Σήμερα “γιορτάζουμε” – και δεν ξέρω πόσοι το έχουν καταλάβει αυτό – το ΒΙΒΛΙΟ! Θα επικαλεστώ τον Ουμπέρτο Έκο που γράφει ότι τα βιβλία είναι οι γέροι μας που τους θέλουμε. Δεν το αντιλαμβανόμαστε, αλλά ο πλούτος μας σε σύγκριση μ’ έναν αναλφάβητο ή μ’ έναν εγγράμματο που δεν διαβάζει, είναι ότι εκείνος ζει και θα ζει μόνο τη δική του ζωή, ενώ εμείς έχουμε ζήσει πάρα πολλές.
Θυμόμαστε τα παιδικά μας χρόνια μαζί με τα παιδικά χρόνια του Προυστ, αφομοιώσαμε κάτι από τη σοφία του Σόλωνα, ανατριχιάσαμε κάποιες νύχτες που φυσούσε άγρια στην Αγία Ελένη κι επαναλαμβάνουμε στον εαυτό μας, μαζί με το παραμύθι που μας είπε η γιαγιά, κι εκείνο που είχε αφηγηθεί η Σεχραζάτ… Ο Έκο (κι ας μου συγχωρεθεί η συνεχής επίκλησή του) μας λέει στη γλώσσα της εποχής μας: Το βιβλίο είναι μιας ασφάλεια ζωής, μια μικρή προκαταβολή αθανασίας. Δυστυχώς προς τα πίσω κι όχι προς τα εμπρός… Αν η αρρώστια του καιρού μας είναι η μοναξιά, τότε και το βιβλίο είναι μια συντροφιά.
Οι εκδοτικοί οίκοι έχουν βρει το κουμπί μας και εκδίδουν αφειδώς, πεπεισμένοι πως έχουμε πάθει όλα τα κακά του κόσμου και διψάμε για μια καταφυγή. Κι αυτή η καταφυγή, είναι τα βιβλία, είναι το «παραμύθιον γλυκύ ανθρωπίνης ατυχίας». Οι σύγχρονες εφιαλτικές κοινωνίες γνωρίζουν –γιατί είναι έργο δικό τους– ότι όπου τα μέτρα ξεπερνάνε τον άνθρωπο, η ψυχή συντρίβεται. Και ξέρουμε πολύ καλά, ότι η ψυχική ερήμωση είναι αποτέλεσμα της απώλειας κάποιου στοιχείου που συνένωσε τον άνθρωπο με το σύμπαν ως αίσθηση.
Αυτό το στοιχείο έχει υποκατασταθεί από τα ηλεκτρονικά μηχανήματα, από την τηλεόραση, που εξωθεί τον άνθρωπο στην πνευματική ακινησία και τη συναισθηματική αγκύλωση. Το βιβλίο όμως, που πρέπει να διαβάζουμε, ανήκει (για να θυμηθούμε τον δια πάσαν χρήσιν Ουμπέρτο Έκο) σ’ εκείνα τα θαύματα μιας αιώνιας τεχνολογίας, της οποίας μέρος αποτελούν ο τροχός, το μαχαίρι, το κουτάλι, το σφυρί, το τσουκάλι, το ποδήλατο.
Έτσι που έχει αναπτυχθεί και εξελιχθεί η τεχνολογία μας, λέει ότι θα υπάρξουν μηχανές για να εξερευνούμε μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή τις βιβλιοθήκες όλου του κόσμου και να επιλέγουμε τα κείμενα που θέλουμε, θα τα εκτυπώνουμε όπως θέλουμε, το φωτοαντιγραφικό μηχάνημα θα τακτοποιεί τα φύλλα και θα τα δένει. Και λοιπόν, λέει χαμογελώντας ο Έκο. Θα χαθούν οι στοιχειοθετήσεις, τα τυπογραφεία, τα βιβλιοδετεία, αλλά θα έχουμε στα χέρια μας και πάλι και πάντα ένα βιβλίο…