- Άγιος Παύλος Α’ ο Ομολογητής και Ιερομάρτυρας Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης
- Όσιος Λουκάς
- Άγιος Δημητριανός επίσκοπος Κηθηρίας Κύπρου
- Μνήμη της μετά φιλανθρωπίας κατενεχθείσης κόνεως επί Λέοντος του Μεγάλου
- Όσιος Νίκανδρος
- Όσιος Αγάπιος ο πρεσβύτερος
- Σύναξη πάντων των εν Νεαπόλει αγίων Μαρτύρων
- Άγιος Παύλος Α’ ο Ομολογητής και Ιερομάρτυρας Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινούπολης
Ο Άγιος Παύλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ. και υπήρξε γραμματέας του αγιοτάτου Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Αλεξάνδρου (βλέπε 30 Αυγούστου). Όταν απεβίωσε ο Αλέξανδρος, το 377 μ.Χ., ο Παύλος εξελέγχθηκε Πατριάρχης. Ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος, όταν το πληροφορήθηκε δυσανασχέτησε, μία και ήταν οπαδός της αίρεσης των Αρειανών. Όταν ο Κωνστάντιος επέστρεψε από την Αντιόχεια στην Κωνσταντινούπολη, απομάκρυνε από τον πατριαρχικό θρόνο τον Παύλο και ανακήρυξε αυθαίρετα Πατριάρχη, τον αρειανόφρονα Νικομήδειας Ευσέβιο. Τότε ο Άγιος Παύλος πήγε στη Ρώμη. Εκεί βρήκε τον Μέγα Αθανάσιο (βλέπε 18 Ιανουαρίου), τον οποίο είχε απομακρύνει από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας ο Κωνστάντιος. Πληροφορηθείς τα γεγονότα, ο αυτοκράτορας Κώνστας, έστειλε γράμμα στον αδελφό του τον Κωνστάντιο, διαμαρτυρόμενος για τη στάση του. Έτσι ο Παύλος και ο Αθανάσιος επανήλθαν στο αξίωμά τους. Δυστυχώς μετά από λίγο καιρό ο Κώνστας πέθανε. Έτσι ο Κωνστάντιος διέταξε, από την Αντιόχεια που ήταν, να απομακρύνουν τον Παύλο από τον Πατριαρχικό θρόνο. Μάλιστα τον εξόρισε στην Κουκουσό της Αρμενίας. Μία μέρα που τελούσε την Θεία Λειτουργία όρμησαν καταπάνω του Αρειανοί και τον έπνιξαν με το ίδιο του το ωμοφόριο. Έτσι ο Άγιος ετελείωσε και παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο. Το 385 μ.Χ., το αδιάφθορο Λείψανο του Αγίου Παύλου, μετακομίσθηκε στην Κωνσταντινούπολη κατά την βασιλεία του Μεγάλου Θεοδοσίου. Αρχικά κατατέθηκε στο Ναό της Αγίας Ειρήνης και έπειτα σε ναό προς τιμή του. Το Λείψανο μεταφέρθηκε στη Βενετία το 1226 μ.Χ. και κατατέθηκε στη γυναικεία Μονή του Αγίου Λορέντζου, όπου φυλάσσονταν και τα Λείψανα του Όσιου Βαρβάρου του Μυροβλύτου και της Αγίας Κανδίδης. Άγνωστο κάτω από ποιες συνθήκες το Λείψανο χάθηκε, για να βρεθεί το 1493 μ.Χ. Κατά την αναγνώριση του 1686 μ.Χ. ο Βολλανδιστής C. Jannik διαπίστωσε και περιέγραψε την ακεραιότητα του Λειψάνου.
Ἦχος γ’. Αὐτόμελον.
Θείας πίστεως ὁμολογία, ἄλλον Παῦλόν σε τῇ Ἐκκλησίᾳ, ζηλωτὴν ἐν ἱερεῦσιν ἀνέδειξε· συνεκβοᾷ σοι καὶ Ἄβελ πρὸς Κύριον, καὶ Ζαχαρίου τὸ αἷμα τὸ δίκαιον. Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Ἀστράψας ἐν γῇ, ὡς ἄστρον οὐρανόφωτον, τὴν καθολικήν, φωτίζεις Ἐκκλησίαν νῦν, ὑπὲρ ἧς καὶ ἤθλησας, τὴν ψυχήν σου Παῦλε προθέμενος, καὶ ὡς Ζαχαρίου καὶ Ἀβελ τρανῶς, βοᾷ σου τὸ αἷμα πρὸς Κύριον.
