Ο Λεβ Ιβάνοβιτς Γιάσιν (Лев Ива́нович Я́шин, 22 Οκτωβρίου 1929 – 20 Μαρτίου 1990) ήταν Σοβιετικός ποδοσφαιριστής που αγωνιζόταν στη θέση του τερματοφύλακα. Θεωρούμενος ως ο καλύτερος τερματοφύλακας όλων των εποχών, ψηφίστηκε ως ο κορυφαίος από τη Διεθνή Ομοσπονδία Ιστορίας και Στατιστικής Ποδοσφαίρου (IFFHS), τόσο του 20ού αιώνα, όσο και όλων των εποχών το 2021. Είναι ο μόνος τερματοφύλακας που έχει κερδίσει το βραβείο της Χρυσής Μπάλας.
Ο Γιασίν γεννήθηκε στη Μόσχα σε οικογένεια βιομηχανικών εργατών. Ήταν μόλις 12 ετών όταν το καλοκαίρι του 1942 κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, άρχισε να δουλεύει ως βοηθός σε εργαστήριο μετάλλου. Τα παιδικά του χρόνια ήταν φτωχικά με το Δευτέρο Παγκόσμιο Πόλεμο να έχει ξεσπάσει και η οικογένειά του μετακόμισε στο Ουλιάνοβσκ, 800 χιλιόμετρα ανατολικά της Μόσχας. Η πόλη είχε επιλεγεί από το εργοστάσιο πυρομαχικών για την ανακατασκευή του στο οποίο εργάστηκε ο πατέρας του. Αργότερα και ο ίδιος δούλεψε στην ίδια μονάδα, αρχικά βοηθώντας στην εκφόρτωση βαγονιών. Το 1944 επέστρεψε στη Μόσχα, αλλά η ρουτίνα του εργοστασίου συνεχίστηκε.
Καριέρα σε συλλόγους
Από την παιδική του ηλικία αγάπησε το ποδόσφαιρο. Δεν είχε πραγματική μπάλα, έτσι την έφτιαχναν από κουρέλια δεμένα με σχοινιά. Ξεκίνησε ως τερματοφύλακας χόκεϊ επί πάγου στην ομάδα του εργοστασίου, κερδίζοντας μάλιστα και ένα πρωτάθλημα. Στα 17 έπρεπε να αντικαταστήσει τον τερματοφύλακα της ομάδας ποδοσφαίρου, κάνοντας τα πρώτα του βήματα στο άθλημα. Το 1949 προσχώρησε στην ομάδα Ντιναμό Μόσχας που σχετίζεται με το σοβιετικό υπουργείο αστυνομίας και ασφάλειας, στην οποία συνέχισε σε ολόκληρη την καριέρα του. Αρχικά ήταν αναπληρωματικός και παρέμεινε στον πάγκο για περίπου τέσσερα χρόνια και η απογοήτευση του ήταν μεγάλη σε σημείο που σκόπευε να εγκαταλείψει το ποδόσφαιρο προτιμώντας το χόκεϊ.
Το 1953 ο τραυματισμός του βασικού τερματοφύλακα της ομάδας και της Εθνικής τον έφερε στο προσκήνιο κερδίζοντας 5 πρωταθλήματα Σοβιετικής Ένωσης και τρία Κύπελλα. Στο ντεμπούτο του, ένα φιλικό, δέχθηκε ένα γκολ που σημείωσε ο αντίπαλος τερματοφύλακας. Ήταν κάτι που θα έπρεπε να αποφύγει ακόμη και σε αυτό το πρώιμο στάδιο. Εμφανίστηκε μόνο σε άλλες δύο περιπτώσεις εκείνη τη σεζόν, και οι δύο στο πρωτάθλημα. Σταδιακά στη Ντιναμό απέδειξε το εκπληκτικό ταλέντο του και αυτό τον οδήγησε στην Εθνική όπου από εκεί τον έμαθε και ο υπόλοιπος κόσμος. Το 1962 οι εμφανίσεις του στο Παγκόσμιο Κύπελλο και ο αποκλεισμός από τη γηπεδούχο Χιλή έτυχαν αρνητικής κριτικής από τους φιλάθλους της πατρίδας του. Όμως στο πρωτάθλημα της Σοβιετικής Ένωσης του 1963 δέχθηκε μόνο 7 γκολ σε 27 αγώνες, γεγονός που τον οδήγησε στην κατάκτηση της Χρυσής Μπάλας εκείνη τη χρονιά.
