Ο Χριστόφορος Περραιβός ήταν στρατιωτικός, πολιτικός, αγωνιστής του εικοσιένα, δάσκαλος, στιχουργός και συγγραφέας πολεμικών απομνημονευμάτων. Στενός συνεργάτης του Ρήγα Βελεστινλή (Φεραίου), μέλος της Φιλικής Εταιρείας από το 1817, εθναπόστολος στην κυριολεξία διατρέχει όλη την Ελλάδα. Άλλοτε τον βρίσκουμε στη Μάνη, άλλοτε στο Μωριά, αλλά και στο Σούλι, στην Πάργα όπου ο μητροπολίτης Ιερόθεος τον αποκηρύττει από τον άμβωνα αλλά και στην Κέρκυρα το 1816 που τον συλλαμβάνουν οι Άγγλοι και τον εξορίζουν.
Άνθρωπος της δράσης, τον βρίσκουμε δίπλα στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο στη μάχη του Πέτα. Πήρε μέρος στη Β΄ Εθνοσυνέλευση Άστρους, το 1823. Οι παλιοί αγώνες του από τον καιρό του Ρήγα, ο ρόλος του στη Φιλική Εταιρεία, η δράση του στο Μωριά και το Σούλι τον έκαμαν γνωστό με φήμη έξοχη σ΄ όλην την Ελλάδα. Οι πολέμαρχοι της Ανατολικής Ελλάδας τον κάλεσαν μ΄ επιμονή ν΄αναλάβει το πολεμικό Υπουργείο και να διευθύνει τα πολεμικά πράγματα στον τόπο τους. Γνωρίστηκε με τον Ρήγα στη Βιέννη και έγινε οπαδός του.
Γεννήθηκε το 1773 στους Παλαιούς Πόρους (παλ. Πούρλες) της Πιερίας. Το πραγματικό επίθετο της οικογενείας του ήταν Χατζηβασιλείου που το έκαμε Περραιβός από την αρχαία ονομασία της πόλεως που καταγόταν.
«Ο Χριστόφορος Περραιβός είναι ο ζωντανός κρίκος που ενώνει δυο περιόδους της νεοελληνικής ιστορίας: της προδρομικής του Ρήγα και της επαναστατικής των χρόνων της Φιλικής. Η πρώτη ρίχνει το σπόρο, ζυμώνει ιδέες, ανοίγει δρόμους, η δεύτερη οργανώνει, συγκροτεί δυνάμεις, καθορίζει πορεία, προβαίνει στην άμεση επαναστατική πράξη».
Γιώργης Λαμπρινός, Μορφές του Εικοσιένα
Το 1793 σπούδασε στην ακμάζουσα τότε ελληνική Σχολή του Βουκουρεστίου και το 1796 στη Βιέννη, προκειμένου να σπουδάσει ιατρική. Στη Βιέννη συνάντησε τον Ρήγα Βελεστινλή, έγινε οπαδός του και έκτοτε συνεχής σύντροφός του. Όταν από προδοσία οι Αυστριακοί ανακάλυψαν τα επαναστατικά σχέδια του Ρήγα Φεραίου (17 Δεκεμβρίου 1797), συνέλαβαν και τον Περραιβό, ο οποίος όμως αφέθηκε ελεύθερος, αφού ο Ρήγας τον κάλυψε (κατά κάποιους αυτό δεν διασταυρώνεται) λέγοντας στις αυστριακές αρχές που τους συνέλαβαν ότι τον γνώρισε καθ΄οδόν και ότι έρχονταν στην Τεργέστη για να σπουδάσει ιατρική.
Οι Γάλλοι εκτιμώντας τα οργανωτικά αλλά και τα συνωμοτικά του προσόντα του εμπιστεύτηκαν πολλές δύσκολες αποστολές σε διεργασίες. Στην Κέρκυρα όπου έμεινε αρκετά χρόνια, μέχρι το 1817, συνέγραψε την “Ιστορία του Σουλίου και της Πάργας”, την οποία εξέδωσε στο Παρίσι το 1803 (μόνο τον α΄ τόμο) και στη συνέχεια το 1815 εκδίδει πλήρως το έργο του στη Βενετία. Αργότερα το 1857 ακολούθησε η τρίτη έκδοσή, διορθωμένη.
