4 Μαΐου γιορτάζουν…

Η Αγία Πελαγία γεννήθηκε στην πόλη Ταρσό της Κιλκισίας και έζησε στη Ρώμη στα χρόνια του αυτοκράτορα Διοκλητιανού. Μεγάλωσε σε ειδωλολατρικό περιβάλλον, όμως σε νεαρή ηλικία είδε σε όραμα τον Επίσκοπο της Ρώμης, ο οποίος την προέτρεπε να βαπτισθεί. Όταν ξύπνησε και συνήλθε ζήτησε άδεια από τη μητέρα της και με το πρόσχημα ότι θα μεταβεί στην τροφό της, πού ζούσε σε άλλη πόλη, πήγε στον Επίσκοπο, ο οποίος τη βάπτισε χριστιανή. Η χαρά της ήταν μεγάλη. Αφού παρέδωσε τα πολυτελή της ενδύματα στον Επίσκοπο για να τα πουλήσει και να διαθέσει τα χρήματα στους πτωχούς και αδύνατους, ντύθηκε τη στολή του βαπτίσματος και εν συνεχεία πήγε στην τροφό της η οποία όμως όταν την είδε έτσι ντυμένη έγινε έξαλλη από θυμό και την έδιωξε. Αποφάσισε τότε να επιστρέψει στη μητέρα της, ελπίζοντας στη μητρική κατανόηση και στοργή. Όταν όμως και η μητέρα της αντίκρισε αυτή της την ενδυμασία αναστατώθηκε και πέφτοντας στο πόδια της, την ικέτευσε να επανέλθει στην αρχική της πίστη. Η Πελαγία απογοητεύτηκε, στενοχωρήθηκε αλλά της δήλωσε ότι η απόφασή της ήταν οριστική και αμετάκλητη. Όταν όμως πληροφορήθηκε το γεγονός ο γιος του Διοκλητιανού, ο οποίος ήταν αρραβωνιαστικός της Πελαγίας, από τη θλίψη του αυτοκτόνησε. Όταν ο αυτοκράτορας ανακάλυψε την αιτία θανάτου του γιου του κάλεσε την Πελαγία και τη διέταξε να θυσιάσει στο είδωλα. Η Αγία με παρρησία αρνήθηκε, λέγοντάς του ότι γνώρισε τον αληθινό Θεό. Έξαλλος ο Διοκλητιανός, διέταξε να πυρώσουν ένα χάλκινο βόδι και να την τοποθετήσουν εντός του, χαρίζοντάς της την ουράνια δόξα.

Ἀπολυτίκιον  (Κατέβασμα)
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θείας πίστεως, τὴ ἐπιγνώσει, ζόφον ἔλιπες, τῆς ἀγνωσίας, Πελαγία Χριστοῦ, καλλιπάρθενε. Οὐ τὴν ἀείζωον δρόσον πλουτήσασα, διὰ πυρὸς τὸν ἀγῶνα ἐτέλεσας. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.

Η θερμότητα της πίστης και η καθαρότητα της ζωής του, τον ανέδειξαν πολύ νωρίς άξιο εργάτη του Ευαγγελίου. Ο Θεός μάλιστα, τον αξίωσε και να θαυματουργεί. Θεράπευσε παραλυτικούς και χωλούς, έλυσε με την προσευχή του την ανομβρία και πολλούς δαιμονισμένους απάλλαξε από τη μάστιγα τους, εν τω ονόματι του Ιησού Χριστού. Για κάποιο χρονικό διάστημα αποσύρθηκε σε ερημικό τόπο, όπου ζούσε μέσα σε μια καλύβη. Εκεί μελετούσε και προσευχόταν, αγωνιζόμενος να καταρτίσει πνευματικότερα τον εαυτό του, μακριά από το θόρυβο του κόσμου. Έπειτα εμφανίστηκε και πάλι μέσα στην κοινωνία, εξακολουθώντας τη διδασκαλία και τις θεραπείες. Μετά από κοινή απαίτηση, δέχτηκε να χειροτονηθεί Ιερέας. Στο νέο αυτό Ιερό υπούργημα, εξετέλεσε ευσυνείδητα όλα τα καθήκοντα του κάλου πρεσβυτέρου. Υπήρξε πατέρας και διδάσκαλος, φίλος της αλήθειας, εργάτης του Ευαγγελίου, υπόδειγμα πνευματικής γλώσσας, συναναστροφής, και ζωής αμέμπτου. Αναπαύθηκε εν Κυρίω, καταγινόμενος μέχρι τέλους της ζωής του, με τέτοια θεάρεστα έργα.

