Ο σκηνοθέτης Γιόχεν Ζάντιχ και η χορογράφος Σάσα Βαλτς στον Αρχαιολογικό Χώρο της Ελευσίνας
Η Δήμητρα, η Περσεφόνη και ο Άδης είναι οι τρεις κεντρικές φιγούρες που θα αποδώσουν σε χορογραφία Σάσα Βαλτς και σκηνοθεσία Γιόχεν Ζάντιχ το “Ανθρώπινο Ρέκβιεμ” στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας από τις 30.09 μέχρι και την 01.10. Η παράσταση βασίζεται στο γνωστό έργο “Γερμανικό Ρέκβιεμ” του Γιοχάνες Μπραμς (1833-1897) και παρουσιάζεται στο πλαίσιο της Ελευσίνας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.
“Το Ανθρώπινο Ρέκβιεμ” σε σκηνοθεσία Γιόχεν Ζάντιχ δεν είναι άγνωστο στο αθηναϊκό κοινό μια και παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής το 2016. Ούτε όμως και η Ελευσίνα είναι άγνωστη στους δύο σπουδαίους Γερμανούς καλλιτέχνες, οι οποίοι την επισκέπτονται από το 2014. H ιδέα να παρουσιάσουν το έργο στον Αρχαιολογικό Χώρο υπήρχε πολλά χρόνια πριν η μικρή αυτή πόλη επιλεγεί ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, λέει ο Γιόχεν Ζάντιχ σε μια αποκλειστική συνέντευξη στην Deutsche Welle λίγες μέρες πριν από την πρεμιέρα. Επισημαίνει πως αγαπά αυτή την παραγνωρισμένη πόλη κοντά στην Αθήνα και πως συνέβαλε όπως μπορούσε για να επιλεγεί Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. “Από την πρώτη στιγμή ήξερα πως το έργο του Μπραμς και η Ελευσίνα συνδέονται. Ο Αρχαιολογικός Χώρος δεν μας δημιούργησε καμία δυσκολία. Το αντίθετο. Η ακουστική βεβαίως και οι καιρικές συνθήκες είναι μια πρόκληση”.
30 χρόνια φέτος από την ίδρυση της ομάδας Sasha Waltz & Guests
Μαζί με τη Σάσα Βαλτς, τη σπουδαιότερη σύγχρονη Γερμανίδα χορογράφο, με την οποία ίδρυσε το 1993 την ομάδα Sasha Waltz & Guests, ο Ζάντιχ περιδιαβαίνει τον Αρχαιολογικό Χώρο: τα Μικρά και Μεγάλα Προπύλαια, το Πλουτώνειο, το Τελεστήριο. Συζητάνε, κοντοστέκονται, σκέφτονται, μιλάνε με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Μιχαήλ Μαρμαρινό. Το “Ανθρώπινο Ρέκβιεμ” είναι το 14ο Μυστήριο στον μακρύ κατάλογο των Μυστηρίων που απαριθμούνται στο πρόγραμμα των εκδηλώσεων της χρονιάς.Η Σάσα Βαλτς δηλώνει ευγνώμων για τη συμμετοχή της και μας αποκαλύπτει πως έχει κάνει μια ειδική χορογραφία για τον χώρο και τους τρεις χορευτές που θα ενσαρκώσουν τη Δήμητρα, την Περσεφόνη και τον Άδη “και έπειτα υπάρχει η χορωδία και η μουσική, η οποία, τρόπον τινά, βαδίζει πάνω στο χριστιανικό μονοπάτι, αλλά είναι και ένας τρόπος αντιμετώπισης του θέματος από τη χριστιανική προοπτική. Πρόκειται όμως βασικά για τον θάνατο. Γνωρίζουμε ότι ο μύθος πραγματεύεται ακριβώς τα ίδια θέματα. Και έτσι είναι κάτι σαν μια ανάμειξη αυτών των δύο ιδεών”.