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν.
Ὡς τοῦ σκεύους ὑπάρχων τῆς ἐκλογῆς, καὶ ὁμώνυμος Πάτερ καὶ μιμητής, κινδύνους ὑπέμεινας, καὶ διωγμοὺς ὑπὲρ πίστεως, καὶ ὡς αὐτὸς τὴν Ῥώμην, κατέλαβες Ὅσιε, πανταχοῦ κηρύσσων, Τριάδος τὸ ὁμότιμον· ὅθεν καὶ τὸν δρόμον, ἐν Ἀρμενίᾳ τελέσας, ἀξίως ἀπείληφας, ἐκ Κυρίου τὸν στέφανον, καταισχύνας τὸν Ἄρειον· Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ, τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
Ὁμολογίας στύλος ὑπάρχεις, καὶ ὁμώνυμος Παύλου τοῦ φωστῆρος τῆς γῆς, ὁμότροπός τε καὶ σύναθλος, τὰ στίγματα τοῦ Ἰησοῦ βαστάζων ἐν τῷ σώματι, Παῦλε ἰερομύστα· καὶ ἐν αὐτοὶς ἐντρυφῶν, καὶ καυχώμενος πάντοτε, ἐνώπιον βασιλέων κακοδόξων ὤφθης ἱστάμενος, καὶ μὴ πτοούμενος, μᾶλλον δὲ δυναμούμενος. Ὅθεν τρανώτερον βοᾷ σου τὸ αἷμα πρὸς Κύριον.
- Όσιος Λουκάς
Ξένος προς τις μάταιες κλήσεις και επιθυμίες, καταγινόταν ήσυχα με την εργασία του και τον υπόλοιπο καιρό χρησιμοποιούσε για λογική ανάπαυση, μελέτη και αγάπη προς τον πλησίον του. Ο όσιος Λουκάς ήταν από το Ταυρομένιο της Σικελίας και από μικρό παιδί διακρινόταν για τη ζωντανή ευσέβεια του. Από τον ιδρώτα του έδινε στους φτωχούς και πολλές φορές αγρύπνησε κοντά στα κρεβάτια δυστυχισμένων, που χωρίς οικογένεια περνούσαν την ασθένεια μέσα στη θλίψη και τη μόνωση. Οι γονείς του θέλησαν να τον παντρέψουν, αλλά ο Λουκάς δεν δέχτηκε. Δεν περιφρονώ, έλεγε τον γάμο, αφού τόσο τον τίμησε ο Κύριος μας και η Εκκλησία. Αλλά είναι τάχα ανάγκη να παντρευτούμε όλοι; Υπάρχουν τόσες διακονίες προς τον πλησίον, που μπορεί να εκτελεί ο άγαμος με περισσότερη ευκολία. Επίσης είναι υποχρεωτικό να αποκτήσει κανείς παιδιά; Και μήπως τάχα δεν είναι ιερό και ωραίο να δώσει κανείς ψωμί και να φέρει κάποια ακτίνα παρηγοριάς στις καρδιές απόρων ορφανών; Αργότερα ο Λουκάς έγινε μοναχός και ασκήτευε σε κάποια τοποθεσία της Αίτνας. Στη συνέχεια ταξίδεψε στο Βυζάντιο, όπου υπήρχαν τόσοι θησαυροί της Εκκλησίας. Τελικά τον τράβηξε η Κόρινθος, όπου δίδασκε και οικοδομούσε με τις ευσεβείς ομιλίες του και τις πατρικές συμβουλές του. Εκεί επίσης τον βρήκε και ο ειρηνικός θάνατος του δικαίου.
- Άγιος Δημητριανός επίσκοπος Κηθηρίας Κύπρου
Ο Άγιος Δημητριανός είναι άγνωστος στους Συναξαριστές, γνωστός όμως στην εκκλησία της Κύπρου σαν επίσκοπος Κηθηρίας (ή Κυθραίων ή Χυτρών). Έζησε στα χρόνια του βασιλιά Θεοφίλου του εικονομάχου (829 – 843 μ.Χ.) και γεννήθηκε στο χωριό Συκά της Κυθρίας από πατέρα που ήταν Ιερέας. Έγινε μοναχός και έπειτα πρεσβύτερος από τον επίσκοπο Χυτρών Ευστάθιο, που τον διαδέχτηκε στο θρόνο. Ο Δημητριανός συμμετείχε της αιχμαλωσίας του ποιμνίου του από τους Αιγυπτίους και κατόπιν επέστρεψε μ’ αυτό στην Κύπρο, όπου όσιακά αφού έζησε, πέθανε σε βαθιά γεράματα.