Ο Όσιος Νικηφόρος έζησε στα χρόνια των εικονομάχων, έγινε μοναχός και αναχώρησε στα όρη (επί Πατριάρχου Ταρασίου, 784 – 806 μ.Χ.), καταγινόμενος με νηστείες και προσευχές για την ειρήνη μέσα στην Εκκλησία και σ’ όλη την οικουμένη. Μετά από πολλές παρακλήσεις έγινε ηγούμενος του Μοναστηρίου του Μηδικίου, που βρίσκεται στα Μουδανιά. Το 814 επί Λέοντος Ε’ του Αρμενίου, εξορίστηκε από το Μοναστήρι του, διότι ήταν προσκυνητής των αγίων εικόνων. Τελικά, μετά από πολλές κακουχίες και ταλαιπωρίες, κλείστηκε μέσα σε μια σκοτεινή φυλακή, οπού και απεβίωσε. Μετά την κοίμηση του Οσίου Νικηφόρου, ηγούμενος της μονής Μηδικίου εξελέγη ο Όσιος Νικήτας ο Ομολογητής (τιμάται 3 Απριλίου).

Ο όσιος αυτός έζησε κατά τον 11ο αιώνα μ.Χ. ως ησυχαστής στα ερημικότερα μέρη του Άθω. Διακρίθηκε μεταξύ των ασκητικότερων ανδρών του Αγίου Όρους και ασχολήθηκε με πολύ ζήλο στα ζητήματα της άκρας εγρήγορσης του νου, της υπερκόσμιας ύψωσης της ψυχής και της μεταρσίου και απερίσπαστου προσευχής. Τις κατάλληλες μεθόδους γι’ αυτό το τελευταίο, συμπεριέλαβε στο έργο του περί νοεράς προσευχής (Φιλοκαλία).

Οι Άγιοι αυτοί παρουσιάστηκαν αυθόρμητα στον άρχοντα της χώρας τους και του έκαναν δριμύτατη παρατήρηση για τίς απάνθρωπες ενέργειες του κατά των χριστιανών. Κατόπιν συνέτριψαν τους βωμούς των ειδώλων και προκάλεσαν τον θυμό των ειδωλολατρών, με αποτέλεσμα να τους επιτεθούν με πέτρες και ρόπαλα και να τους σκοτώσουν όλους. Τα δε λείψανα τους, τα παρέλαβαν οι Χριστιανοί, τα έθαψαν με τιμές και επάνω σ’ αυτά ανήγειραν ναό. Η δε σύναξη τους τελείται στο αποστολείο του Ιακώβου Αδελφοθέου, που βρίσκεται μέσα στον σεβάσμιο οίκο της υπεραγίας Θεοτόκου στους Χαλκοπρατείους.

Κατά την ημέρα αυτή, σύμφωνα με τα υπομνήματα των Συναξαριστών, Εορτολογίων και Τυπικών, άγονται δύο περιστατικά: η ανάμνηση της ανακομιδής των τιμίων λειψάνων του Αγίου και Δικαίου Λαζάρου και τα εγκαίνια του αυτού ναού του Αγίου Λαζάρου. Στα διάφορα υπομνήματα γίνεται μνεία και στην ανάμνηση της ανακομιδής των ιερών λειψάνων της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής. Τα ιερά λείψανα της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη από την Έφεσο ο βασιλέας Λέων ο Σοφός (886 – 912 μ.Χ.) και τα αποθησαύρισε στη μονή του Αγίου Λαζάρου, σε αργυρή θήκη.

Εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι το βάρος τη εορτής πέφτει στην ανάμνηση της ανακομιδής των λειψάνων του Αγίου Λαζάρου. Στην πραγματικότητα όμως, το βάρος, όχι απλώς μετατίθεται στην επιτέλεση των εγκαινίων του ναού, αλλά η τελετή των εγκαινίων ήταν που ξαναέφερε στην επιφάνεια και τη μετακομιδή του ιερού λειψάνου στην Βασιλεύουσα. Έτσι, ορίσθηκε κατ’ αυτή την ημέρα να γίνεται μνεία και της ανακομιδής του ιερού λειψάνου του Αγίου Λαζάρου. Ο ναός του Αγίου Λαζάρου στην Κωνσταντινούπολη, κτίσθηκε μεταξύ των ετών 900 – 912 μ.Χ., στην τοποθεσία «Τόποι», με δαπάνες του αυτοκράτορα Λέοντος. Τα εγκαίνιά του έγιναν στις 4 Μαΐου του 912 μ.Χ., λίγες ημέρες προ του θανάτου του αυτοκράτορα Λέοντος (κοιμήθηκε 11 Μαΐου 912 μ.Χ.). Ως ηγούμενος της μονής του Αγίου Λαζάρου αναφέρεται, επί Λέοντος, ο Ευθύμιος, ο οποίος ήταν άνθρωπος αρετής και αγιότητος. Στη μονή είχε καθορισθεί αυτοκρατορική προσέλευση κατά το Σάββατο του Λαζάρου.

Η Αγία Μόνικα, μητέρα του ιερού Αυγουστίνου (τιμάται 15 Ιουνίου), γεννήθηκε το 332 μ.Χ. στην πόλη Ταγάστη της βόρειας Αφρικής από γονείς Χριστιανούς, ευσεβείς και φιλόθεους. Νυμφεύθηκε τον εθνικό διοικητή Πατρίκιο, ο οποίος είχε εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα από την Αγία. Αισθανόταν ενοχλημένος από την αδιάλειπτη προσευχή της, έβρισκε την φιλανθρωπική της διάθεση υπερβολική, αδυνατούσε να κατανοήσει την διάθεσή της να επισκέπτεται τους πάσχοντες και τους ασθενείς. Η Αγία Μόνικα αντιμετώπιζε όλη αυτήν την κατάσταση με προσευχή και αγωνιζόταν να αναθρέψει τους δύο υιούς της και τη θυγατέρα της με παιδεία και νουθεσία Κυρίου, παρά το γεγονός ότι ο σύζυγός της δεν συμφωνούσε στην βάπτιση των παιδιών του. Η Αγία δεν αντιστεκόταν στη βίαιη ιδιοσυγκρασία και τις ηθικές παρεκτροπές του Πατρικίου. Γνώριζε ότι αυτά που είναι αδύνατα για τους ανθρώπους, είναι δυνατά από τον Θεό. Γι’ αυτό ήταν πολύ διακριτική και υπομονετική. Η προσευχή της Αγίας εισακούσθηκε και ο Θεός φώτισε την καρδιά του Πατρικίου και μετά από δεκαέξι χρόνια βαπτίσθηκε Χριστιανός, για να κοιμηθεί με ειρήνη το 371 μ.Χ. Λίγα χρόνια αργότερα, την νύχτα του Πάσχα στις 25 Απριλίου του 387 μ.Χ., ο Αυγουστίνος βαπτίσθηκε από τον Άγιο Αμβρόσιο, Επίσκοπο Μεδιολάνων και η Αγία ήταν παρούσα στην βάπτιση του υιού της. Γράφει για την στάση της μητέρας του Μόνικας ο ιερός Αυγουστίνος στις «Εξομολογήσεις» του: «Η μητέρα μου έχυνε για εμένα περισσότερα δάκρυα από όσα χύνουν οι μητέρες επάνω στα νεκρά τέκνα τους. Με την θέρμη της πίστης, η οποία της χάριζε η μεγάλη της ευσέβεια, με έβλεπε ηθικώς νεκρό. Και Συ Κύριε εισάκουσες την δέησή της και δεν περιφρόνησες τα δάκρυά της, με τα οποία πότισε το έδαφος, παντού όπου προσευχόταν. Οι πόνοι της να με αναγεννήσει διά του Πνεύματος ήταν σκληρότεροι από αυτούς τους οποίου υπέφερε να με γεννήσει διά της σαρκός». Η Αγία Μόνικα, αισθανόμενη ότι είχε αγωνισθεί για την πίστη του Χριστού, επέστρεψε στην Αφρική και κοιμήθηκε με ειρήνη, μετά από σύντομη ασθένεια, στην πόλη Όστια. Πράγματι είχε εκπληρώσει τον ιερό σκοπό της και την μαρτυρία της υπέρ του Χριστού. Ενταφιάσθηκε στην Όστια και το ιερό λείψανό της μετακομίσθηκε μετά από λίγα χρόνια στη Ρώμη, στις 9 Απριλίου.