Σε 358 αγώνες πρωταθλήματος δε δέχτηκε γκολ στα 204, ενώ απέκρουσε συνολικά τουλάχιστον 150 πέναλτι. Ήταν γνωστός για τον αθλητικότητά του, την άριστη θέση, το υψηλό του ανάστημα, την ανδρεία, την επιβλητική παρουσία του απέναντι στους αντίπαλους και το ακροβατικά αντανακλαστικά. Όμως το βασικό του πλεονέκτημα ήταν η ικανότητα να προβλέπει τις ενέργειες του αντιπάλου και να παίρνει τη σωστή θέση εκ των προτέρων στο τέρμα. Έφερε επανάσταση στη θέση του τερματοφύλακα επιβάλλοντας την εξουσία του σε ολόκληρη την άμυνα. Με τη φωνητική του παρουσία στον κίνδυνο ενός γκολ, έδινε εντολές στους αμυντικούς του, έβγαινε από τη γραμμή του για να αναχαιτίσει επιτιθέμενους. Ήταν ο πρώτος τερματοφύλακας που απομακρυνόταν της εστίας του για να βοηθήσει και την ανάπτυξη του παιχνιδιού της ομάδας του, γεγονός που τον ανήγαγε σε πρωτοπόρο και από τους επιδραστικους στην ιστορία του αθλήματος.
Ο Γιασίν συνήθιζε να αγωνίζεται με μαύρη εμφάνιση και μαύρα γάντια και «σκέπαζε» την εστία του με τις τοποθετήσεις και τις αλτικές του ικανότητες, ενώ συνήθιζε να αγωνίζεται με μαύρη εμφάνιση και μαύρα γάντια. Από αυτά του έδωσαν παρατσούκλια όπως «μαύρη αράχνη», «μαύρο χταπόδι», «μαύρος πάνθηρας» κ.ά.
Διεθνής καριέρα
Αγωνίστηκε για πρώτη φορά με την Εθνική της Σοβιετικής Ένωσης το 1954. Το 1956 κέρδισε στους Ολυμπιακούς Αγώνες το χρυσό μετάλλιο δεχόμενος δύο γκολ σε πέντε αγώνες, ενώ είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην κατάκτηση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος του 1960.
Σαν μέλος της ομάδας της Σοβιετικής Ένωσης πήρε μέρος στις διοργανώσεις Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1958 (αποκλείστηκε στον προημιτελικό από τη Σουηδία έχοντας πραγματοποιήσει εξαιρετικές εμφανίσεις συμπεριλαμβανόμενος στη καλύτερη ενδεκάδα του τουρνουά), 1962 (αποκλείστηκε στον προημιτελικό από τη Χιλή), και 1966 (τέταρτη θέση). Το 1970 ταξίδεψε στις ΗΠΑ για το Παγκόσμιο Κύπελλο, όμως ήταν 40 ετών και ο ρόλος του ήταν πιο πολύ αυτός του βοηθού προπονητή παρά του παίκτη μιας και ήταν η τρίτη επιλογή της ομάδας ως τερματοφύλακας. Συνολικά συμμετείχε σε 13 αγώνες Παγκοσμίου Κυπέλλου και δέχθηκε 17 γκολ (τέσσερα παιχνίδια χωρίς να δεχθεί γκολ).
