Ο Αναστάσιος Τσαμαδός (Ύδρα, 1774 -Σφακτηρία Μεσσηνίας, 8 Μαΐου 1825) ήταν σπουδαίος Έλληνας αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ήταν ένας από τους επικεφαλής των Ελληνικών δυνάμεων στην Πτώση της Σφακτηρίας και έπεσε ηρωικά στο καθήκον μαζί με τον Αναγνωσταρά και τον Σανταρόζα. Για την συνολική προσφορά του στον αγώνα, τιμήθηκε μετά θάνατον από την Ελληνική πολιτεία με τον βαθμό του Ναυάρχου.
Ο Αναστάσιος Τσαμαδός, γεννήθηκε στην Ύδρα το 1772. Η δράση του, αρχίζει τον Μάιο του 1821, όταν, με τον τίτλο του ναυάρχου, φτάνει στον Παγασητικό κόλπο, ως αρχηγός 7 υδραιοσπετσιώτικων πλοίων. Σκοπός του είναι να στηρίξει την επανάσταση της Μαγνησίας. Προσορμίζεται μπροστά από το χωριό Λεχώνια του Πηλίου, τρομοκρατώντας τους Τούρκους της περιοχής και αναγκάζοντάς τους να καταφύγουν στον Βόλο. Σε λίγο, θα αρχίσει η πολιορκία του συγκεκριμένου φρουρίου, στην οποία σημαντική θα είναι η συνεισφορά του Τσαμαδού, αφού θα βγάλει από τα πλοία του στη στεριά τρία κανόνια προς επικουρία των πολιορκητών. Τελικά, η πολιορκία θα λήξει με αποτυχία, καθώς στις 10 Μαΐου τουρκικά στρατεύματα αναγκάζουν τους Έλληνες να υποχωρήσουν.
Συμμετοχή στη διάσωση προσφύγων- ναυμαχία της Πάτρας
Τον Μάιο του 1821, οι Έλληνες των Κυδωνιών (σημ. Αϊβαλί) βρίσκονται υπό τον διαρκή κίνδυνο σφαγής από τους Τούρκους, που ήθελαν να εκδικηθούν για την πυρπόληση ενός δικρότου τους στο λιμάνι της Ερεσού. Ο Τσαμαδός φαίνεται να συμμετείχε στην προσπάθεια διάσωσης των Ελλήνων, αν κρίνουμε από τις σημειώσεις σχετικά μ’ αυτήν στο ημερολόγιό του. Παρά την προσπάθεια ελληνικών ναυτικών αγημάτων να απωθήσουν τους Τούρκους, που είχαν καταλάβει καίριες θέσεις της πόλης, οι Οθωμανοί κατάφεραν να επικρατήσουν. Σύντομα, άρχισε η σφαγή και η λεηλασία, ενώ η πόλη πυρπολήθηκε. Πάντως, αρκετοί κάτοικοι κατάφεραν να καταφύγουν στα ελληνικά πλοία, ενώ η συμπεριφορά των Ελλήνων ναυτικών χαρακτηριζόταν από ύψιστη αλληλεγγύη και αυτοθυσία. Ο Τσαμαδός, στο ημερολόγιό του στις 17 Ιουνίου, επαινεί τον ζήλο με τον οποίο περιποιούνταν τα γυναικόπαιδα που κατάφεραν να διασώσουν, δίνοντάς τους, πολλές φορές, και τα ίδια τους τα ρούχα. Μάλιστα, μαζί με τον Τομπάζη, τον Βούλγαρη και τον Λαλεχό, θα υπογράψει το έγγραφο που ανακοίνωνε στην Ύδρα την καταστροφή των Κυδωνιών. Συμμετείχε επίσης στη ναυμαχία των Πατρών, με το πλοίο του «Αγαμέμνων». Για τη συγκεκριμένη σύγκρουση, μάλιστα, αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες από το ημερολόγιό του.
Μάχη της Σφακτηρίας- ο ηρωικός θάνατός του
Τα φρούρια της Πύλου Νεόκαστρο και Παλαιόκαστρο, κοντά στα οποία βρισκόταν το επίκεντρο των πολεμικών επιχειρήσεων το 1825. Στο κέντρο του κόλπου διακρίνεται η Σφακτηρία, όπου σκοτώθηκε ο Τσαμαδός.
