«Ανεξάρτητα από το πόσο καταστροφικός είναι ένας πόλεμος, έχουμε πάντα ένα όπλο. Την Τολόκα. Όταν κάναμε την ταινία, συμφωνήσαμε. Δεν κάνουμε ένα φιλμ. Κάνουμε όπλα. Η Τολόκα πάντα κερδίζει τον πόλεμο», σημείωσε στο βιντεοσκοπημένο μήνυμά του πριν από την προβολή της ταινίας του «Toloka» (2020) στην αίθουσα «Τζον Κασσαβέτης» στο λιμάνι στο πλαίσιο του 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ο Ουκρανός σκηνοθέτης Μιχαήλ Ιλιένκο, τονίζοντας ότι «αυτός ο πόλεμος δεν απειλεί μόνο την Ουκρανία, αλλά όλο τον κόσμο».
Τολόκα, σημαίνει χωριάτικη καλύβα, «σημαίνει Ουκρανία», όπως τόνισε ο φίλος του Ιλιένκο, κινηματογραφιστής Φώτος Λαμπρινός, ο οποίος παραβρέθηκε στην προβολή. «Όποτε χτίζεται ανατινάζεται, γκρεμίζεται ή καίγεται. Παρόλα αυτά στέκεται στα πόδια της και υπάρχει ακόμη», σημείωσε ο κ. Λαμπρινός.
Η ταινία αντλεί έμπνευση από το ποίημα «That Catherine’s hut is on the hill» (Εκείνη η καλύβα της Καταρίνα στον λόφο), που έγραψε ο εθνικός ποιητής της Ουκρανίας Τάρας Σεβτσένκο και αποτελεί μια κινηματογραφική αλληγορία για τα δεινά, τις συμφορές και το πείσμα επιβίωσης που έχει επιδείξει ο ουκρανικός λαός, καθώς και μια συμπυκνωμένη καταγραφή της σύγχρονης ουκρανικής ιστορίας.
«Το λυρικό ποίημα είναι η βάση, αλλά η ουσία είναι η ιστορία της χώρας», είπε ο κ. Λαμπρινός. Ο Έλληνας σκηνοθέτης και συμφοιτητής του Ιλιένκο στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας κατά τη δεκαετία του ’60, σημείωσε ότι η ταινία αυτή είναι αποτέλεσμα δουλειάς 30 χρόνων, πέρασε πολλές περιπέτειες και αντιμετώπισε τεράστια προβλήματα, ενώ χαρακτηριστικά ανέφερε ότι το σενάριο το είχε διαβάσει ο ίδιος το 1990.
Μια μέχρι πρότινος άγνωστη χώρα
Την ταινία έβλεπε για πρώτη φορά και η ουκρανή ηθοποιός Ρομάνα Λόμπατς, η οποία ζει από 7 ετών στην Ελλάδα. Μετά το τέλος της προβολής εξέφρασε συγκινημένη την λύπη αλλά και το θυμό της για όσα συμβαίνουν στην πατρίδα της. Ευχαριστώντας το κοινό σημείωσε ότι «είναι πολύ σημαντικό να μετέχουμε σε αυτό που συμβαίνει, να ενημερωνόμαστε και να διευρύνουμε τις γνώσεις μας σε σχέση με αυτή τη χώρα που μέχρι πρότινος για τους περισσότερους ήταν άγνωστη και νόμιζαν ότι είναι κομμάτι της Ρωσίας. Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι πέρα από τον χειρότερο εφιάλτη μας», υπογράμμισε.
Ο Φώτος Λαμπρινός τόνισε ότι η ουκρανική γλώσσα, ανήκει στην οικογένεια των σλαβικών γλωσσών και είναι διαφορετική από τα ρωσικά, με τη Ρομάνα Λόμπατς να συμπληρώνει ότι την ουκρανική γλώσσα «έχουν προσπαθήσει να την καταπατήσουν πολλές φορές ειδικά στη Σοβιετική Ένωση», κάνοντας λόγο για «πόλεμο εναντίον του πολιτισμού της Ουκρανίας, ενός έθνους που παλεύει πάντα να κρατήσει την ταυτότητά του και έρχονται και το βιάζουν, ακριβώς όπως είδαμε στην ταινία».
Φυγαδεύτηκε από το Κίεβο, τον σταμάτησε ο κορονοϊός
Στον αρχικό σχεδιασμό του Φεστιβάλ ήταν ο Ιλιένκο να προλογίσει την ταινία, να παραβρεθεί στην προβολή και να απαντήσει σε ερωτήσεις, ο σκηνοθέτης, οποίος καθοδόν από το Κίεβο για τη Θεσσαλονίκη μέσω Πράγας, διαγνώστηκε θετικός στον κορωνοϊό. Ο καταξιωμένος Ουκρανός σκηνοθέτης πριν από λίγες ημέρες είχε φυγαδευτεί από το Κίεβο προκειμένου να ξεφύγει από τη φρίκη του πολέμου.
Αύριο (Παρασκευή 18/3) στην ίδια αίθουσα, θα προβληθεί επίσης με δωρεάν είσοδο στο κοινό, «Η Μεγάλη Ουτοπία» (2017) του Φώτη Λαμπρινού, ο οποίος θα την προλογίσει. Το ντοκιμαντέρ επικεντρώνεται στην περίοδο 1917-1934 της σοβιετικής ιστορίας, φέρνοντας στο φως άγνωστες πτυχές της μεγαλύτερης ουτοπίας που γνώρισε η ανθρωπότητα τον 20ό αιώνα.
Το Φεστιβάλ για τη συνεργασία με Ρώσους δημιουργούς
«Δεν έχουμε καμία συνεργασία με επίσημο ρωσικό πολιτιστικό οργανισμό, όσο διαρκή η εισβολή στην Ουκρανία. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν σεβόμαστε, δεν αγαπάμε και δεν τιμούμε το ρωσικό πολιτισμό. Το αντίθετο. Φιλοξενούμε αρκετούς Ρώσους δημιουργούς, οι οποίοι είτε είναι αντικαθεστωτικοί, είτε έχουν συνειδητοποιήσει τί συμβαίνει στην Ουκρανία, είτε δεν συνεργάζονται με επίσημους, κρατικούς ρωσικούς πολιτιστικούς οργανισμούς. Έχουμε συμπεριλάβει ταινίες που ασχολούνται με τα θέματα της Ουκρανίας, αλλά και τα θέματα λογοκρισίας και καταπίεσης στην Ρωσία», τόνισε προλογίζοντας την ταινία ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Ορέστης Ανδρεαδάκης. Όπως εξήγησε ο κ. Ανδρεαδάκης, λόγω επικαιρότητας, είναι η πρώτη φορά που το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ φιλοξενεί κατ΄εξαίρεση μια ταινία μυθοπλασίας, όπως είναι η «Toloka».
Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ
