Παρά την αρχική επιτυχία των άνευ προηγουμένου ισραηλινών επιθέσεων στο Ιράν, ύστερα από πέντε ημέρες έντονου βομβαρδισμού και αντεπιθέσεων αρχίζουν να εγείρονται ερωτήματα σχετικά με τη στρατηγική «εξόδου του Ισραήλ», δηλαδή πώς μπορεί να τερματίσει αυτή τη σύγκρουση έχοντας πετύχει τους στόχους του.
Ο επικεφαλής ανταποκριτής διεθνών θεμάτων του CNN, Matthew Chance, αναφέρει πως την ώρα που ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη πλήττουν ιρανικούς στρατιωτικούς και πυρηνικούς στόχους σχεδόν χωρίς αντίσταση, δεκάδες Ισραηλινοί έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί από ιρανικές επιθέσεις σε αντίποινα.
Παράλληλα, οι Ηνωμένες Πολιτείες –αν και συνδράμουν στην αεράμυνα του Ισραήλ απέναντι σε ιρανικούς πυραύλους– προς το παρόν αρνούνται να συμμετάσχουν σε επιθέσεις κατά του Ιράν, γεγονός που αναγκάζει το Ισραήλ να επανεκτιμήσει τι μπορεί πραγματικά να επιτύχει μέσω στρατιωτικών επιχειρήσεων.
«Το τέλος θα είναι διπλωματικό, όχι στρατιωτικό», δήλωσε στο CNN μία ισραηλινή πηγή, προσθέτοντας ότι η ελπίδα του Ισραήλ είναι η συνεχιζόμενη στρατιωτική δράση να «αποδυναμώσει τη διαπραγματευτική θέση του Ιράν» σε μελλοντικές συνομιλίες για τα πυρηνικά.
«Η ίδια στρατηγική –ότι η στρατιωτική πίεση μπορεί να αναγκάσει τον αντίπαλο σε υποχωρήσεις– απέτυχε να κάμψει τη Χαμάς στη Γάζα», γράφει ο Chance που αναφέρει ωστόσο, πως το γεγονός και μόνο ότι γίνεται αναφορά σε διαπραγμάτευση με το Ιράν ως πιθανή εξέλιξη δείχνει μια αλλαγή στην αντίληψη.
Από την έναρξη των επιθέσεων κατά του Ιράν την περασμένη εβδομάδα, το Ισραήλ είχε καταστήσει σαφείς τους στόχους του.
Η πρόθεση, όπως τη διατύπωσε ένας Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος στο CNN, είναι να εξαλειφθεί οριστικά η «υπαρξιακή» απειλή της Ισλαμικής Δημοκρατίας που προέρχεται από το πυρηνικό της πρόγραμμα και τους βαλλιστικούς της πυραύλους.
Και, όπως επέμεινε ο ίδιος αξιωματούχος, δεν θα τεθεί χρονικό όριο για την επίτευξη αυτού του στρατιωτικού στόχου.
Ωστόσο, αυτή η φιλοδοξία –η οποία από την αρχή βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στη στρατιωτική εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών– έρχεται πλέον αντιμέτωπη με την πραγματικότητα της αμερικανικής απροθυμίας να εμπλακεί σε έναν ακόμη πόλεμο στη Μέση Ανατολή.
Πηγές με γνώση της κατάστασης ανέφεραν στο CNN ότι το Ισραήλ έχει έρθει σε επαφή με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ζητώντας τους να εμπλακούν περαιτέρω. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Chance, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ παραμένει –τουλάχιστον δημόσια– απρόθυμος να «βυθίσει τις ΗΠΑ» σε έναν ακόμα πόλεμο στη Μέση Ανατολή και συνεχίζει να κρατά αποστάσεις από τη βία.
Ένας Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε στο CNN ότι ο Τραμπ απέρριψε ισραηλινό σχέδιο για τη δολοφονία του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ενώ ο ίδιος ο πρόεδρος επιμένει πως όχι μόνο δεν σκοπεύει να εμπλακεί, αλλά είναι αποφασισμένος να μεσολαβήσει για τον τερματισμό της σύγκρουσης.
