- Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ
Η διαφορά μας με τη Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη
Η χώρα μας, λόγω :
α. της ιστορικής της διαδρομής, ως την κατάκτηση της Εθνικής μας ανεξαρτησίας αλλά και την εδραίωση της Δημοκρατίας μας,
β. της γεωγραφικής μας θέσης όντες στο νοτιο-ανατολικό άκρο της Ευρώπης,
γ. της μικρής κλίμακας της Εθνικής μας οικονομίας, διαφέρει κατά πολύ των χωρών της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Η διαφορά μας αυτή κυρίως προσδιορίζεται τόσο στο μέγεθος και τον εκσυγχρονισμό των τομέων της οικονομικής μας δραστηριότητας, όσο όμως και στον τρόπο λειτουργίας του πολτικο-οικονομικού κατεστημένου στη χώρα μας, που έτσι κι αλλιώς οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι χαράσσει τις κατευθυντήριες γραμμές των κυβερνητικών επιλογών.
Στην περιφέρεια του καπιταλιστικού χώρου
Υπάρχουν και άλλες χώρες τόσο του Ευρωπαϊκού Νότου όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Κύπρος, όσο όμως και της Κεντρικής Ευρώπης, όπως η Τσεχία, η Σλοβακία, η Σλοβενία και άλλες, που βρίσκονται σε κοινωνικο-οικονομική θέση παρόμοια με την δική μας. Όμως το ενδιαφέρον το δικό μας, θα περιοριστεί στη χώρα μας και στις πολιτικο-οικονομικές της συνθήκες. Με τη λήξη του Β΄παγκόσμιου πολέμου, στον Ευρωπαϊκό χώρο κυριάρχησε μια έντονη πολιτική συζήτηση ανάμεσα στους πολιτικούς χώρους όπου τα πολιτικά συστήματα καπιταλιστικά, σοσιαλιστικά ή και σοσιαλδημοκρατικά όπως και οι πολιτικοί σχηματισμοί. Κυρίαρχη τάση της πολιτικο-κοινωνικής οργάνωσης ήταν ο καπιταλισμός τον οποίο, άλλοι εκθείαζαν και άλλοι δαιμονοποιούσαν. Ήταν η πάλη ανάμεσα στις δύο θεωρήσεις οργάνωσης και εξουσίας της κοινωνίας . Με τον Μαρξ ή με τον Βέμπερ ! Πέρασαν πολλές δεκαετίες με τις θεωρήσεις αυτές να βρίσκονται σε αέναη σύγκρουση μεταξύ τους , και βέβαια όλα αυτά υπό τη σκέπη του αδυσώπητου Ψυχρού πολέμου.
Οι ισχύουσες πολιτικές συνθήκες
Από τα μέσα του 1900 ήταν αισθητός ο διαχωρισμός του Ευρωπαϊκού χώρου σε κράτη δύο ταχυτήτων ως προς την κοινωνικο-οικονομική τους θέση. Εκείνων των ανεπτυγμένων της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, και αυτών με σοβαρή υστέρηση του Ευρωπαϊκού Νότου. Παράλληλα με την κοινωνικο-οικονομική τους θέση οι δύο ομάδες των κρατών αυτών, διακρίνονταν και ως προς ένα ιδιαίτερο κρίσιμο χαρακτηριστικό. Ήταν αυτό για το πως συμπεριφέρονταν τα συσσωρευμένα κεφάλαια και οι κεφαλαιούχοι απέναντι στις εθνικές τους οικονομίες αλλά και στους πολίτες τους.
