Ο Γεώργιος Ι. Ράλλης (Αθήνα, 26 Δεκεμβρίου 1918 – 15 Μαρτίου 2006) ήταν πολιτικός και πρωθυπουργός της Ελλάδας κατά την περίοδο 1980–1981. Ο Γεώργιος Ράλλης καταγόταν από οικογένειες με πλούσια παράδοση στην πολιτική ζωή της Ελλάδας, τόσο από την πλευρά του πατέρα του όσο και από την πλευρά της μητέρας του. Προπάππους του ήταν ο Γεώργιος Α. Ράλλης, νομικός και πολιτικός και παππούς του ήταν ο Δημήτριος Ράλλης, ο οποίος διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας στα προπολεμικά χρόνια.
Πατέρας του ήταν ο Ιωάννης Ράλλης, παλαίμαχος Μακεδονομάχος αλλά και διορισμένος πρωθυπουργός των ναζιστικών κατοχικών δυνάμεων κατά την περίοδο 1943–1944, ο οποίος, μετά την απελευθέρωση, καταδικάστηκε στη δίκη των δοσιλόγων σε ισόβια κάθειρξη για συνεργασία με τους κατακτητές και πέθανε στην φυλακή το 1946. Η μητέρα του, Ζαΐρα, ήταν κόρη του κερκυραίου πολιτικού και πρωθυπουργού της Ελλάδας Γεωργίου Θεοτόκη και αδελφή του επίσης πρωθυπουργού της χώρας Ιωάννη Θεοτόκη.
Ο Γεώργιος Ράλλης σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με την αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο το 1939, κατατάχθηκε στον Στρατό. Η κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου τον βρήκε να υπηρετεί ως ανθυπίλαρχος στο Ιππικό. Πολέμησε στα βουνά της Βορείου Ηπείρου στην Α΄ Ομάδα Αναγνωρίσεως και διακρίθηκε για την ανδρεία του. Με την κατάρρευση του μετώπου και την εισβολή των Γερμανών, επέστρεψε στην Αθήνα, όπου ασχολήθηκε με την δικηγορία.
Τον Οκτώβριο του 1944 επιστρατεύθηκε και πάλι για να υπηρετήσει στο νεοσύστατο όπλο των Τεθωρακισμένων. Συμμετείχε σε επιχειρήσεις του Στρατού στην Στερεά Ελλάδα και την Ήπειρο κατά τα δύο πρώτα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου, και αποστρατεύθηκε οριστικά το 1948.
Με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στο Γκολφ της Γλυφάδας. Ο Γ. Ράλλης θεωρείται ότι είχε μυήσει τον Κων. Καραμανλή στο «αριστοκρατικό» άθλημα, ενώ έλεγε πάντοτε ότι υπήρξε καλύτερος γκόλφερ από τον ιδρυτή της EPE και της N.Δ.
Ήταν δεινός ερασιτέχνης αθλητής του γκολφ και μάλιστα συμπαίκτης του Κωνσταντίνου Καραμανλή στο Γκολφ Γλυφάδας.
Η αρχή της πολιτικής του σταδιοδρομίας
Εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής Αθηνών με το Λαϊκό Κόμμα το 1950. Επανεκλέχθηκε βουλευτής στην ίδια περιφέρεια με τα κόμματα Ελληνικός Συναγερμός (1951–1952) και Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσης (ΕΡΕ) (1956).
Διετέλεσε υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως επί κυβέρνησης Αλέξανδρου Παπάγου (1954–1956) και υπουργός Συγκοινωνιών και Δημοσίων Έργων στην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή (1956–1958) απ’ όπου παραιτήθηκε (1958) λόγω διαφωνίας του για τον εκλογικό νόμο, μη λαμβάνοντας μέρος στις εκλογές του ίδιου έτους. Στα επιτεύγματα των πρώτων χρόνων της πολιτικής του σταδιοδρομίας συμπεριλαμβάνονται η αναβάθμιση του Υπουργείου Προεδρίας της Κυβερνήσεως, η σύμβαση με τον Αριστοτέλη Ωνάση για την ίδρυση της Ολυμπιακής Αεροπορίας και η πρώτη τεχνική μελέτη για την κατασκευή του υπογείου σιδηροδρομικού δικτύου της Αθήνας.