«Το Ιράν και το Ισραήλ πρέπει να καταλήξουν σε μια συμφωνία – και θα το κάνουν, όπως έφερα σε συμφωνία την Ινδία και το Πακιστάν», έγραψε ο Τραμπ στην πλατφόρμα του, Truth Social, την Κυριακή, αναφερόμενος στη δική του παρέμβαση τον περασμένο μήνα στην ολιγοήμερη ένταση μεταξύ των δύο πυρηνικών δυνάμεων της Νότιας Ασίας για το αμφισβητούμενο Κασμίρ.
Ωστόσο, σε αντίθεση με την Ινδία και το Πακιστάν, το Ισραήλ δεν χρειάζεται τη διπλωματική μεσολάβηση των ΗΠΑ – χρειάζεται τη στρατιωτική τους ισχύ.
Παρά την επιτυχία του Ισραήλ στην εξουδετέρωση βασικών πυρηνικών επιστημόνων και τις επιθέσεις σε εγκαταστάσεις εμπλουτισμού, η πρόκληση μόνιμης ζημιάς στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα εξακολουθεί να υπερβαίνει τις δυνατότητές του.
Ορισμένες από τις σημαντικότερες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν βρίσκονται θαμμένες βαθιά, όπως η μονάδα εμπλουτισμού της Φορντό, στη βόρεια χώρα, η οποία είναι χτισμένη μέσα σε βουνό.
Χωρίς την εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών –που θα περιλάμβανε υποστήριξη σε επίπεδο logistics και εξειδικευμένα όπλα για διάτρηση καταφυγίων– οι δυνατότητες του Ιράν ενδέχεται να επιβιώσουν ακόμα και ύστερα από παρατεταμένο ισραηλινό βομβαρδισμό.
Ο Chance αναφέρει ωστόσο πως υπάρχει και ένα ακόμη κενό στη στρατηγική του Ισραήλ.
Ακόμα κι αν όλες οι εγκαταστάσεις καταστραφούν, μπορούν τελικά να ξαναχτιστούν, καθώς το ιρανικό καθεστώς διαθέτει πλέον θεσμοποιημένη τεχνογνωσία στο πυρηνικό πεδίο. Επιπλέον, εάν το καθεστώς επιβιώσει της τρέχουσας επίθεσης, είναι λογικό να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η καλύτερή του άμυνα απέναντι σε μελλοντικές απειλές δεν είναι μια νέα πυρηνική συμφωνία – αλλά μια πυρηνική αποτρεπτική δύναμη.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την προοπτική, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχει επανειλημμένα απευθύνει έκκληση στους Ιρανούς πολίτες «να δράσουν, να εξεγερθούν» και να ανατρέψουν την κυβέρνησή τους.
Όμως, οι εκτεταμένες εκστρατείες βομβαρδισμών συχνά έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα, συσπειρώνοντας τους πολίτες ακόμη και γύρω από τα πλέον αντιδημοφιλή καθεστώτα. Συνεντεύξεις που πραγματοποίησε το CNN εντός του Ιράν δείχνουν ότι ακόμα και οι επί μακρόν καταπιεσμένοι Ιρανοί είναι πλέον πιο εξοργισμένοι με το Ισραήλ παρά με τους δικούς τους μη δημοφιλείς ηγέτες.
Φυσικά, η σύγκρουση βρίσκεται ακόμη στην πρώτη της εβδομάδα και πολλά μπορεί να αλλάξουν, καθώς ο Chance εξηγεί πως οι Ιρανοί θα μπορούσαν να εξεγερθούν· οι διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα να ξαναρχίσουν· ο πρόεδρος Τραμπ να αλλάξει γνώμη.
Όμως, για ακόμα μία φορά, το Ισραήλ βρίσκεται βυθισμένο σε μια σύγκρουση χωρίς ξεκάθαρη στρατηγική εξόδου.
Ο πόλεμος στη Γάζα, που ξεκίνησε το 2023 μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, είχε στόχο την εξόντωση της Χαμάς και την απελευθέρωση όλων των ομήρων που κρατούνται, ωστόσο μέχρι σήμερα δεν υπάρχει σαφές σχέδιο για το τι θα ακολουθήσει.
Τώρα, οι Ισραηλινοί έρχονται αντιμέτωποι με έναν ακόμα εξαντλητικό και επικίνδυνο πόλεμο φθοράς – χωρίς χρονικά όρια και χωρίς ορατό τέλος.