Η ομάδα Sasha Waltz & Guests γιορτάζει φέτος τα 30 χρόνια από την ιδρυσή της με παραστάσεις στη Γερμανία αλλά και το εξωτερικό. Ο πειρασμός είναι μεγάλος να ανοίξουμε τη συζήτηση και σε θέματα που δεν αφορούν μόνο την παράσταση στην Ελευσίνα. Όπως για παράδειγμα στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στις τέχνες. Ένας χώρος που πολύ εκτιμούν ότι θα δεχθεί και τα μεγαλύτερα πλήγματα καταργώντας θέσεις εργασίας και δημιουργίας. “Πρέπει να πω”, μας απαντά η Βαλτς, “ότι δεν φοβάμαι γιατί στην πανδημία νομίζαμε ότι μπορούμε να συναντηθούμε, να κάνουμε τα πάντα ψηφιακά, να δούμε ταινίες που ενδεχομένως οι πρωταγωνιστές να μην είναι αληθινοί ηθοποιοί αλλά να είναι εικονικές φιγούρες ή κάτι τέτοιο. Αλλά νομίζω ότι η εμπειρία μιας θεατρικής παράστασης, μιας όπερας, μιας παράστασης χορού δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτα άλλο. Και αυτή η στιγμή της συνάντησης μεταξύ του κοινού και των ερμηνευτών, είναι τόσο πολύτιμη. Για μένα είναι μια πνευματική εμπειρία. Αυτό πιστεύω δεν μπορεί να το ανταγωνιστεί κανείς”.
Τι θα θεωρηθεί επιτυχία στην Ελευσίνα;
Στην ερώτησή μας εάν μέσα σε αυτά τα τριάντα χρόνια εκπλήρωσε τα επαγγελματικά της όνειρα, μας απαντα πως “τόσο η ομάδα όσο και η ίδια κατάφεραν πράγματι πολλά” . Η πολιτική και τα κοινωνικά θέματα, όπως η μετανάστευση, αλλά και ο ρόλος των καλλιτεχνών στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι, είναι τα θέματα που αυτή την περίοδο την ενδιαφέρουν περισσότερο. Θα ήθελε να δουλέψει με παιδιά και εφήβους αλλά και με αρρώστους γιατί έχει αποδειχθεί, όπως λέει, πως ο χορός συμβάλλει σημαντικά στην ίαση ορισμένων ασθενειών.
Πώς όμως γεννιέται ένα κομμάτι; Τι είναι αυτό που της κεντρίζει το ενδιαφέρον και ποια είναι η διαδικασία, με την οποία δουλεύει; “Στην αρχή μιας διαδικασίας συνήθως υπάρχει μια ερώτηση ή κάτι που με απασχολεί πολύ σε μια συγκεκριμένη περίοδο και μετά προσπαθώ να βρω θέματα ή κομμάτια μουσικής, ρωτάω συνθέτες εάν μπορούν να γράψουν κάτι. Η διαδικασία είναι μια πολύ συλλογική διαδικασία με τους χορευτές, με τους συνθέτες, τους μουσικούς, τους τραγουδιστές, ανάλογα με το πώς είναι δομημένο ένα κομμάτι. Χρειάζονται έως τρία χρόνια μέχρι να δημιουργηθεί πραγματικά ένα έργο. Μου αρέσει να έχω μεγάλες περιόδους δουλειάς για πειραματισμούς, για έρευνα, για να απορρίψω και πράγματα. Υπάρχει ένα χαρακτήρας εργαστηρίου και αυτό είναι σημαντικό στη δημιουργία μου.”
Οι δύο καλλιτέχνες πρέπει να επιστρέψουν στις πρόβες τους. Ο Γιόχεν Ζάντιχ θέλει να ευχαριστήσει όλους αυτούς τους ανθρώπους στην Ελλάδα που βοήθησαν, ώστε να πραγματοποιηθεί αυτό το όνειρο ζωής. Στην ερώτησή μας τι είναι αυτό που θα θεωρούσε επιτυχία στην Ελευσίνα απαντά πως “αν άλλαζε η ζωή κι ενός μόνο θεατή, όπως λέγεται ότι συνέβαινε την εποχή των Ελευσινίων Μυστηρίων με τους μύστες, θα ήμουν ικανοποιημένος”.
Τέλος, να αναφέρουμε ότι με την παράσταση Μυστήριο 14 “Ανθρώπινο Ρέκβιεμ” κορυφώνονται οι εκδηλώσεις του Διεθνούς Συμποσίου Μυστήριο 299 «Πώς θα αλλάξουμε το μυαλό μας για να αλλάξουμε τον κόσμο».