Στις εκλογές του 1961 εκλέχθηκε και πάλι βουλευτής της ΕΡΕ και ανέλαβε το Υπουργείο Εσωτερικών (1961–1963). Στην τελευταία κυβέρνηση Παναγιώτη Κανελλόπουλου ανέλαβε το Υπουργείο Δημοσίας Τάξεως και προσωρινός υπουργός Κοινωνικής Προνοίας, θέση στην οποία τον βρήκε το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.
Δικτατορία και αντίσταση
Ο Γεώργιος Ράλλης ήταν ένας από τους ελάχιστους Έλληνες πολιτικούς που κατάφερε να αποφύγει την σύλληψη το πρωί του πραξικοπήματος. Μάλιστα, από τον Σταθμό Δράσεως της Χωροφυλακής προσπάθησε να κινητοποιήσει το Γ΄ Σώμα Στρατού εναντίον των πραξικοπηματιών, αλλά οι διαταγές του δεν μεταβιβάστηκαν. Αργότερα, οι χουντικοί τον έθεσαν σε κατ’ οίκον περιορισμό, τον φυλάκισαν και τον εκτόπισαν στην Κάσο για την ανοιχτή αντιστασιακή του δράση.
Όταν ο Γεώργιος Παπαδόπουλος άρχισε να χαλαρώνει κάπως τα μέτρα κατά των πολιτικών, οι χουντικές αρχές του επέτρεψαν να επιστρέψει στην Αθήνα. Με την απελευθέρωσή του, συνέχισε και πάλι την αντίσταση κατά της δικτατορίας. Τον Ιούλιο του 1973 έλαβε ενεργό μέρος στον αγώνα εναντίον του προκατασκευασμένου δημοψηφίσματος του Παπαδόπουλου. Την ίδια περίοδο, διετέλεσε διευθυντής του αντιχουντικού περιοδικού Πολιτικά Θέματα.
Η περίοδος της δικτατορίας σημάδεψε την πολιτική σκέψη του Γεωργίου Ράλλη. Ο ίδιος παραδέχθηκε αργότερα πως όταν βρέθηκε στην φυλακή παρέα με αριστερούς πολιτικούς κρατουμένους, τότε διαπίστωσε ότι πολλοί από τους πρώην αντιπάλους του ήταν άνθρωποι καλλιεργημένοι, πραγματικοί πατριώτες και με βαθιά γνώση των καταστάσεων. Έκτοτε, η αντίληψη του για την ελληνική Αριστερά άλλαξε ριζικά.
Η Μεταπολίτευση
Στο πολιτειακό δημοψήφισμα μετά την πτώση της δικτατορίας, υποστήριξε την βασιλευομένη δημοκρατία.
Στην πρώτη κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Καραμανλή το 1974, ο Γεώργιος Ράλλης ανέλαβε το Υπουργείο Προεδρίας της Κυβερνήσεως, θέση που διατήρησε και στην πρώτη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας μέχρι τον Ιούλιο του 1976. Κατόπιν ανέλαβε το Υπουργείο Παιδείας, για να εισηγηθεί την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με την υποχρεωτική εννιάχρονη εκπαίδευση (από εξαετή) και την καθιέρωση της δημοτικής σε όλες της βαθμίδες της εκπαίδευσης και της Διοίκησης.
Μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1977, ανέλαβε το Υπουργείο Συντονισμού, και στις 10 Μαΐου του 1978 ανέλαβε το Υπουργείο Εξωτερικών. Ως υπουργός Εξωτερικών, ολοκλήρωσε τις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Υπήρξε δε ο πρώτος Έλληνας υπουργός Εξωτερικών που επισκέφθηκε τη Μόσχα μετά την Μεταπολίτευση (τον Οκτώβριο του 1978).
Πρωθυπουργός
Με την άνοδο του Κ. Καραμανλή στην Προεδρία της Δημοκρατίας, ο Γεώργιος Ράλλης ανέλαβε πρωθυπουργός της Ελλάδας, από τις 9 Μαΐου 1980. Την προηγούμενη ημέρα, η κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας Δημοκρατίας τον είχε εκλέξει ηγέτη του κόμματος, με δεύτερο τον Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα.