Μητροπολιτικός και Περιφερειακός
Στο σημείο αυτό θα άξιζε να δανειστούμε χάριν μιας πλέον εύστοχης περιγραφής, την ορολογία που χρησιμοποιούσε ο Ανδρέας Παπανδρέου, ως καθηγητής πολιτικής οικονομίας για τις δύο αυτές ομάδες των Ευρωπαϊκών κρατών. Για εκείνα της Κεντρικής Ευρώπης τα οποία χαρακτήριζε ως τα κράτη του Μητροπολιτικού καπιταλισμού και για αυτού του Νότου ως τα κράτη του Περιφερειακού καπιταλισμού. Το κρίσιμο αυτό χαρακτηριστικό, σαφώς ανάμεσα και σε πολλά άλλα, είναι για την μεν πρώτη ομάδα των κρατών αυτών, ότι οι επιχειρηματικές δραστηριότητες των μεγάλων και των πολύ μεγάλων επιχειρήσεων που τις περισσότερες φορές χαρακτηρίζονται και ως πολυεθνικές, είναι εναρμονισμένη με τα κοινωνικο-οικονομικά δεδομένα των κρατών και συμπεριφέρονται με σύνεση και σεβασμό στους ισχύοντες θεσμούς. Οι θεσμοί αυτοί είτε κοινωνικοί είτε κρατικοί, ασκούσαν ουσιαστικό έλεγχο σε αυτές τις επιχειρήσεις και οι οποίες με τη σειρά τους ήταν συμμορφωμένες στις κρατικές και κοινωνικές νόρμες. Για την δεύτερη όμως ομάδα των κρατών του Περιφερειακού καπιταλισμού, επικρατούσε μεγάλη ασυδοσία στην συμπεριφορά των επιχειρήσεων αυτών τόσο όσον αφορούσε την εκμετάλλευση των εργαζομένων, την αισχροκέρδεια εις βάρος των πολιτών, τον μη σεβασμό του περιβάλλοντος και πολλά άλλα.Αυτό βέβαια συνέβαινε είτε με την ανοχή είτε με την αδυναμία ελέγχου των κυβερνήσεων.
Η έλευση της ωριμότητας
Όμως πολλές δεκαετίες αργότερα, η πάλη ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα, του καπιταλιστικού και του σοσιαλιστικού, αποδείχτηκε πως δεν ήταν τίποτε άλλο από ένα κυνήγι για χίμαιρες. Η νέα πραγματικότητα άρχισε να εμφανίζεται με την πτώση του τείχους του Βερολίνου στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν επήλθε μια σχετική απο- ενεχοποίηση των όρων καπιταλισμός και σοσιαλισμός και της γενικευμένης έννοιάς τους. Σήμερα πια εκτιμούμε, ότι δεν είναι σε τίποτε χρήσιμο να αναφερόμαστε και να χαρακτηρίζουμε καθεστώτα και πολιτικές δυνάμεις με αυτούς τους ‘’παρωχημένους ‘’ χαρακτηρισμούς. Θεωρούμε πως βρισκόμαστε σε μια πορεία πολιτικής και κοινωνικής ωριμότητας, όπου διαμορφώνεται μια ευρύτατη ποικιλομορφία πολιτικών θέσεων. Οι θέσεις αυτές προσπαθούν να είναι εναρμονισμένες με την φυσιογνωμία του κάθε λαού, τις γεωγραφικές θέσεις των χωρών τους, της οικονομικής τους προοπτικής και γενικότερα με την υπόθεση της εσωτερικής τους Δημοκρατίας.
Ευλογία και όχι κατάρα
Σαν πρώτο βήμα στη κατεύθυνση αυτή, θεωρούμε ότι είναι η εγκατάλειψη των όρων καπιταλισμός, καπιταλιστικός στόχος, καπιταλιστική κυβέρνηση και άλλων σχετικών, καθότι σήμερα δεν εξυπηρετούν την τρέχουσα πραγματικότητα. Η δαιμονοποίηση της καπιταλιστικής θεώρησης με την έννοια ότι αναφέρεται στη συσσώρευσης κεφαλαίων και της ύπαρξης κεφαλαιούχων ως ενεργών επενδυτών θα πρέπει να αναθεωρηθεί στην συνείδηση των πολιτών. Η πράξη έχει δείξει ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις εύχονται να υπάρξουν εισροές κεφαλαίων σε μια χώρα για δυναμικές επενδύσεις που θα επιφέρουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και μεγάλη αύξηση του ΑΕΠ της χώρας. Αυτό βέβαια πάντα ήταν το ευκταίο αλλά συγχρόνως για πολλούς πολιτικούς σχηματισμούς και το κατακριτέο ! Αυτό, τις περισσότερες φορές προκαλούσε μια αίσθηση αμφιθυμίας στους πολιτικούς της φίλους. Πως είναι δυνατόν να δαιμονοποιείς τα κεφάλαια και συγχρόνως να εύχεσαι να έρχονται στη χώρα σου ως επενδύσεις. Εκτίμησή μας λοιπόν είναι ότι σήμερα πια, με όρους ώριμης Δημοκρατίας και αποτελεσματικούς θεσμούς κοινωνικού ελέγχου, η ύπαρξη συσσώρευσης κεφαλαίων, αλλά και οι επιτυχημένες επιχειρήσεις και επιχειρηματίες πρέπει να θεωρούνται ευλογία για μια χώρα και ένα κοινωνικό χώρο.