- Μνήμη της μετά φιλανθρωπίας κατενεχθείσης κόνεως επί Λέοντος του Μεγάλου
Γράφει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης για το γεγονός αυτό: «Kατά τον δέκατον όγδοον χρόνον της βασιλείας Λέοντος του Mεγάλου, του επικαλουμένου Mακέλλη και Θρακός, ήτοι εν έτει υοε΄ [475], εν τη έκτη του Nοεμβρίου μηνός, κατά την ώραν του μεσημερίου, έγινεν όλος ο ουρανός συνεφιασμένος. Tην δε συνειθισμένην μελανάδα των νεφελών μεταβαλών εις κόκκινον χρώμα, εφαίνετο ότι μέλλει να κατακαύση όλον τον κόσμον. Tόσον γαρ πολλά εξέπληξεν όλους τους ανθρώπους, ώστε οπού και από μόνην την θεωρίαν του ουρανού ενόμιζον όλοι, ότι ανίσως πέση βροχή από τα τοιαύτα κατακόκκινα σύνεφα, βέβαια η βροχή εκείνη θέλει είναι φωτία και φλόγα, ήτις έχει να κατακαίη. Kαθώς εκατέκαιε και η εις τα Σόδομα πεσούσα πυρίνη βροχή. Διά την αμφίβολον λοιπόν ταύτην προσδοκίαν, όλοι οι Xριστιανοί εκατέφευγαν εις τας ιεράς Eκκλησίας, και παρεκάλουν τον Θεόν με δεήσεις και κλαυθμούς. Όθεν ο φιλάνθρωπος Kύριος, συγκεράσας την αγαθότητά του με την τιμωρίαν, επρόσταξε τα νέφη και έβρεχον μίαν βροχήν ασυνείθιστον και παράξενον, η οποία επροξένει φόβον εις τους αμαρτάνοντας, διότι η βροχή εκείνη αρχίσασα από την ώραν του εσπερινού, εβάσταξεν έως εις το μεσονύκτιον.
H δε καταπίπτουσα βροχή, ήτον μία σκόνις μαύρη, και έκαιε δυνατά παρομοίως με την στάκτην της αναμμένης καμίνου. Kαι τόση πολλή έπεσεν, ώστε οπού ευρέθη επάνω από την γην και από τα κεραμίδια των οίκων, περισσότερον από μίαν πιθαμήν ανδρός. Kατέφλεξε δε και κατέκαυσεν όλα τα χορτάρια της γης και βοτάνας και δένδρα. Ήτον δε και πολλά δυσκολόπλυτος, εφανέρονε δε με τούτο, τόσον την αγανάκτησιν του Θεού, όσον και την δυσκολόπλυτον αμαρτίαν. Διότι μετά ταύτα, έπεσαν μεν πολλαί και ραγδαίαι βροχαί εις διάστημα πολλών ημερών, μόλις δε και μετά βίας εδυνήθηκαν να ξεπλύνουν την σκόνιν εκείνην. Tούτο δε ήτον αίνιγμα. Eπειδή γαρ η αμαρτία ευρίσκεται εις ημάς ωσάν σκόνις πυρίνη και μαύρη, και κατατρώγει ωσάν φωτία τα της αρετής βλαστήματα, διά τούτο χρειαζόμεθα ωσάν βροχήν, πολλά δάκρυα, αναδιδόμενα κάτωθεν από αυτό το βάθος της καρδίας με στεναγμόν και πικρίαν ψυχής. Ίνα με αυτά, την μεν της κακίας φλογίζουσαν στάκτην εκπλύνωμεν, ποτίσωμεν δε την καλήν γην του νοός μας, και ποιήσωμεν αυτήν να καρποφορή αρετάς. Kαι έτζι διά τούτων γλυτώσωμεν από την τιμωρίαν της γείνης, η οποία κατακαίει τας ψυχάς ημών και τα σώματα. Eπιτύχωμεν δε της Bασιλείας των Oυρανών».
