- ΗΛΙΑΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
Κι ενώ ο πόλεμος του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς συνεχίζεται με απροσδιόριστο αριθμό νεκρών, ένθεν και ένθεν, και ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές αλλά και με εμφανή τα «Ηθικά Τραύματα» του Πολιτισμού μας, όλοι αναζητούν τη μαγική λύση και την πιο ασφαλή διέξοδο από αυτόν τον πόλεμο. Κι αυτό γιατί παραφράζοντας γνωστή φράση του Σόλωνα θα μπορούσαμε να πούμε πως “Ο Πόλεμος έχει είσοδο, αλλά δεν έχει έξοδο”.
Και πώς να μιλήσεις για Ειρήνη και πώς να πείσεις τους λαούς πως η επόμενη ημέρα με τη λήξη του πολέμου θα τους εξασφαλίζει τα αναγκαία για μια ζωή με ασφάλεια, ελευθερία και εθνική αξιοπρέπεια; Με ποια επιχειρήματα θα πείσεις τις μανάδες που έχασαν τα παιδιά τους και πώς θα παρηγορήσεις τα παιδιά που έχασαν τους γονείς τους από τις σφαίρες του εχθρού; To αίμα των νεκρών είναι ακόμη ζεστό και ζητά εκδίκηση.
Σε ποια θεμέλια μπορεί να οικοδομηθεί η ειρήνη μεταξύ των δύο λαών και η εμπιστοσύνη για ένα μέλλον, όπου οι δύο λαοί-χώρες θα αναγνωρίσουν και θα σεβαστούν το δικαίωμα να ζουν σε μια πατρίδα με ασφάλεια και ελευθερία; Πώς θα πειστούν οι δύο λαοί να αποδεχτούν πως η ύπαρξη και η επιβίωσή τους δεν προϋποθέτει κατ’ ανάγκη και τον αφανισμό της άλλης χώρας-λαού; Οι μανιχαϊσμοί αυτού του είδους το μόνο που πετυχαίνουν είναι να τρέφουν με αθώο αίμα το αδηφάγο τέρας του μίσους και του πολέμου.
“Ελευθερία δεν είναι να διαλέγεις ανάμεσα στο μαύρο και το άσπρο, αλλά να μπορείς να αποκηρύσσεις τέτοιες επιλογές” (Tέοντορ Αντόρνο).
Όταν στους δύο λαούς κυριαρχούν η καχυποψία και το μίσος, όταν τα ακραία συναισθήματα (ίσως δικαιολογημένα από την εμπειρία του παρελθόντος) και των δύο λαών κανοναρχούν ακόμη και τις πιο ψύχραιμες και φιλειρηνικές φωνές, τότε οι ελπίδες για ένα γρήγορο τερματισμό του πολέμου είναι ελάχιστες.
Η ακραία ισλαμοφοβία και ο παραδοσιακός αντισημιτισμός δηλητηριάζουν κάθε θετικό ανθρώπινο συναίσθημα και δημιουργούν προσκόμματα στην ειρηνική έξοδο από τον πόλεμο. Η οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο λαών φαντάζει ουτοπική ή και ύποπτη για αυτόν που την προτείνει γιατί κινδυνεύει να κατηγορηθεί ότι μεροληπτεί υπέρ της μιας χώρας.
Κι αυτό γιατί η εμπιστοσύνη προϋποθέτει ένα ελάχιστο όριο λήθης για να μπορέσουν οι δύο λαοί να υπάρξουν στο μέλλον ως γείτονες. Πώς να ζητήσεις, όμως, από τους δύο λαούς να ξεχάσουν τους νεκρούς τους και την ταπείνωσή τους; Πώς να τους πείσεις, όμως, πως το μέλλον ανήκει στους ζωντανούς και πώς η ειρηνική συνύπαρξη χρειάζεται και μία εσωτερική γενναιότητα; Πώς να πείσεις και τους πιο δύσπιστους πως οι απειλές για ολοκληρωτικό αφανισμό της άλλης χώρας-λαού το μόνο που επιτυγχάνει είναι να υπηρετεί τη λογική και to βασίλειο του νεκροταφείου;
Κι ενώ όλες αυτές οι σκέψεις και οι προβληματισμοί κατατρώγουν το νου μου ακούγοντας ή βλέποντας το θάνατο αθώων και την ισοπέδωση των πόλεων, το βλέμμα μου εστιάζεται σε ένα παλιό (πολύ παλιό) δημοσίευμα εφημερίδας (Ελευθεροτυπία. Προσφιλές θέμα, όπως πάντα οι εχθροπραξίες Ισραήλ και Παλαιστινίων “λωρίδα της Γάζας”). Ένα δημοσίευμα που θα μπορούσε να δώσει ιδέες για λύση και τερματισμό του σημερινού πολέμου.