Κλείνοντας τη διεθνή του σταδιοδρομία είχε 78 συμμετοχές έχοντας δεχτεί 70 τέρματα. Το τελευταίο του παιχνίδι το έδωσε το 1971 με τη Ντιναμό Μόσχας απέναντι σε ομάδα επίλεκτων της στο Στάδιο Λουζνικί της Μόσχας (αποτέλεσμα 2–2). Σε αυτό το παιχνίδι παρευρέθησαν πάνω από 100.000 θεατές για να τον δουν να αγωνίζεται για τελευταία φορά. Μερικοί από τους παίκτες που τον τίμησαν σε αυτό το παιχνίδι του ήταν οι Πελέ, Εουσέμπιο, Γκερντ Μίλερ και Φραντς Μπεκενμπάουερ. Ο Πελέ τον θεωρούσε το «για πάντα νούμερο ένα». Μία από τις καλύτερες εμφανίσεις του έκανε το 1963 ως μέλος της «επίλεκτης ενδεκάδας κόσμου» απέναντι στην Εθνική Γαλλίας στο Παρκ ντε Πρενς, καθώς έκανε εντυπωσιακές αποκρούσεις. Το 1963 έγινε ο πρώτος και μοναδικός τερματοφύλακας στον κόσμο που κέρδισε το βραβείο του καλύτερου Ευρωπαίου ποδοσφαιριστή. Στις 23 Οκτωβρίου 1963 συμμετείχε ως μέλος της Μικτής Κόσμου στον αγώνα απέναντι στην Εθνικής Αγγλίας για τον εορτασμό των 100 χρόνων της αγγλικής ποδοσφαιρικής ιστορίας μαζί με τους Αλφρέδο Ντι Στέφανο, Φέρεντς Πούσκας, Ρεϊμόν Κοπά, Εουσέμπιο, Φρανσίσκο Χέντο, Ντζάλμα Σάντος, Γιόζεφ Μάζοπουστ κα. Επίσης ήταν τερματοφύλακας της Μικτής Ευρώπης στον αγώνα προς τιμή του Στάνλεϊ Μάθιους στις 28 Απριλίου 1965.
Συνολικά αγωνίστηκε σε 812 παιχνίδια στην καριέρα του από τους οποίους σε 480 χωρίς να δεχτεί γκολ. Μετά το τέλος της καριέρας του προπόνησε κάποιες ομάδες σε μικρά πρωταθλήματα της Φινλανδίας.
Μετά την αποχώρησή του από την ενεργό δράση
Το διάστημα 1981–1989 ήταν Αντιπρόεδρος της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας της ΕΣΣΔ. Το 1986 έγινε ο πρώτος ποδοσφαιριστής που τιμήθηκε με την είσοδο του στο Ολυμπιακό Τάγμα (Silver Olympic Order), την ύψιστη αθλητική τιμή. Δύο χρόνια αργότερα τιμήθηκε και από τη FIFA (ένας από τους πρώτους) με την ανώτατη διάκριση του αθλήματος, το Τάγμα Αξίας. Το ένα του πόδι ακρωτηριάστηκε έπειτα από τραυματισμό στο γόνατο. Εξ αιτίας, όμως, επιπλοκών απεβίωσε το 1990. Στο γήπεδο της Ντιναμό ένα άγαλμά του διακοσμεί τον περιβάλλοντα χώρο. Αγάλματά του υπάρχουν ακόμα στη Μόσχα και στο Ρίο ντε Τζανέιρο.
Το 1998 η FIFA τον εξέλεξε στην καλύτερη ενδεκάδα του 20ού αιώνα. Το 2000 η Παγκόσμια Ομοσπονδία τον ανακήρυξε σε «Τερματοφύλακα του 20ού Αιώνα». Το 2003 επελέγη από τη Ρωσική Ποδοσφαιρική Ένωση ως ο «χρυσός παίκτης» της χώρας για τον εορτασμό των 50 χρόνων της ΟΥΕΦΑ. Το 2011 ήταν ο πρώτος τερματοφύλακας που έγινε μέλος και από τα 15 πρώτα μέλη που εισήχθησαν στην Αίθουσα Φήμης του Ποδοσφαίρου (Hall of Fame) στην Πατσούκα, της πολιτείας Ιδάλγο του Μεξικού. Η EA Sports, για να τον τιμήσει, εγκαθίδρυσε το βραβείο Λεβ Γιασίν για τον καλύτερο τερματοφύλακα σε κάθε τελική διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου.
