Μια νέα σημαντική ανάλυση των απειλών που αντιμετωπίζουν οι ωκεανοί δημοσιεύθηκε σήμερα στην έκθεση της Greenpeace “30×30: Από την παγκόσμια συνθήκη για τους ωκεανούς στην προστασία της θάλασσας”[1]. Η έκθεση καθορίζει ένα σχέδιο δράσης για την προστασία του 30% των παγκόσμιων ωκεανών έως το 2030 – τον στόχο του 30×30 που όρισαν τα Ηνωμένα Έθνη – χρησιμοποιώντας τη νέα Συνθήκη για τους Ωκεανούς, η οποία ανοίγει για υπογραφές στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Σεπτεμβρίου.
Με πρόλογο από τον καθηγητή Callum Roberts, του οποίου η πρωτοποριακή μοντελοποίηση αποτέλεσε τη βάση για το αρχικό σχέδιο του 30×30 για την προστασία των ωκεανών[2], η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς τις σωρευτικές απειλές που αντιμετωπίζουν οι ωκεανοί και περιλαμβάνει μια νέα παγκόσμια ανάλυση της αλιευτικής δραστηριότητας στην ανοικτή θάλασσα. Μεταξύ 2018 και 2022, η εμφανής αλιευτική δραστηριότητα στην ανοικτή θάλασσα αυξήθηκε κατά 8,5% σε σχεδόν 8,5 εκατομμύρια ώρες, και στις περιοχές που προσδιορίστηκαν για προστασία στο πλαίσιο του 30×30 ο αριθμός αυτός αυξήθηκε κατά 22,5%[3]. Αυτές οι τάσεις δείχνουν ότι η πραγματικότητα στη θάλασσα κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση από τη φιλοδοξία που ορίζεται στη Συνθήκη.
Εκτός από την αλιεία, η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς πώς η υπερθέρμανση των ωκεανών, η οξίνιση, η ρύπανση και η αναδυόμενη απειλή της εξόρυξης σε μεγάλα βάθη επιβαρύνουν όλο και περισσότερο τα ωκεάνια οικοσυστήματα, καθιστώντας σαφή τον επείγοντα χαρακτήρα της πολιτικής δράσης για την επίτευξη του 30×30 μέσω της Συνθήκης. Τα παρασυρόμενα παραγάδια αποτελούν πάνω από τα ¾ της συνολικής εμφανούς αλιευτικής δραστηριότητας στην ανοικτή θάλασσα. Το παραγάδι είναι ένα αλιευτικό εργαλείο που είναι υπεύθυνο για υψηλά επίπεδα παρεμπιπτόντων αλιευμάτων.
Ο Chris Thorne, υπεύθυνος της εκστρατείας για την προστασία των ωκεανών της Greenpeace, δήλωσε: “Η Συνθήκη για τους Ωκεανούς ήταν μια ιστορική νίκη για τη φύση, αλλά, όπως δείχνει η έκθεσή μας, οι απειλές για τη θαλάσσια ζωή επιδεινώνονται καθημερινά. Η Συνθήκη είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την προστασία των ωκεανών, όμως τώρα οι κυβερνήσεις πρέπει επειγόντως να την επικυρώσουν και να ορίσουν θαλάσσια καταφύγια ώστε να δώσουν στους ωκεανούς χώρο να ανακάμψουν και να ευδοκιμήσουν”.
Η Greenpeace συνεργάστηκε με την Jane Fonda, την Camila Cabello και τον Simon Pegg για την παραγωγή μιας πανέμορφης ταινίας κινουμένων σχεδίων μικρού μήκους, η οποία είναι διαθέσιμη εδώ, και ακολουθεί το ταξίδι τριών θαλάσσιων πλασμάτων όσο προσπαθούν να ξεφύγουν από τις απειλές που περιγράφονται λεπτομερώς στην έκθεση για να βρουν ένα καταφύγιο στον ωκεανό.
Τα πλήρως ή σε μεγάλο βαθμό προστατευόμενα θαλάσσια καταφύγια, τα οποία μπορούν να δημιουργηθούν μέσω της Συνθήκης, αποτελούν λύση για την κρίση των ωκεανών. Παρέχουν ένα ασφαλές καταφύγιο για τη θαλάσσια ζωή, απαλλαγμένο από τις ανθρώπινες πιέσεις, και βοηθούν τους πληθυσμούς των ψαριών να ανακάμψουν.
Αυτή τη στιγμή, λιγότερο από το 1% των ανοικτών θαλασσών προστατεύεται κατάλληλα και για να επιτευχθεί το 30×30 πρέπει να προστατεύονται κάθε χρόνο περίπου 11 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα ωκεανού, περισσότερα και από την επιφάνεια του Καναδά.
Ο Chris Thorne συνέχισε: “Οι καταστροφικές πρακτικές στη θάλασσα απειλούν το μέλλον της υγείας των ωκεανών και, κατ’ επέκταση, την υγεία ολόκληρου του πλανήτη. Για να δοθεί μια ευκαιρία στη θαλάσσια ζωή, τουλάχιστον το 30% των ωκεανών πρέπει να προστατευθεί μέσα από ένα δίκτυο θαλάσσιων καταφυγίων μέχρι το 2030. Μας απομένουν μόλις επτά χρόνια. Οι χώρες που ασχολούνται σοβαρά με την προστασία των ωκεανών πρέπει να υπογράψουν τη Συνθήκη για τους Ωκεανούς την επόμενη εβδομάδα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και να διασφαλίσουν ότι θα επικυρωθεί από τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς το 2025”.