Το κείμενο του δημοσιεύματος εμπεριέχει κατά ένα σατανικό τρόπο στοιχεία της επικαιρότητας, αλλά ταυτόχρονα και σκέψεις για μία έξοδο από την κόλαση του πολέμου. Το παραθέτω ως έχει, γιατί ως κείμενο μπορεί να προκαλέσει υγιή συναισθήματα αλλά και να προβάλει την αξία της λογικής ως βασικής προϋπόθεσης για την μόνιμη ειρήνη των δύο λαών.
“Ελπίδα από το «βασίλειο των σκοτωμένων παιδιών”
“ΝΟΥΡΙΤ ΠΕΛΕΝΤ-ΕΛΧΑΝΑΝ, μια μάνα από την Ιερουσαλήμ, που είδε την κόρη της να πέφτει νεκρή πλάι στον Παλαιστίνιο «κομάντο» αυτοκτονίας» που τη δολοφόνησε. // ΙΖΑΤ ΓΚΑΖΑΟΥΙ, ένας πατέρας από την παλαιστινιακή κοινότητα της Γάζας, που το 1993 είδε τον γιο του να πέφτει νεκρός στο προαύλιο του σχολείου του από τους πυροβολισμούς Ισραηλινών στρατιωτών.
ΟΙ ΔΥΟ αυτοί άνθρωποι μοιράστηκαν χθες στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες το Βραβείο Ζαχάρωφ, που απονέμεται κάθε χρόνο σ’ αυτούς που πραγματικά, με τις πράξεις τους και τη στάση ζωής τους, ενσαρκώνουν αυτό που, επιφανειακά καμιά φορά, ονομάζουμε «αγώνα για την ειρήνη». Αγώνα δύσκολο, αδιάκοπο και με ανείπωτη δύναμη ψυχής. Τα λόγια που είπαν παραλαμβάνοντας τα βραβεία τους, στα δικά μου μάτια έφεραν δάκρυα και στην ψυχή μου, που συχνά ξεχειλίζει από την οργή για το αίμα απλών ανθρώπων που χύνεται άδικα στον κόσμο, άστραψε ένα φωτάκι ελπίδας. Να τι είπαν:
H NOYRIT: «Στη χώρα μου, η ελπίδα και η ανθρωπιά πεθαίνουν. Το Ισραήλ γίνεται νεκροταφείο παιδιών, που μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, σαν ένα υπόγειο βασίλειο που καταστρέφει τα πάντα γύρω του. Είναι το βασίλειο στο οποίο κείτεται η κόρη μου, δίπλα στον Παλαιστίνιο δολοφόνο της, το αίμα του οποίου έχει ανακατευτεί με το δικό της και εξαπλώνεται σ’ όλη την ισραηλινή γη, που πια το έχει συνηθίσει.
Κείτονται εκεί μαζί με αναρίθμητα παιδιά και είναι όλοι τους απογοητευμένοι- ο δολοφόνος της κόρης μου (γιατί η αυτοκτονία του δεν οδήγησε πουθενά, δεν έβαλε τέλος στις απάνθρωπες πράξεις των Ισραηλινών, δεν οδήγησε στον παράδεισο που του υπόσχονταν) η κόρη μου (γιατί είχε πιστέψει, μαζί με άλλα παιδιά χιλιάδες παιδιά, νεαρά αδερφάκια, ότι η ζωή τους θα είχε ασφάλεια και σιγουριά, ότι οι γονείς της θα την προστάτευαν και πως τίποτα κακό δεν θα συνέβαινε σ’ αυτά τα τόσο τρυφερά κορίτσια που περπατούσαν στην πόλη τους για να πάνε σ’ ένα μάθημα χορού), και όλα τα άλλα παιδιά που “κατοικούν” εκεί μαζί τους, είναι και αυτά απογοητευμένα για τους ίδιους λόγους (….).