Οι όροι και τα περιθώρια
Εκείνο βέβαια που έχει την ουσιαστική σημασία για τη δραστηριοποίηση των κεφαλαίων και των κεφαλαιούχων, είναι η διασφάλιση έναντι των πολιτών, της λειτουργίας και της κοινωνικής τους συμπεριφοράς με όρους ανθρωπισμού και δημοκρατίας. Τα περιθώρια δράσης τους, θα πρέπει να κινούνται στα πλαίσια μιας τίμιας και δίκαιης συμπεριφοράς τόσο απέναντι στους εργαζόμενούς τους όσο όμως και απέναντι στο σύνολο των πολιτών της χώρας. Τα περιθώρια αυτά, θα αφορούν την ασφάλεια των πολιτών, τον σεβασμό του περιβάλλοντος αλλά και την συμμόρφωση με τις ισχύουσες διατάξεις συνεισφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Παράδειγμα μπορεί να αποτελέσει η καθιέρωση της Εταιρικής ευθύνης, ενός θεσμού που εγκαινιάστηκε στην Ε.Ε. την δεκαετία του ΄90.
Η θέση της χώρας μας
Σαφέστατα με βάση την παραπάνω κατηγοριοποίηση, η χώρα μας εντάσσεται στη δεύτερη ομάδα του Ευρωπαϊκού Νότου. Σίγουρα τις τελευταίες δεκαετίες και ειδικότερα με την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ, επιχειρήθηκαν σοβαρές προσπάθειες απεμπλοκής από το φεουδαρχικό καθεστώς που κυριαρχούσε στους κεφαλαιουχικούς κύκλους απέναντι στην Ελληνική οικονομία και στους Έλληνες πολίτες. Οι προσπάθειες αυτές άλλοτε στέφθηκαν με επιτυχία και άλλοτε αστόχησαν. Όμως σε γενικές γραμμές η πορεία συμμόρφωσης του κεφαλαίου και των κεφαλαιούχων επιχειρηματιών βρέθηκε για δύο τουλάχιστον δεκαετίες σε ικανοποιητικό επίπεδο. Από τότε όμως έχουν περάσει τουλάχιστον δύο δεκαετίες και εκτίμησή μας είναι ότι έχουν υπάρξει πολύ σοβαρά πισωγυρίσματα που λειτουργούν εις βάρος των Ελλήνων πολιτών.
Η διεύρυνση των ανισοτήτων
Σήμερα πια, με τις υπάρχουσες πολιτικές συνθήκες στη χώρα μας όπου σε επίπεδο κυβερνησιμότητας κυριαρχούν οι συντηρητικές πολιτικές, η πορεία αυτή που περιγράψαμε παραπάνω της συμμόρφωσης των κεφαλαιουχικών συμφερόντων ως προς το Εθνικό συμφέρον καθώς και το συμφέρον των πολιτών έχει ανακοπεί. Οι μη προνομοιούχοι πολίτες πιέζονται ιδιαίτερα σε κάθε επίπεδο, οικονομικό, κοινωνικό, μορφωτικό, και η έννοια των ίσων ευκαιριών για αυτούς, πια δεν υφίσταται. Η κατάσταση αυτή οδηγεί σε όλο και μεγαλύτερη διεύρυνση των ανισοτήτων. Οι οποιεσδήποτε αλλαγές και εκσυγχρονιστικές προσπάθειες επιχειρούνται από την κυβέρνηση, είναι σχεδόν πάντα στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης συγκεκριμένων συμφερόντων και όχι του συνόλου των Ελλήνων πολιτών. Παράλληλα οι επιλογές αυτές, εντάσσονται σε ένα σχέδιο διαχείρισης του εθνικού πλούτου που έχει σαν τελική του κατάληξη, τη διεύρυνση των ανισοτήτων. Και αυτό συμβαίνει, διότι ή όλη διακυβέρνηση μιας συντηρητικής παράταξης σε μια Περιφερειακή χώρα όπως είναι και η χώρα μας, υπακούει σε συγκεκριμένες στρατηγικές επιλογές, όπου η κεφαλαιουχική τάξη που στη πραγματικότητα κυβερνά, δεν αφήνει περιθώρια για τα συμφέροντα των πολιτών! Προέχουν πάντα μόνο τα δικά της! Και παράλληλα οι σκόπιμα ανεπαρκείς και ανώριμοι κρατικοί θεσμοί αδυνατούν να βάλουν τους όρους που θα διασφαλίζουν τόσο το Εθνικό συμφέρον όσο και εκείνο των πολιτών. Αντίθετα τους όρους τους βάζουν οι κεφαλαιουχικοί κύκλοι μέσω των μηχανισμών που ανέκαθεν είχαν αναπτύξει και σαφέστατα συνεχίζουν να διατηρούν και να τους οχυρώνουν περισσότερο.