Η ιερά εικόνα της Υπεραγίας Θετόκου της «Παλαιάς» εμφανίσθηκε το 1570 μ.Χ. στην περιοχή του Νόβγκοροντ. Η εικόνα παρέμεινε στην πόλη Τιχβίν μέχρι το 1888 μ.Χ. και στις 18 Σεπτεμβρίου του ιδίου έτους αποδόθηκε στην πόλη Στάργια Ρούσα. Η παλαιορωσική εικόνα της Θεοτόκου ονομάσθηκε έτσι επειδή για αρκετό χρονικό διάστημα ήταν στην Παλαιά Ρωσία, όπου την είχαν φέρει Έλληνες από την Ολβία κατά την πρώτη περίοδο του Χριστιανισμού στη Ρωσία.

Οι Όσιοι Ισαάκ, Κλήμης, Κύριλλος, Νικήτας και Νικηφόρος Αλφάνωφ ήσαν αδελφοί και έζησαν κατά τον 14ο αιώνα μ.Χ. στο Νόβγκοροντ. Το 1389 ίδρυσαν το μοναστήρι του Σοκολνίτσκι και ασκήτεψαν εκεί θεοφιλώς. Κοιμήθηκαν με ειρήνη. Λόγω μιας πυρκαγιάς, που κατέστρεψε το μοναστήρι του Σοκολνίτσκι, τα ιερά λείψανά τους μετακομίσθηκαν στο μοναστήρι του Αντώνιεβ το 1775. Η μνήμη τους τιμάται, επίσης, στις 17 Ιουνίου.

Ο Άγιος Νεποτιανός έζησε κατά τον 4ο αιώνα μ.Χ. και χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον θείο του Άγιο Ηλιόδωρο (τιμάται 3 Ιουλίου), Επίσκοπο Αλτίνου της Ιταλίας. Κοιμήθηκε με ειρήνη το 395 μ.Χ. Ο Όσιος Ιερώνυμος (τιμάται 15 Ιουνίου) αφιέρωσε μία πραγματεία του στον ιερατικό βίο του Αγίου Νεποτιανού.

Ο Άγιος Μάρτυς Φλωριανός γεννήθηκε στην πόλη Εμς της Αυστρίας. Ήταν ανώτερος αξιωματούχος του Ρωμαϊκού στρατού και υπηρετούσε στην πόλη Νόρικουμ της Αυστρίας κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Διοκλητιανού (284 – 305 μ.Χ.). Ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό ενώπιον του διοικητή Ακυλίνου και βασανίσθηκε σκληρά. Στο τέλος, του έδεσαν μια πέτρα στον λαιμό και τον έριξαν στον ποταμό Εμς, όπου τελειώθηκε μαρτυρικά το 303 μ.Χ. Ο Άγιος Φλωριανός είναι ένας από τους προστάτες Αγίους της Αυστρίας.