Η πρωθυπουργία του χαρακτηρίσθηκε από την δική του προσωπική μετριοπάθεια, αλλά και την εισαγωγή ενός ευρωπαϊκού πλουραλιστικού δημοκρατικού ύφους. Ευτύχησε να είναι ο πρωθυπουργός της Ελλάδας που επικύρωσε την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Όμως, η κόπωση της κοινής γνώμης από τις συνεχείς κυβερνήσεις της Δεξιάς, ορισμένες ατυχείς συγκυρίες (η δεύτερη συνεχόμενη πετρελαϊκή κρίση, η οποία ξέσπασε το 1979 εξαιτίας της Ιρανικής Επανάστασης και οξύνθηκε περαιτέρω τα έτη 1980 και 1981 λόγω του πολέμου μεταξύ Ιράν και Ιράκ, με αποτέλεσμα παγκόσμιες πληθωριστικές πιέσεις, οι δασικές πυρκαγιές στην Αττική, ο εμπρησμός των πολυκαταστημάτων «Μινιόν» και «Κατράτζος» το Δεκέμβριο του 1980, ο σεισμός στις Αλκυονίδες τον Φεβρουάριο του 1981 και το πολύνεκρο δυστύχημα στο Στάδιο Καραϊσκάκη τον ίδιο μήνα), αλλά και η ισχυρή προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου, δημιούργησαν το μεγάλο ρεύμα που έφερε τελικά στην εξουσία το ΠΑΣΟΚ.
Με τον Ανδρέα Παπανδρέου, το 1980, στο Μέγαρο Μαξίμου. H περίφημη σύσταση «δεν θέλω “ου”…» του Γ. Ράλλη προς τους οπαδούς της N.Δ., κατά την προεκλογική περίοδο του 1981, φανέρωνε ότι η αντιπαλότητά τους ήταν μόνον πολιτική. Το βράδυ της μεγάλης αλλαγής, μάλιστα, ο Γ. Ράλλης είχε σπεύσει να ενημερώσει πρώτος τον Ανδρέα ότι είναι νικητής, πριν βγουν τα επίσημα εκλογικά αποτελέσματα
Παρά τις επικρίσεις που δεχόταν και μέσα από το κόμμα του, ο Γεώργιος Ράλλης έδειξε ανώτερο ήθος και μετριοπάθεια ακόμα και κατά την έντονη προεκλογική περίοδο του 1981. Σε προεκλογική ομιλία του στο Ηράκλειο, είπε το περίφημο σύνθημα «δεν θέλω ου», ζητώντας με αυτό τον τρόπο από τους οπαδούς του κόμματός του να μην αποδοκιμάζουν τον αντίπαλό του Ανδρέα Παπανδρέου.
Στις 19 Οκτωβρίου, μία ημέρα μετά την εκλογική ήττα του από τον Ανδρέα Παπανδρέου, ο Γεώργιος Ράλλης παραιτήθηκε από πρωθυπουργός, μιλώντας για το «πικρό ποτήρι» της ήττας, αλλά και συγχαίροντας τον αντίπαλό του, πράξη τότε πρωτόγνωρη για τα πολιτικά πράγματα της χώρας. Δύο μήνες αργότερα, παραιτήθηκε και από την ηγεσία της Νέας Δημοκρατίας, για να παραμείνει απλός βουλευτής.
Το τέλος μιας πενηντάχρονης πολιτικής πορείας
Τον Μάιο του 1987, ο Γεώργιος Ράλλης διαφώνησε με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και ανεξαρτητοποιήθηκε από την Νέα Δημοκρατία. Στις εκλογές τον Ιούνιο του 1989 δεν πολιτεύθηκε. Επανήλθε και πάλι στην πολιτική και εκλέχθηκε βουλευτής τον Νοέμβριο του 1989, μετά από πρόσκληση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
Εκλέχθηκε και πάλι βουλευτής τον Απρίλιο του 1990, αλλά αυτή την φορά στην Κέρκυρα. Στις 29 Μαρτίου του 1993,[14] παραιτήθηκε από βουλευτής και αποσύρθηκε οριστικά από την πολιτική, θεωρώντας λανθασμένες τις πολιτικές κινήσεις του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, αλλά και της Αντιπολίτευσης του ΠΑΣΟΚ, που δεν δέχθηκαν συμβιβασμό με μία σύνθετη ονομασία για επίλυση του μακεδονικού για λόγους κομματικής σκοπιμότητας.