Το 1825, και ενώ ο πρίγκιπας της Αιγύπτου Ιμπραήμ έχει ήδη εισβάλει στην Πελοπόννησο, ο Αναστάσιος Τσαμαδός καταλαμβάνει ως κυβερνήτης του πλοίου «Άρης», μαζί με τον υπουργό Πολέμου Αναγνωσταρά, το νησί Σφακτηρία (κοντά στην Πύλο). Στις 16 Μαρτίου του ίδιου έτους, ανεφοδιάζει τους πολιορκημένους Έλληνες του Νεόκαστρου, φρουρίου της Πύλου. Παράλληλα, ο Τσαμαδός βρίσκεται σε διαρκή επαφή με τους πολιορκημένους σε διάφορα κάστρα της περιοχής, καθώς και με τη φρουρά που είναι εγκατεστημένη στη Σφακτηρία. Στο μεταξύ, οι εξελίξεις του πολέμου και κυρίως η δεινή ήττα των Ελλήνων στο Κρεμμύδι της Μεσσηνίας (7 Απριλίου του 1825), κάνουν την κατάσταση στην Πελοπόννησο ακόμα πιο δύσκολη. Το επίκεντρο των συγκρούσεων, τώρα, βρίσκεται στα φρούρια της Πύλου, Νεόκαστρο και Παλαιόκαστρο, καθώς και στη Σφακτηρία, όπου, ύστερα από πολεμικό συμβούλιο στον «Άρη» του Τσαμαδού, αποβιβάζονται 500 Έλληνες στρατιώτες. Τελικά, στις 26 Απριλίου, οι δυνάμεις του Ιμπραήμ επιτίθενται στο νησί, το οποίο και καταλαμβάνουν, παρά τη γενναία αντίσταση των υπερασπιστών του. Ο Αναστάσιος Τσαμαδός σκοτώθηκε σε αυτή τη μάχη, μαζί με τον Ιταλό φιλέλληνα Santarosa, τον Αναγνωσταρά και άλλους. Το πλοίο του «Άρης» -το τελευταίο ελληνικό που παρέμεινε στη Σφακτηρία-, του οποίου νέος κυβερνήτης ανέλαβε ο Δημήτριος Σαχτούρης, κατάφερε να σπάσει τον κλοιό του εχθρικού στόλου και να διαφύγει, μεταφέροντας σε ασφαλές έδαφος τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και άλλους αγωνιστές.
Κρίσεις για την προσωπικότητά του
Το θρυλικό μπρίκι “Άρης” του Τσαμαδού.
Χαρακτηριζόταν ως ατρόμητος ναύτης, προσόν που διατήρησε καθ’ όλη τη διάρκεια της συμμετοχής του στον Αγώνα, ενώ ήταν καπετάνιος του ιστορικού βρίκιου Άρης και αρχηγός μοίρας υπό τον Ανδρέα Μιαούλη. Ήταν ο πρώτος που όρμησε στη Χίο και επιτέθηκε στο ντελίνι του Καπητάμπασα. .
Πηγές
- Αναστάσιος Τσαμαδός συνοπτικό βιογραφικό σημείωμα από το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών.
- Ασπρέας Γ. (1930), Μεγάλη Στρατιωτική και Ναυτική Εγκυκλοπαίδεια- Λεξικόν: Έκδοση Μεγάλης Στρατιωτικής και Ναυτικής Εγκυκλοπαίδειας. Αθήνα.
- Βακαλόπουλος Α. (1975), Η επανάσταση κατά το 1825. Ιστορία του ελληνικού έθνους, τόμος 12. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών.
- Βακαλόπουλος Α. (1980), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τόμος 5: Η Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση (1821-1829).Οι προϋποθέσεις και οι βάσεις της. Θεσσαλονίκη.
- Γεράσιμος Βώκος (1896). Κ. Μάισνερ και Ν. Καργαδούρης, επιμ. Η Ελλάς κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνας του 1896. Αθήνα: Εκ του Τυπογραφείου της Εστίας. Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2010.
- Διαμαντούρου Ι. (1975). Εξάπλωση της επαναστάσεως κατά τον Απρίλιο και τον Μάιο. Επέκταση και ένταση των πολεμικών συγκρούσεων. Ιστορία του ελληνικού έθνους, τόμος 12. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών.
- Σφυρόερας Β. (1975). Τοπική επικράτηση της Επαναστάσεως. Ιστορία του ελληνικού έθνους, τόμος 12. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών.
