Ο Πιοβάνι διευθύνει Πιοβάνι!

Ποιος μπορεί να φανταστεί την ταινία Χάος των αδερφών Ταβιάνι ή τον Ρομπέρτο Μπενίνι να αψηφά τη φρίκη των στρατοπέδων χωρίς τη μουσική που έχει κυριολεκτικά στοιχειώσει τη μνήμη μας; Ο συνθέτης που έχει σφραγίσει τον ιταλικό κινηματογράφο των τελευταίων 50 χρόνων, μαθητής και συνεχιστής της αισθητικής του Μάνου Χατζιδάκι, δημιουργός περισσότερων από 130 σάουντρακ, διάδοχος του Νίνο Ρότα στις τελευταίες ταινίες του Φελλίνι και βραβευμένος με Όσκαρ (για τη μουσική της ταινίας Η ζωή είναι ωραία), ο Νίκολα Πιοβάνι, ένας αληθινός μουσικός θρύλος του παγκόσμιου κινηματογράφου, ανεβαίνει στη σκηνή του Ηρωδείου, σε μια συνεργασία του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Οι τρεις ορχηστρικές σουίτες που θα απολαύσουμε στο Ηρώδειο μας ταξιδεύουν στους κόσμους τριών κορυφαίων δημιουργών του ιταλικού κινηματογράφου:

  • Σουίτα Ταβιάνι (μουσική από τις ταινίες: Φιορίλε, Il sole anche di notte, Η νύχτα του Σαν Λορέντζο, Καλημέρα Βαβυλωνία)

Η Σουίτα Ταβιάνι περιλαμβάνει μουσική από τις ταινίες: Φιορίλε (1993), η ιστορία μιας οικογενειακής κατάρας· Il sole anche di notte (1990), για την οποία ο Πιοβάνι βραβεύτηκε το 1991 με το Nastro d’argento· Η νύχτα του Σαν Λορέντζο (1982), η πρώτη συνεργασία του με τους αδελφούς Ταβιάνι, και Καλημέρα Βαβυλωνία (1987), η μουσική της οποίας εμπνέεται από την τζαζ.

  • Σουίτα Μπενίνι (μουσική από την ταινία Η ζωή είναι ωραία)

Από τη Σουίτα Μπενίνι, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών ερμηνεύει τη μουσική για την ταινία Η ζωή είναι ωραία (1997), που χάρισε στον Πιοβάνι το Όσκαρ: μια ωδή στο θρίαμβο της αγάπης ενάντια στο μίσος και το θάνατο μέσα από τη σπαρακτική ιστορία ενός Ιταλού Εβραίου σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Τα μουσικά θέματα μας μεταφέρουν την τραγικότητα αλλά και το χιούμορ του σύμπαντος που δημιουργεί ο Μπενίνι, μέσα από μελωδίες απαράμιλλης ομορφιάς.

  • Σουίτα Φελλίνι (μουσική από τις ταινίες: Η συνέντευξη, Η φωνή του φεγγαριού, Τζίντζερ και Φρεντ)

Τέλος, η συνεργασία του Πιοβάνι με τον μάγο του ιταλικού σινεμά Φεντερίκο Φελλίνι αποτυπώνεται στη σουίτα μέσα από τρεις ενότητες: Στη Συνέντευξη (1987) παρακολουθούμε ένα μαγικό παιχνίδι κατόπτρων με αφορμή την αδιέξοδη προσπάθεια ενός συνεργείου της ιαπωνικής τηλεόρασης να καταγράψει τον Φελλίνι επί το έργον. Στη Φωνή του φεγγαριού (1990), το κύκνειο άσμα του Φελλίνι, ένας ηλικιωμένος μουσικός παίζει όμποε για τελευταία φορά προτού το θάψει στη γη, πιστεύοντας ότι έτσι θάβει μαζί και τη μουσική. Όμως κανείς δεν μπορεί να κρατήσει φυλακισμένη τη μουσική.

Την τριάδα ολοκληρώνουν τα μουσικά θέματα της ταινίας Τζίντζερ και Φρεντ (1986), μια αλληγορία πάνω στον κυνισμό της σύγχρονης βιομηχανίας του θεάματος, με τη μουσική του Πιοβάνι να αποτίει φόρο τιμής στον Νίνο Ρότα.

Νικόλα Πιοβάνι:

Δημιουργός χαρισματικός και πολύπλευρος, ο βραβευμένος με Όσκαρ Νικόλα Πιοβάνι έχει υπογράψει περισσότερα από 200 σάουντρακ για ταινίες των Φεντερίκο Φελλίνι, Μάρκο Μπελλόκκιο, Μάριο Μονιτσέλι, αδελφών Ταβιάνι, Νάννι Μορέττι, Ρομπέρτο Μπενίνι. Γεννημένος στη Ρώμη, ο νεαρός Νικόλα ανακαλύπτει την υψηλή τέχνη του κινηματογράφου μέσα από την Έβδομη σφραγίδα του Μπέργκμαν και το 8 ½ του Φελλίνι. Σε ηλικία 23 ετών γνωρίζει τον Μάνο Χατζιδάκι μέσω της Ειρήνης Παππά και εργάζεται ως βοηθός του στην ταινία The Martlet’s Tale του Τζον Κρόουθερ, με πρωταγωνίστρια την Κατίνα Παξινού.

H συνεργασία τους, κατά τον ίδιο, του δίδαξε πνευματική ελευθερία, ασκώντας βαθιά επιρροή στη μετέπειτα μουσική του πορεία.

Η τέλεια ισορροπία ανάμεσα στο νόστο και την ελπίδα κάνει τη μουσική του Πιοβάνι άχρονη και αυθύπαρκτη, αν και άρρηκτα δεμένη με την ιστορία που τη δημιούργησε. Άλλοτε ανάλαφρη και χορευτική, άλλοτε ρομαντική και μελαγχολική, η μουσική του αποθησαυρίζει με μοναδική ευαισθησία τις εικόνες των ιστοριών που συντροφεύει, συνεχίζοντας έτσι να τις αφηγείται πέρα από τη μεγάλη οθόνη. Για τον συνθέτη, το συναίσθημα μετρά περισσότερο από τη σκηνοθετική αισθητική, και οι εκφράσεις στα πρόσωπα των ηθοποιών είναι αυτές που υπαγορεύουν τις μουσικές ιδέες.