Υπήρξε βαθύτατα ευρωπαϊστής και δημοκράτης. Αυτό τού το αναγνώρισαν ακόμα και πολιτικοί του αντίπαλοι, όπως ο παλαίμαχος ηγέτης της Αριστεράς Λεωνίδας Κύρκος.
Μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής του, διατήρησε πολιτικό γραφείο επί της οδού Ακαδημίας στην Αθήνα και διέμενε σε διαμέρισμα επί της Κανάρη 4 στο Κολωνάκι. Για την στρατιωτική και πολιτική του δράση, είχε τιμηθεί με πολλές διακρίσεις τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γιουγκοσλαβία, Ταϊλάνδη και Αιθιοπία).
Πέθανε από ξαφνική καρδιακή προσβολή και η κηδεία του έγινε στην Αθήνα στις 16 Μαρτίου 2006 με δημόσια δαπάνη και τιμές εν ενεργεία πρωθυπουργού.
Ήταν σύζυγος της Λένας Ράλλη (απεβίωσε στις 18 Απριλίου 2015), το γένος Βούλτσου, με την οποία είχε αποκτήσει δύο κόρες, την Ζαΐρα (συζ. Παπαληγούρα) και την Ιωάννα (συζ. Φαρμακίδου).
Ήταν υποστηρικτής του Παναθηναϊκού.
Βιβλία
- 1947: «»Ο Ιωάννης Ράλλης ομιλεί εκ του τάφου, ιδιωτική έκδοση, 1947.
- 1958: «Οι δύο δρόμοι (Κομμουνισμός και δημοκρατία)», χωρίς εκδότη.
- 1971: «Η αλήθεια για τους Έλληνες πολιτικούς. Έως την 21η Απριλίου 1967», – ελληνική πολιτική ιστορία.
- 1972: «Η τεχνική της βίας», – μελέτη, ιδιωτική έκδοση.
- 1983: «Ώρες ευθύνης (1980 – 1981)» , – αφήγηση της Πρωθυπουργίας του, ιδιωτική έκδοση.
- 1983: «Χωρίς προκατάληψη για το παρόν και το μέλλον», – μελέτη για τα πολιτικά πράγματα της πρώτης περιόδου της διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, εκδ. “Ευρωεκδοτική”.
- 1993: «Κοιτάζοντας πίσω» , – αυτοβιογραφία των ετών 1918 – 1949, εκδ. “Ερμείας”.
- 1990 : «Πολιτικές εκμυστηρεύσεις», – αυτοβιογραφία των ετών 1950 – 1989, εκδ. “Προσκήνιο”.
- 1995: Εις ώτα μη ακουόντων , – πολιτικές μελέτες, εκδ. “Ελληνοεκδοτική”.
- 1997: Το ημερολόγιό μου, τον καιρό της δικτατορίας,- ημερολογιακές καταγραφές, εκδόσεις “Ελληνοεκδοτική”.
- 2002: «Με ήσυχη συνείδηση», – συλλογή άρθρων και ομιλιών του, εκδ. “Ποταμός”.
- 2006: «Επιστολές του Γεωργίου Ράλλη στον Εμμανουήλ Κριαρά», – επιστολές, εκδόσεις “Σχολές Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου”.
- 2006: «Γεώργιος Θεοτόκης. Ο πολιτικός του μέτρου», – βιογραφία του Κερκυραίου πολιτικού, και παππού του Γεωργίου Ράλλη, εκδ. “Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων»”.[17]
Πηγές
- Αντώνης Μακρυδημήτρης, Οι υπουργοί των εξωτερικών της Ελλάδας 1829-2000, εκδόσεις Καστανιώτης, Αθήνα, 2000, σελ. 108.