Το 2018 ο Γκόρντον Μπανκς, ψηφισμένος ως δεύτερος καλύτερος του 20ού αιώνα από την IFFHS, δήλωσε ότι ο Γιασίν είναι ο καλύτερος τερματοφύλακας όλων των εποχών χωρίς αμφιβολία.
Άλλα στοιχεία
- Για γούρι έπαιρνε μαζί του δύο καπέλα σε κάθε αγώνα και το ένα το άφηνε πίσω από το τέρμα του ενώ το άλλο το φορούσε στο κεφάλι του
- Αν και ήταν ιδιαιτέρα αθλητικός όταν ρωτήθηκε για το μυστικό της επιτυχίας του δήλωσε:«Ένα τσιγάρο για να καλμάρουν τα νεύρα και ένα ποτό για να σφίξουν οι μύες».
Τίτλοι
Ντιναμό Μόσχας
- Πρωτάθλημα ΕΣΣΔ χόκεϋ επί πάγου : 1953
- Πρωτάθλημα ΕΣΣΔ (5) : 1954, 1955, 1957, 1959, 1963
- Κύπελλο ΕΣΣΔ (3) : 1953, 1957, 1970
Σοβιετική Ένωση
- Ολυμπιακό χρυσό μετάλλιο : 1956
- Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα : 1960
Ατομικές διακρίσεις
- Ευρωπαίος Ποδοσφαιριστής της Χρονιάς, Βραβείο «Χρυσή Μπάλα» (1963)
- Καλύτερος τερματοφύλακας της ΕΣΣΔ (3) : 1960, 1963, 1966
- Ευρωπαίος τερματοφύλακας της χρονιάς (με βάση την κατάταξη Ballon d’Or) (9) : 1956, 1957, 1959, 1960, 1961, 1963, 1964, 1965, 1966
- Καλύτερη Ομάδα Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος (2) : 1960, 1964
- FIFA XI (2) : 1963, 1968
- Καλύτερη Ομάδα όλων των εποχών στο Παγκόσμιο Κύπελλο της FIFA : 1994
- FIFA Ομάδα-όνειρο Παγκοσμίων Κύπελλων : 2002
- Παγκόσμια Ομάδα του 20ού αιώνα
- IFFHS : Παγκόσμια Ομάδα του XXού αιώνα
- IFFHS : Καλύτερος τερματοφύλακας του 20ού αιώνα
- IFFHS legends
- World Soccer περιοδικό World XI (4) : 1963, 1964, 1966, 1967
- World Soccer περιοδικό : Καλύτεροι XI όλων των εποχών 2013
- World Soccer περιοδικό : Οι 100 μεγαλύτεροι ποδοσφαιριστές του 20ού αιώνα
- Καλύτερος Τερματοφύλακας του Αιώνα της FIFA, και μέλος της Ενδεκάδας (ΧΙ) του Αιώνα της FIFA (2000)
- Χρυσός Παίκτης της Ρωσίας από την Ποδοσφαιρική Ένωση της Ρωσίας, ως ο πιο εξέχων παίκτης τους τα τελευταία 50 χρόνια (Νοέμβριος 2003) για τον εορτασμό του Ιωβηλαίου της UEFA
- France Football : Ballon d’or Dream Team (2020)
- IFFHS Παγκόσμια Ομάδα – Όνειρο Όλων των Εποχών : 2021
- Χρυσό μετάλλιο «του σφυριού και του δρεπανιού» (αστέρι) του Ήρωα της Σοσιαλιστικής Εργατιάς μαζί με το Τάγμα του Λένιν (ισάξιο με το στρατιωτικό βραβείο «Ήρωας της ΕΣΣΔ») (1989)