- Όσιος Νίκανδρος
- Όσιος Αγάπιος ο πρεσβύτερος
Ο κατά κόσμον Ασημάκης Λεονάρδος, γνωστός ως Αγάπιος ο πρεσβύτερος ήταν διαπρεπής λόγιος και εκκλησιαστικός συγγραφέας. Γεννήθηκε στη Δημητσάνα το 1740 μ.Χ. και κοιμήθηκε στο Άργος το 1812 μ.Χ. Ο νεαρός Ασημάκης έμαθε τα πρώτα του γράμματα στην ιδιαίτερη πατρίδα του – πιθανώς στη σχολή Φιλοσόφου, που βρισκόταν κοντά στη Δημητσάνα – και αργότερα στην Τρίπολη, όπου άκουσε τα μαθήματα του ιεροδιδάσκαλου Παρθενίου. Το 1759 μ.Χ., σε ηλικία 19 ετών, αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη με αντικειμενικό σκοπό του ταξιδιού του το Άγιο Όρος, όπου δίδασκε τότε ο Ευγένιος Βούλγαρης. Τελικά όμως κατέληξε στη Σμύρνη, όπου σπούδασε στην τότε Ευαγγελική Σχολή της ιωνικής μεγαλουπόλεως. Εκάρη μοναχός και πήρε το Ιερατικό όνομα Αγάπιος.
Ίδρυσε το 1764 μ.Χ. μαζί με τον συμπατριώτη του λόγιο Ιερομόναχο Γεράσιμο Γούνα, την σχολή της Δημητσάνας, που κατά την πρώτη περίοδο της λειτούργησε ως το 1770 μ.Χ. Το έτος αυτό ξέσπασαν στην Πελοπόννησο μεγάλοι διωγμοί και άγρια τρομοκρατία ως αντίποινα για τη συμμετοχή των ελληνικών πληθυσμών στο κίνημα του Ορλόφ. Στίφη Αλβανών διέτρεχαν τον Μοριά, λεηλατώντας και ερημώνοντας τη χώρα. Ανάμεσα στις πόλεις που καταστράφηκαν τότε ήταν και η Δημητσάνα. Η σχολή της έκλεισε και ο Αγάπιος κατέφυγε στη Ζάκυνθο, ενώ ο Γεράσιμος στη Σμύρνη.
Από τη Ζάκυνθο ο Αγάπιος πέρασε στην Πάργα, όπου και δίδαξε. Το 1780 μ.Χ., όταν στην Πελοπόννησο αποκαταστάθηκε σχετική ηρεμία, επέστρεψε στη Δημητσάνα και ανέλαβε πάλι τα διδακτικά του καθήκοντα στην ανασυσταθείσα σχολή της. Τον επόμενο χρόνο τον κάλεσαν να αναλάβει τη διεύθυνση της Ευαγγελικής Σχολής. Αλλά και στην θέση αυτή δεν παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Μεταξύ των ετών 1783 μ.Χ. και 1786 μ.Χ. επισκέφθηκε τους Αγίους τόπους και από τότε πήρε και την προσωνυμία Χατζη – Αγάπιος. Έκτοτε το Ιεραποστολικό έργο έγινε ο κύριος σκοπός της ζωής του.
Επισκέφθηκε κατά καιρούς τη Θεσσαλία, Μακεδονία, Θράκη, το Άγιο Όρος, τη Μικρά Ασία, Παλαιστίνη, Αραβία, Αίγυπτο, Ήπειρο, Πελοπόννησο και νησιά. Το 1812 μ.Χ. επέστρεψε στη σχολή της γενέτειρας του, έπειτα αποσύρθηκε στο Άργος, όπου και πέθανε.
- Σύναξη πάντων των εν Νεαπόλει αγίων Μαρτύρων
Την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου, η Ιερά Μητρόπολη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως έχει καθιερώσει να εορτάζεται η σύναξη των τοπικών της Αγίων, του Αγίου Γεωργίου του Νεαπολίτου (βλέπε 3 Νοεμβρίου), του Αγίου Αθανασίου του Κουλακιώτου (βλέπε 8 Σεπτεμβρίου) και του Αγίου Ακακίου του Ασβεστοχωρίτου (βλέπε 1 Μαΐου). Η πανήγυρις λαμβάνει χώρα στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Γεωργίου όπου και μεταφέρονται τεμάχια των λειψάνων των Αγίων και τελούνται καθ’ όλη την εβδομάδα πανηγυρικές ακολουθίες προς τιμήν των Αγίων
