Ατομική έκθεση της Κατερίνας Μερτζάνη : “Walk Through Me”

Στην ατομική της έκθεση “Walk Through Me”, η Κατερίνα Μερτζάνη επιδιώκει ένα κάλλος ειρωνικό γεννημένο μέσα από τα εφήμερα, τα ευτελή και τα απομεινάρια. Τρυφερές, ακόμα και ονειρικές ευτοπίες προκύπτουν μέσα από παλιά χαρτιά, υφάσματα, φωτογραφίες, χρώματα και πλαστικά. Με στοργική όσο και ειρωνική διάθεση προς την εμμονική διαδικασία γένεσης του καλλιτεχνικού έργου, τα έργα της Μερτζάνη γίνονται κάτι σαν κιβωτός για την διάσωση των νοημάτων που σήμερα τελούν υπό εξαφάνιση. Μια κιβωτός για την προσεκτική παρατήρηση, για τον ρεμβασμό που μας βγάζει έξω απ’ τον ωφέλιμο χρόνο. Για την ομορφιά του τυχαίου. Και για την τρυφερή διάθεση που γεννά ένα σκουπίδι μεταμορφωμένο σε νοήμονα δομή και ψυχοοπτικό μήνυμα.

Κάτοπτρα του Εαυτού

Η τέχνη της Κατερίνας Μερτζάνη αποτελεί ένα κωδικοποιημένο σχόλιο για τη σημερινή κοινωνία του ατομικισμού, της αποξένωσης και της μοναχικότητας. Τα έργα προτρέπουν προς την ενσυναίσθηση.
«Οι άνθρωποι μπορούν να περάσουν από μέσα μου». Αυτή η φράση από Τα κύματα της Virginia Woolf γίνεται ο τίτλος ενός κομβικού έργου. Το διαδραστικό κολάζ σε πλέξιγκλας – καθρέφτη λειτουργεί ως ιδιότυπο ρευστό πορτρέτο. Αντικατοπτρίζει τα είδωλα των θεατών και τα μετατρέπει σε εφήμερο μέρος του προσωπικού της σύμπαντος. Όπως όλα τα έργα της έκθεσης, έτσι κι αυτό προσλαμβάνεται από την καλλιτέχνιδα ως «κιβωτός», ως τόπος διάσωσης, ως γέφυρα που οδηγεί στο μέλλον μέσα από το παρελθόν.
Οι εικαστικές συνθέσεις είναι κάτοπτρα του εαυτού. Η Μερτζάνη καλεί τους θεατές να γίνουν ένα μαζί της˙ οραματιστές ενός καλύτερου κόσμου. Άλλο απόσπασμα της Woolf από το ίδιο βιβλίο αναγράφεται στη σύνθεση. Υπαινίσσεται αυτήν ακριβώς την ταύτιση και υπενθυμίζει την κοινή ανθρώπινη μοίρα: «…και κάτω από αυτές τις πλάκες βρίσκονται κοχύλια, κόκκαλα και σιωπή». Το memento mori συνειρμικά φέρνει στο νου τον κύκλο ζωής – θανάτου – αναγέννησης, κύκλο που θα μπορούσαμε να πούμε ότι συγκροτεί την καλλιτεχνική διαδικασία της.
Η Μερτζάνη μετατρέπει την καταστροφή σε δημιουργική πράξη και τανάπαλιν. Αναδεικνύει τη χρησιμότητα του άχρηστου, την πολυτέλεια του ευτελούς, την μετα-ποιητική δυναμική της στοργής και της φροντίδας. Περισυλλέγει λογιών λογιών υλικά στο αλχημικό εργαστήρι της, θραύσματα του πραγματικού κόσμου: υπολείμματα ή απορρίμματα αλλά και πολυτελή χαρτιά και περίτεχνα υφάσματα. Ίχνη ενός ακατάσχετου καταναλωτισμού. Όλα φέρουν τα σημάδια της φθοράς, αποτυπώνοντας το εφήμερο της ύπαρξης. Οι βιωμένες ύλες ανακυκλώνονται.
Μεταστοιχειώνονται σε λιλιπούτεια εικαστικά σπαράγματα που δομούν παλίμψηστες συνθέσεις, σύγχρονες αρχαιολογικές διαστρωματώσεις.
Ποιητικοί, τρυφεροί, σαγηνευτικοί κυκεώνες, που συχνά δοκιμάζουν τα όρια του γούστου, με μια ισχυρή δόση ειρωνείας και υποδόρια φεμινιστική χροιά, τα έργα της Μερτζάνη, μας καλούν να διεισδύσουμε στα βάθη τους. Να ανακαλύψουν κρυμμένες αφηγηματικές εκπλήξεις, αφηρημένα σχήματα και τυχαία επεισόδια που εγείρουν συνειρμούς, ευανάγνωστες και δυσανάγνωστες γραφές. Η γλυκερή ομορφιά τους συνυπάρχει με την αιχμηρή κριτική ματιά απέναντι σε έναν κόσμο ακραίου καπιταλισμού και ανισορροπίας.
Η Μερτζάνη δεν εξιστορεί, δεν καθοδηγεί, δεν χειραφετεί. Απλά μας ανοίγει τους ορίζοντες. Μας επισημαίνει ότι μπορούμε και εμείς να διασώσουμε ευτοπίες και να φτιάξουμε κιβωτούς, μέσα στο ρευστό σήμερα που παρότι καταγράφει τα πάντα μανιωδώς, τείνει να ευτελίζει τα ίχνη μας.

Μπία Παπαδοπούλου, Ιστορικός Τέχνης, επιμελήτρια εκθέσεων