Πάντοτε πίστευα ότι αυτός ο πόλεμος δεν είναι μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών, αλλά μεταξύ όσων αποκαλούνται ηγέτες.
Αυτοί οι ύπουλοι άνθρωποι χρησιμοποιούν το όνομα του Θεού, του έθνους, της δημοκρατίας, της ελευθερίας, ακόμα και του πένθους, σαν πολιτικά εργαλεία, ακόμα και τα παιδιά μας σαν πιόνια στο δικό τους παιχνίδι θανάτου: σκοτώσατε δέκα δικά μας παιδιά, εμείς θα σκοτώσουμε τριακόσια δικά σας και είμαστε πάτσι».
Ο ΙΖΑΤ: «Το 1993 ο γιος μου έπεσε νεκρός από τις σφαίρες Ισραηλινών στρατιωτών μέσα στο σχολείο του. Το γεγονός άλλαξε τη γεύση όλων των πραγμάτων στη ζωή μου. Έμαθα όμως με τον καιρό ότι ο πόνος μπορεί να σε κάνει καλύτερο άνθρωπο εάν δεν τυφλωθείς από το φανατισμό, μίσος και πάθος για εκδίκηση.
Κανένας πολιτισμός δεν δημιουργήθηκε ιδανικά από μόνος του: η Ιστορία μάς έχει μάθει ότι οι άνθρωποι έγιναν καλύτεροι μόνο όταν μοιράστηκαν τους πολιτισμούς τους και σεβάστηκαν τις διαφορές τους. Ο πρόσφατος φόβος για πόλεμο μεταξύ πολιτισμών δεν είναι ανεδαφικός. Υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών, υπάρχουν και κραυγαλέες αδικίες που απειλούν κι αυτό ακόμα το αξίωμα της ανεκτικότητας.
Κανένα έθνος όμως δεν μπορεί να ηττηθεί, εάν επιμείνει στις αληθινές αξίες της ζωής .Ο άνθρωπος είναι ιερό ον. Τίποτε άλλο δεν είναι ιερό στον κόσμο όταν ο άνθρωπος ταπεινώνεται και στερείται του βασικού του δικαιώματος να ζει τη ζωή του με αξιοπρέπεια. Αγωνισθείτε μαζί μας για να ζήσουμε ειρηνικά μαζί…».
*ΛΟΓΙΑ που θα έπρεπε να στα σχολεία όλου του κόσμου. Να ήταν διδάσκονται πρόλογος και επίλογος όλων των δελτίων ειδήσεων. Βασικά άρθρα σε όλες τις εφημερίδες» (Χρήστος Μιχαηλίδης).
Διαβάζοντας και δακτυλογραφώντας αυτό το κείμενο συγκινήθηκα με την αμεσότητα, την ανθρωπιά και το μεγαλείο της ψυχής τους και των δύο αυτών γονέων. Ίσως και σήμερα κάποιες τέτοιες φωνές χρειαζόμαστε ενάντια στις κραυγές πολέμου και στην ακατάσχετη θανατολογία που κατακλύζει τις δηλώσεις των ηγετών και των δύο χωρών και αναπαράγονται αφειδώς και άκριτα από τα ΜΜΕ.
Ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει με τα λόγια και των δύο γονέων; To συναίσθημα των λόγων της ισραηλινής μάνας και η λογική των λόγων του παλαιστίνιου πατέρα είναι ο αναγκαίος συνδυασμός για να πείσει τον κάθε φανατικό των δύο λαών. Κι αυτό γιατί το μέλλον των δύο λαών δεν κτίζεται με τους όρκους των φανατικών για πλήρη εξολόθρευση του αντιπάλου, αλλά με το σεβασμό του δικαιώματος να ζουν όλοι σε μια πατρίδα με ασφάλεια και ελευθερία.