Οι αντιλαϊκές πολιτικές
Οι εφαρμοζόμενες σήμερα συντηρητικές πολιτικές είναι ολοφάνερο ότι δεν εξυπηρετούν τα συμφέροντα των Ελλήνων πολιτών, καθότι :
A. Δεν ενισχύουν την δημόσια υγεία και τον θεσμό του ΕΣΥ, αλλά αντίθετα εξυπηρετούν την ανάπτυξη των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας.
Β. Δεν ενισχύουν την δημόσια κοινωνική ασφάλιση, ενώ αντίθετα προτρέπουν στην ιδιωτική ασφάλιση.
Γ. Δεν ενισχύουν τα δημόσια πανεπιστήμια, αλλά κεντρική τους επιλογή είναι η εγκαθίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Θεωρούμε βέβαια ότι η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων είναι μια επιβεβλημένη πια επιλογή, που όμως θα έπεται της πρώτης επιλογής που θα είναι η ενίσχυση των κρατικών πανεπιστημίων.
Δ. Δεν δημιουργούνται κρατικές δομές ελέγχου για τον περιορισμό της αισχροκέρδειας των εμπορικών επιχειρήσεων σε κάθε επίπεδο.
Ε. Δεν εφαρμόζονται πολιτικές ενίσχυσης του πρωτογενούς τομέα οικονομικής δραστηριότητας της εξελιγμένης γεωργικής παραγωγής.
ΣΤ. Δεν προωθούνται πολιτικές ενίσχυσης της τυποποίησης και μεταποίησης των γεωργικών προϊόντων σε επίπεδο ομαδικών ή περιφερειακών οικονομικών οργανισμών.
Ζ. Δεν προωθείται ένα εθνικό χωροταξικό σχέδιο για την τουριστική ανάπτυξη που να λαμβάνει υπ΄όψιν του, τον εκάστοτε κοινωνικό χώρο, καθώς και τις παρεμβάσεις στο περιβάλλον. Χωρίς ένα συντεταγμένο σχέδιο, πάντα εγγυμονεί ο κίνδυνος του υπερτουρισμού σε κάποιες περιοχές, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Η αναζήτηση
Εκτιμούμε ότι στη παρούσα πολιτική συγκυρία ο πολιτικός χώρος της ’’ Κεντροαριστεράς’’, ή του ‘’προοδευτικού Κέντρου’’, ή της πάλαι ποτέ ‘’Δημοκρατικής παράταξης’’, είναι και ο μοναδικός ο οποίος θα μπορούσε να εγγυηθεί μια διακυβέρνηση για την άμβλυνση των ανισοτήτων προς όφελος του συνόλου των Ελλήνων πολιτών. Προς τούτο όμως θα πρέπει να διαμορφωθεί, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πολιτικής ενότητας , μια πρόταση διακυβέρνησης η οποία θα πείσει, αλλά πρωτίστως θα συγκινήσει τους Έλληνες πολίτες. Ευχή μας λοιπόν είναι ο προοδευτικός χώρος, να βρει τον βηματισμό που του αρμόζει, για να γίνει κατορθωτό να δοθεί διέξοδος στα προβλήματα των Ελλήνων πολιτών και έτσι θα διασφαλιστεί το μέλλον της Ελλάδας μας.
