Ο Αγαπητός Τσοπανάκης (1908 – 27 Οκτωβρίου 2005) ήταν φιλόλογος και γλωσσολόγος, Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών το 1998. Αποφοίτησε από το Βενετόκλειο Γυμνάσιο της Ρόδου, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και έκανε τη διδακτορική του διατριβή στην Πίζα. Δίδαξε ελληνικά στο Γυμνάσιο του Χαρτούμ και στη συνέχεια στο Β’ Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης. Το 1944 έγινε υφηγητής Γλωσσολογίας στο Α.Π.Θ. και το 1955 εξελέγη καθηγητής στην έδρα της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας. Τα έτη 1959 – 1960 διετέλεσε Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. Το 1984 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, της οποίας και διετέλεσε πρόεδρος το 1998. Σημαντική είναι η προσφορά του στην επιστήμη, τόσο με την ιδιότητα του γλωσσολόγου, κορυφαίος καρπός της οποίας είναι η «Νεοελληνική Γραμματική» του, όσο και στο πεδίο της Κλασικής Φιλολογίας.
Ο Τσοπανάκης και η δημοτική
Στη Νεοελληνική γραμματική του ο Τσοπανάκης ασχολείται περισσότερο με την κλίση και την παραγωγή των λέξεων και λιγότερο με τη σύνταξη της νέας ελληνικής. Οριοθετεί την ορθολογικότερη οργάνωση των κλίσεων των ονομάτων στη βάση της ισοσυλλαβίας – ανισοσυλλαβίας αντί του γένους, που αναλύεται διεξοδικότερα στη Νεοελληνική γραμματική (της δημοτικής) του Μ.Τριανταφυλλίδη και τη φωνητική απόδοση των λέξεων. Αν και ο Τσοαπανάκης δεν διακρίνει τη φωνητική από τη φωνολογία και δεν χρησιμοποιεί το διεθνές φωνητικό αλφάβητο, η οργανωμένη παρουσίαση της παραγωγής των λέξεων δίδεται με παράθεση πολλών παραδειγμάτων γλωσσικής χρήσης. Στη σύσταση του ελληνικού λεξιλογίου εξετάζει τα δάνεια της νέας ελληνικής από διάφορες πηγές, εξαιρώντας από την εξέταση αυτή τόσο τα μεταφραστικά δάνεια, όσο και τα δάνεια από το διεθνές επιστημονικό λεξιλόγιο.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Ο δρόμος προς τη δημοτική
- Αντί χρυσέων
- Προβλήματα της δημοτικής Το τελικό -ν
- Νεοελληνική γραμματική
- Εισαγωγή στον Όμηρο
- La rhetre de Lycurgue. L’ annexe-Tyrtee