Ο Παλαιστίνος πατέρας συγκλονίζει με την προτροπή του:
“Αγωνιστείτε μαζί μας για να ζήσουμε ειρηνικά μαζί…”
Πόσοι, όμως, και από τις δύο χώρες μπορούν να σκεφτούν έτσι και να διεκδικήσουν το αυτονόητο; Πόσοι γονείς και ηγέτες θα μπορούσαν να επαναλάβουν τα λόγια των δύο παραπάνω γονιών, της Νουρίτ και του Ιζάτ;
Kι ενώ τελείωνα το παρόν άρθρο και βομβαρδιζόμουν από σκηνές φρίκης αυτού του πολέμου (Ισραήλ vs Χαμάς) ένα άλλο κείμενο, (κι αυτό πολύ παλιό αλλά πάντα επίκαιρο), συμπλήρωσε το μεγαλείο της ψυχής των Νουρίτ και Ιζάτ . Το αντιγράφω ως έχει γιατί συγκλονίζει ο Παλαιστίνιος πατέρας με την ανθρωπιά του:
«Ο Παλαιστίνιος Καμάλ Αμπού Σαούντ, 53, πατέρας ενός 16χρονου αγοριού, του Σαμπί, που σκοτώθηκε σε επιχείρηση αυτοκτονίας πριν μερικές μέρες στη Δυτική όχθη, είναι ο πρώτος γονιός που δεν δοξάζει το παιδί του ως ήρωα και μάρτυρα του Αλλάχ, όπως έχουν κάνει όλοι. Ξάφνιασε τους πάντες ο κ. Σαούντ, όταν βγήκε δημόσια προχθές και είπε: “Δεν είμαι περήφανος. Θυμωμένος είμαι. Πατέρας είμαι. Πληγωμένος. Έχασα τον γιο μου. Ήταν ανόητο αυτό που έκανε. Αν το ήξερα από πριν θα τον απέτρεπα. Δεν αγωνίζεσαι για την ειρήνη σκοτώνοντας στα τυφλά, ξέροντας ότι τα θύματά σου θα είναι άμαχοι. Κλαίω μέσα μου. Αιμορραγώ από το κλάμα. Δεν θέλω άλλους νεκρούς ήρωες εγώ. Έχουμε άπειρους τέτοιους και εμείς και οι Ισραηλινοί. Από ζωντανούς έχουμε έλλειψη».
Ποιος πατέρας Παλαιστίνιος και Ισραηλινός θα μπορούσε να επαναλάβει τα παραπάνω λόγια; Κι, όμως έτσι χτίζεται η Ειρήνη.
«Από ζωντανούς έχουμε έλλειψη»
Εν τω μεταξύ όλοι ομνύουν στον Θεό Άρη και ο Θεός του Πολέμου χαίρεται που για άλλη μία φορά ο άνθρωπος, οι λαοί και οι διεθνείς οργανισμοί δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να αποσοβήσουν έναν ακόμη πόλεμο. Κάποιοι, βέβαια, αντιστέκονται ελπίζοντας πως γράφουν Ιστορία για την Πατρίδα τους και για την επιβίωσή τους. Όμως, αυτή η Ιστορία και η Πατρίδα πόσες ανθρώπινες ζωές ακόμη χρειάζεται και πόσους νεκρούς στο θυσιαστήριο του μίσους και της αντίληψης πως το δίκαιο το έχουμε “μόνο εμείς”;! Και πώς να πείσουμε τα παιδιά πως ο Πόλεμος δεν είναι υποχρεωτικά και ο πιο λυσιτελής τρόπος για την ελευθερία μας και για το δικαίωμα να ζούμε με ασφάλεια σε μια Π Α Τ Ρ Ι Δ Α;
“Ωστόσο / – ποιος ξέρει- / ίσως εκεί που κάποιος αντιστέκεται χωρίς / ελπίδα, ίσως εκείνα / αρχίζει / η ανθρώπινη ιστορία, που λέμε, κι η ομορφιά / του άνθρωπου…” (Γ. Ρίτσος).