Παρά ταύτα ο Χ. Περραιβός, τόσο στην Επτάνησο όσο και στη Βενετία, πολλές φορές καταδιώχθηκε ως συνωμότης, κατορθώνοντας όμως κάθε φορά να μένει εκτός φυλακών. Το 1817 μετά την ήττα του Ναπολέοντα όπου η γαλλική πολιτική ήταν πλέον ανίσχυρη προς την Ιερά Συμμαχία, πήγε στην Αγία Πετρούπολη όπου και διερχόμενος από την Οδησσό συναντήθηκε με τους αρχηγούς της Φιλικής Εταιρείας Σκουφά, Αναγνωστόπουλο, Τσακάλωφ και Αντ. Κομιζόπουλο και έγινε μέλος της.
Από την εποχή αυτή αρχίζει και η νέα δράση του Περραιβού. Κατ΄ εντολή της Φιλικής Εταιρείας κατήλθε στη Μάνη για να προετοιμάσει τη μεγάλη εξέγερση. Επισκέφθηκε πολλές πόλεις της Πελοποννήσου και λίγο πριν την επανάσταση μετέβη στην Ήπειρο στη περιοχή του Σουλίου, μετά στους Παξούς και τέλος στο Μεσολόγγι. Κατά δε την Επανάσταση του 1821 έδρασε και ως πολιτικός αλλά και ως στρατιωτικός. Μετά το θάνατο του Καραϊσκάκη, ο Περραιβός τέθηκε υπό τις διαταγές του Υψηλάντη και τον ακολούθησε στις εκστρατείες του εναντίον των Τούρκων.
Έλαβε μέρος ως πληρεξούσιος στη Γ’ Εθνοσυνέλευση και στη Δ’ Εθνοσυνέλευση Άργους.
Μετά την ίδρυση του Ελληνικού Βασιλείου διορίσθηκε συνταγματάρχης στη Βασιλική Φάλαγγα. Στις 18 Μαρτίου του 1844 ο Βασιλεύς Όθωνας του απένειμε τον βαθμό του υποστράτηγου.
Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία 90 χρόνων, στις 4 Μαΐου 1863.
Στην υπηρεσία της Γαλλίας
Υποστηρικτής του δημοκρατικού πολιτεύματος, ο Περραιβός τάχθηκε στην υπηρεσία της Γαλλίας, όταν αυτή διοικούσε τα Ιόνια Νησιά. Μάλιστα, συνέθεσε μία Ωδή προς τιμήν του Βοναπάρτη.
Συγγραφικό έργο
Εκτός της παραπάνω αναφερόμενης δίτομης “Ιστορίας του Σουλίου και της Πάργας”, ο Χ.Περραιβός συνέγραψε επίσης τα “Πολεμικά απομνημονεύματα” το 1836 σε δύο τόμους, και τη βιογραφία του Ρήγα Φεραίου του Θεσσαλού το έτος 1860.
- Χριστόφορος Περραιβός (1836). «Απομνημονεύματα πολεμικά : διαφόρων μαχών συγκροτηθεισών μεταξύ Ελλήνων και Οθωμανών κατά τε το Σούλιον και Ανατολικήν Ελλάδα από του 1820 μέχρι του 1829 έτους / Συγγραφέντα παρά του Συνταγματάρχου Χριστοφόρου Περραιβού του εξ Ολύμπου της Θετταλίας και διηρημένα εις τόμους δύω». Εν Αθήναις: Εκ της Τυπογραφίας Ανδρέου Κορομηλά.
- Χριστόφορος Περραιβός (1860). «Σύντομος βιογραφία του αοιδίμου Pήγα Φεραίου του Θετταλού». Εν Αθήναις: Τύποις και αναλώμασι Π. Δ. Σακελλαρίου.
- Χριστόφορος Περραιβός (1889). «Ιστορία της Πάργας / Συγγραφείσα παρά Χριστοφόρου Περραιβού υποστρατήγου. Εκδίδοται επιστασία Κωνσταντίνου Ζησίου καθηγητού». Εν Αθήναις: Τύποις και αναλώμασι Π. Δ. Σακελλαρίου.
- Χριστόφορος Περραιβός (1889). «Ιστορία του Σουλλίου / συγγραφείσα παρά Χριστοφόρου Περραιβού υποστρατήγου, εκδίδοται επιστασίαι Κ. Ζησίου καθηγητού». Εν Αθήναις: Τύποις και αναλώμασι Π. Δ. Σακελλαρίου.
Πηγές
- “Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια” τομ.Κ΄ σελ.65
- Αγαπητός Σ. Αγαπητός (1877). «Οι Ένδοξοι Έλληνες του 1821, ή Οι Πρωταγωνισταί της Ελλάδος». Τυπογραφείον Α. Σ. Αγαπητού, Εν Πάτραις. σελίδες 246–251. Ανακτήθηκε στις 13 Αυγούστου 2009.
