (εκδ. “Αστάρτη”, 1993)

• Those barren leaves (Αυτά τα γυμνά φύλλα, 1925)

  —μτφ. Μερόπη Οικονόμου (περιοδικό «Νέα Εστία», τεύχος 1044 / 1 Ιανουαρίου 1971 έως τεύχος 1088 / 1 Νοεμβρίου 1972 και σε βιβλίο από τις εκδ, Δίφρος, 1988)

• Point counter point (Κοντραπούντο / Αντίστιξη, 1928)

  —μτφ. Βασίλης Καζαντζής (εκδ. “Πάπυρος”, 1975 – σειρά “ΒΙΠΕΡ”)

  —μτφ. Νίκος Σταμπάκης (εκδ. “Μέδουσα”, 2014)

• The rest cure (Αναγκαστική ανάπαυση, 1930)

  —μτφ. Ιουλιέττα Ράλλη (εκδ. “Γράμματα”, 1983)

• After the fireworks (Μετά τα πυροτεχνήματα, 1930)

  —μτφ. Μιμίκα Κρανάκη (εκδ. “Οι φίλοι του βιβλίου”, 1946)

• The Gioconda smile (Το χαμόγελο της Τζοκόντα, 1932)

  —μτφ. Εύη Μακρυγιάννη (εκδ. “Απόπειρα”, 1992)

• Brave new world (Θαυμαστός καινούριος κόσμος, 1932)

—μτφ. Βασίλης Καζαντζής (εκδ. “Πάπυρος”, 1971 – σειρά “ΒΙΠΕΡ”)

—μτφ. Μανώλης Χαιρετάκης (εκδ. “Γρηγόρης”, 1971)

—μτφ. Ελένη Κυπραίου (εκδ. “Κάκτος”, 1980)

—μτφ. Βασίλης Τομανάς (εκδ. “Πασχάλης”, 1984)

—μτφ. Ανδρέας Αποστολίδης (εκδ. “Μέδουσα”, 1991)

• Eyeless in Gaza (Αόμματος στην Γάζα, 1936)

  —μτφ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου ως «Ο τυφλός λυτρωτής» (εκδ. “Scripta”, 2004)

• After many a summer (Μετά από πολλά καλοκαίρια, 1939)

  —μτφ. Γιούρι Κοβαλένκο (εκδ. “Άγκυρα”, 1978)

  —μτφ. Ελένη Μαύρου (εκδ. “Νεφέλη”, 1983)

• Time must have a stop (Ο χρόνος πρέπει να κάνει μια στάση, 1944)
• Ape and essence (Ο πίθηκος και η αλήθεια, 1948)

—μτφ. Μανόλης Κορνήλιος (εκδ. “Πάπυρος”, 1974 – σειρά “ΒΙΠΕΡ”)

—μτφ. Νίκος Β. Αλεξίου (εκδ. “Ελεύθερος Τύπος”, 1986)

• The genius and the goddess (Ο μεγαλοφυής και η θεά, 1955)

—μτφ. Ροζίτα Σώκου (εκδ. “Γαλαξίας”, 1961)

• Island (Το νησί, 1962)

—μτφ. Αντώνης Αϊδίνης (εκδ. “Κάκτος”, 1984)

Δοκίμια (επιλογή)

• Music at night (Μουσική τη νύχτα, 1931)
• Ends and means (Σκοποί και μέσα, 1937)
• The doors of perception (Οι πύλες της αντίληψης, 1954)

—μτφ. Λεωνίδας Κανδηλίδης (εκδ. “Κάκτος”, 1981)

• Heaven and Hell (Ουρανός και κόλαση, 1956)
• Brave New World Revisited (Επιστροφή στον «Θαυμαστό καινούριο κόσμο», 1958)
• Literature and Science (Λογοτεχνία και επιστήμη, 1963)