Η έκθεση της Greenpeace περιγράφει τα πολιτικά βήματα και τις ενέργειες που απαιτούνται για τη δημιουργία αυτών των καταφυγίων μέσω της Συνθήκης. Προτείνει κάποια από τα πρώτα θαλάσσια καταφύγια να είναι τρεις συγκεκριμένες περιοχές στην ανοικτή θάλασσα, λόγω της οικολογικής τους σημασίας: τα Emperor Seamounts στον βορειοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό, τη Θάλασσα των Σαργασσών στον Ατλαντικό Ωκεανό και τη Νότια Θάλασσα Τασμάν / Lord Howe Rise μεταξύ Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας.
Στη χώρα μας, έχουμε καταθέσει εδώ και χρόνια τις προτάσεις μας για θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές. Το 2006, το Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace είχε συντονίσει διεθνή επιστημονική ομάδα που πραγματοποίησε σχετική έρευνα στη Μεσόγειο, καταγράφοντας τις πιο σημαντικές περιοχές που χρήζουν προστασίας και προτείνοντας ένα δίκτυο θαλάσσιων καταφυγίων. Δεν είναι τυχαίο ότι ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγεται και η Ελληνική Τάφρος. Λίγα χρόνια αργότερα, αντί προστασίας, παρά τη διεθνώς αναγνωρισμένη σημασία της, η περιοχή έγινε “οικόπεδα” για έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων. Με τον χρόνο για τους ωκεανούς και το κλίμα να τελειώνει, ζητάμε για άλλη μια φορά από την κυβέρνηση την κατάργηση των σχεδίων εξόρυξης στην Ελληνική Τάφρο αλλά και σε όλη τη χώρα, και την καθιέρωση θαλάσσιων καταφυγίων και στα ελληνικά ύδατα.
_________________________________________________
[1] Αντίγραφα του “30×30: Από την Παγκόσμια Συνθήκη για τους Ωκεανούς στην Προστασία της Θάλασσας” διατίθενται στα αγγλικά, γαλλικά και ισπανικά κατόπιν αιτήματος.
[2] Το “30×30: Ένα σχέδιο για την προστασία των ωκεανών” ήταν το αποτέλεσμα μιας ετήσιας συνεργασίας μεταξύ κορυφαίων ακαδημαϊκών του Πανεπιστημίου του York, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και της Greenpeace. Η έκθεση δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2019.
https://www.greenpeace.org/international/publication/21604/30×30-a-blueprint-for-ocean-protection/
[3] Υπήρξε αύξηση κατά 8,5% (662.483 ώρες) στις ώρες εμφανούς αλιείας ανοικτής θάλασσας μεταξύ του 2018 (7.825.411 ώρες) και του 2022 (8.487.894 ώρες). Μεγαλύτερη αύξηση της εμφανούς αλιευτικής δραστηριότητας κατά 22,5% διαπιστώθηκε στις περιοχές που συνιστώνται για προστασία στο πλαίσιο του 30×30. Η ανάλυση αυτή πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Global Fishing Watches, χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία της για την εκτίμηση των ωρών αλιείας με τη χρήση δεδομένων AIS.
– Το 2019, η Greenpeace δημοσίευσε στην έκθεση “30×30: Ένα σχέδιο για την προστασία των ωκεανών” μια νέα προσέγγιση για τον σχεδιασμό και τη δημιουργία ενός δικτύου πλήρως προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών. Οι ερευνητές χώρισαν τους ωκεανούς που χαρακτηρίζονται ως “διεθνή ύδατα” – τα οποία καλύπτουν σχεδόν τον μισό πλανήτη – σε 25.000 τετράγωνα των 100 x 100 χιλιομέτρων και στη συνέχεια χαρτογράφησαν την κατανομή 458 διαφορετικών χαρακτηριστικών διατήρησης, όπως η άγρια ζωή, οι οικότοποι και τα βασικά ωκεανογραφικά χαρακτηριστικά, δημιουργώντας εκατοντάδες σενάρια για το πώς θα μπορούσε να μοιάζει ένα πλανητικό δίκτυο θαλάσσιων καταφυγίων, απαλλαγμένο από επιβλαβείς ανθρώπινες δραστηριότητες.
– Το Global Mapping Hub από τη διεθνή Greenpeace δημιούργησε έναν νέο διαδραστικό χάρτη που είναι διαθέσιμος στο κοινό και παρουσιάζει τις ανθρώπινες πιέσεις στην ανοικτή θάλασσα, μαζί με τις περιοχές που συνιστώνται για προστασία και παρακολουθεί την κατάσταση επικύρωσης της Συνθήκης από όλα τα κράτη.
– Η Συνθήκη θα ανοίξει για υπογραφές στις 20 Σεπτεμβρίου 2023, κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνάντησης των παγκόσμιων ηγετών στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Η υπογραφή της Συνθήκης από τις χώρες δεν απαιτεί νομική διαδικασία στην εσωτερική νομοθεσία, αλλά υποδηλώνει την πρόθεση μελλοντικής επικύρωσης. Η επικύρωση απαιτεί εσωτερική νομοθεσία σε κάθε χώρα ξεχωριστά, και μετά την επικύρωση από 60 χώρες, η Συνθήκη θα καταστεί νομικά δεσμευτική.
– Όλες οι περιοχές των περιπτωσιολογικών μελετών αναγνωρίζονται ως οικολογικά και βιολογικά σημαντικές περιοχές στο πλαίσιο της CBD του ΟΗΕ.
– Έρευνα από το Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace στη Μεσόγειο, καταγραφή των πιο σημαντικών περιοχών που χρήζουν προστασίας και πρόταση για δίκτυο θαλάσσιων καταφυγίων. Η πρόταση της Greenpeace για τα θαλάσσια καταφύγια στη Μεσόγειο κατατέθηκε στα Ηνωμένα Έθνη (Διεθνής Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα) το 2009.
