- ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΚΑΡΑΤΑΡΑΚΗΣ*
Ο Σύλλογος Φίλων ΙΤΕ (Ίδρυμα Τεχνολογίας Έρευνας) οργάνωσε την Τετάρτη 22 Μαρτίου μια εκδήλωση με θέμα την Ενέργεια. Οι σχετικές εισηγήσεις θα εκδοθούν και θα μοιραστούν δωρεάν. Σας μεταφέρω σήμερα τον χαιρετισμό μου και ευχαριστώ θερμά όσους μας βοήθησαν στη διοργάνωση αυτή.
Ζούμε στον απόηχο μιας τραγωδίας που συγκλόνισε τη χώρα μας και έδειξε όσο μεγάλη είναι η ευθύνη εκείνων που διαχρονικά διαχειρίζονται ένα σπουδαίο αυτονόητο αγαθό, που είναι η ασφάλεια των πολιτών.
Και ακόμα κάτι. Πόσο οι πολίτες πρέπει να είναι υπεύθυνοι σε διάφορους ρόλους που αναλαμβάνουν, είτε είναι πολιτικοί, είτε δημοσιογράφοι, είτε δημόσιοι λειτουργοί.
Ιδιαίτερα σε μια εποχή που η επιστήμη έχει πολλαπλασιάσει την ανθρώπινη δύναμη, ενώ φαίνεται ότι αντίστοιχα δεν έχει αλλάξει η ανθρώπινη φύση, όπως προέβλεψε ο Θουκυδίδης, όταν έγραφε την Ιστορία του ως αιώνιο θησαυρό.
Για να διαπιστώσουμε την τεράστια αυτή δύναμη δεν έχουμε παρά να κάνουμε μια επιλεκτική αναδρομή στην εξέλιξη της έννοιας ενέργεια που είναι απόψε το θέμα της εκδήλωσης.
Είναι σε όλους γνωστός ο μύθος ότι ο φιλάνθρωπος Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά από τον Δία και δίδαξε στους ανθρώπους να τη διαχειρίζονται. Ο Δίας οργίστηκε και διέταξε τους χωροφύλακές του, το Κράτος και τη Βία να τον αλυσοδέσουν στον Καύκασο. Όμως στην τραγωδία του Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης, όταν ερωτάται από τις Ωκεανίδες, τι καλό έκανε στην ανθρωπότητα, εκείνος απαντά
«Τους έκανα να συνειδητοποιήσουν ότι είναι θνητοί».
Οι Ωκεανίδες εκπλήττονται και του λένε:
« Πώς άντεξαν μια τέτοια γνώση»
και ο Προμηθέας απαντά
«Τους έδωσα φρούδες, ψεύτικες ελπίδες».
Αν συνδυάσουμε τις δύο εκδοχές του μύθου αντιλαμβανόμαστε ότι το δώρο της θερμικής ενέργειας, της διαχείρισης της φωτιάς και η συνειδητοποίηση της θνητότητας θα έπρεπε να μας οπλίσουν με φρόνηση, σύνεση και αίσθηση για το πως πρέπει να χρησιμοποιούμε τις τεράστιες τεχνολογίες, που έχουμε σήμερα.
Σήμερα έχουμε τον ατμό, την ηλεκτρική, την πυρηνική ενέργεια και πολλές άλλες μορφές με παράλληλες αρνητικές επιπτώσεις και αναζητούμε νέες μορφές καθαρής ενέργειας. Είμαι βέβαιος ότι πολύ σύντομα θα το επιτύχουμε. Αθάνατοι ίσως δεν θα γίνουμε ποτέ, παρόλο που η πρόοδος των βιοϊατρικών επιστημών διευρύνει συνεχώς το προσδόκιμο ζωής και μάλιστα καλής ζωής.
Στο πιο σύγχρονο ετυμολογικό λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας του Pierre Chantraine, που πρόσφατα μεταφράστηκε στα ελληνικά από το ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, η λέξη ενέργεια δεν υπάρχει. Υπάρχει όμως η λέξη έργον, που συνήθως αντιτίθεται με τα λόγια από τους πολιτικούς και τους ρήτορες, όπως και σήμερα.
Ιδιαίτερη χρήση της λέξης γίνεται από τους βυζαντινούς θεολόγους που τονίζουν ότι αγνοούμε τη φύση του Θεού, αλλά συνειδητοποιούμε μόνο την άκτιστη ενέργειά του, που εκδηλώνεται ως θεία χάρις και φυσικά δημιούργησε τον κόσμο.
Αν οι φυσικοί ορίζουν την ενέργεια ως δυνατότητα παραγωγής έργου, θα πρόσθετα ότι ενέργεια σημαίνει ζωή και η απουσία της είναι θάνατος και έλλειψη οποιασδήποτε μεταβολής.
Οι εξαιρετικοί μας ομιλητές θα μας πληροφορήσουν για τη σημασία της ενέργειας και τις προοπτικές που υπάρχουν.
Φίλοι και φίλες τέλη του 18ου αιώνα η Ακαδημία Επιστημών του Λονδίνου σε συνεδρίασή της αποφάσισε να προτείνει στην κυβέρνηση να μεταφερθεί η πρωτεύουσα, γιατί σε λίγα χρόνια η ζωή στο Λονδίνο θα ήταν αδύνατη από τις μολύνσεις που προκαλούσαν οι ακαθαρσίες των αλόγων που έσυραν τις πολυπληθείς άμαξες.
Φυσικά δεν χρειάστηκε, γιατί σύντομα ανακαλύφθηκε η ατμομηχανή που μας έφερε την πρώτη βιομηχανική επανάσταση. Σήμερα ζούμε στην τέταρτη. Εύχομαι η πέμπτη μετά από λίγα χρόνια να μας απαλλάξει από τους σημερινούς φόβους και η κοινωνία που έρχεται να είναι πιο δίκαιη και ειρηνική.
Σας εύχομαι ευχάριστες εκπλήξεις στη ζωή σας και σας ζητώ να στηρίξετε το Ίδρυμα που τιμά τον τόπο μας διεθνώς και μας κάνει να αισθανόμαστε περήφανοι.
*Ο Ζαχαρίας Καραταράκης είναι φιλόλογος
